

Er reykurinn líka grænn?
Þar var ítrekað, að ál frá Íslandi hefði minnsta kolefnisspor í heimi, enda vandað til allra verka og notuð hrein, íslensk raforka. Losun gróðurhúsalofttegunda í lágmarki. Álverin hampa því mjög, að íslenska álið sé framleitt með endurnýjanlegum orkugjöfum, þ.e. rafmagni, og sé því mun umhverfisvænna en ál framleitt með jarðefnaeldsneyti, sem vissulega má til sanns vegar færa.
En hversu grænt er íslenska álið? Verksmiðjurnar senda frá sér útblástur, ryk, með tilheyrandi gróðurhúsalofttegundum. Um það virðist sjaldan talað og síst í jólaauglýsingum. Álver Alcoa á Reyðarfirði lætur frá sér 500.000 tonn af koltvísýringi út í andrúmsloftið árlega. Skyldi magnið vera mikið minna frá Grundartanga, þar sem einnig er járnblendiverksmiðja og ýmis annar mengandi iðnaður? Þá er ótalin eyðilegging, sem vatnsaflsvirkjanirnar skilja eftir sig í náttúrunni. Eða skyldi umturnun Lagarfljótsins, sem nú hefur breytt um lit og lögun af völdum Kárahnjúkavirkjunar, líka teljast græn á máli stóriðjumanna.
Nú hafa kísilmálmverksmiðjur bæst í hópinn með kísilverksmiðju PCC Silicon á Bakka, sem tók til starfa á liðnu ári. Sú verksmiðja mun væntanlega brenna 66 þús. tonnum af kolum árlega vegna framleiðslu sinnar, sem munu innflutt frá Suður-Ameríku með tilheyrandi kolefnisspori. Svo vart er þar um að ræða framleiðslu frá vistvænum orkugjöfum einvörðungu, enda mun verksmiðja þessi koma til með að senda meira af koltvísýringi út í andrúmsloftið en sjálft álver Alcoa.
Öllum landsmönnum er í fersku minni hörmungarsaga kísilvers United Silicon í Helguvík, sem óþarft er að rekja hér, sem var lokað vegna óbærilegrar mengunar, áður en það komst almennilega í gang. Arion banki, sem fjármagnaði verksmiðjuna, hyggst nú freista þess að koma henni aftur í rekstur og verja nokkrum milljörðum í viðbót í „úrbætur“, eins og það er orðað. Eftir er að vita, hvort íbúar Reykjanesbæjar láta slíkt yfir sig ganga. Sporin hræða. En er ekki bara gott að reisa fleiri stóriðjuver á Íslandi vegna umheimsins, því þannig stuðlum við að því að færri slíkar verksmiðjur verði reistar í öðrum löndum, sem nýti kol eða olíu til framleiðslu sinnar með tilheyrandi mun meiri mengun á heimsvísu. Svo heyrist stundum sagt. Sú staðhæfing á þó við fá rök að styðjast, enda ekki verið sýnt fram á neitt slíkt samhengi. Aðrar þjóðir fara sínu fram, hvað sem okkur líður hér úti í Atlantshafi. Sannleikurinn er sá, að það er ákaflega lítið grænt í stóriðjustefnunni, þar ráða önnur öfl för, semsé peningar og gróðafíkn eigendanna, sem engin mörk þekkja.
Reykurinn frá strompum stóriðjuveranna er ekki grænn, heldur svartur og óhollur. Breytir þar litlu, þótt skorsteinar séu hækkaðir og mengun dreift yfir stærra svæði. Það sem upp fer, kemur aftur niður. Andrúmsloftið tekur ekki óendanlega við, án þess það hafi afleiðingar, það er nú orðið öllum ljóst og afleiðingarnar þegar farnar að segja til sín. Vísindamenn um allan heim stíga nú fram og vara við hættunni, verði ekkert róttækt gert í loftslagsmálum nú þegar.
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur hefur lagt fram aðgerðaáætlun í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulagið um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 40 prósent til ársins 2030. Þar er nær ekkert minnst á stóriðjuna, hún er undanskilin, enda höfum við komið stóriðjunni út úr okkar mengunarbókhaldi og sett hana undir viðskiptakerfi Evrópusambandsins með losunarheimildir, þar sem verslað er með mengunarkvóta. Þess vegna minnist umhverfisráðherrann varla á stóriðjuna, þótt viðurkennt sé, að hún leggi til hátt í helming af allri losun koltvísýrings á Íslandi og noti um 80% af allri innlendri raforkuframleiðslu.
Losun gróðurhúsalofttegunda frá iðnaði hefur aukist gríðarlega milli áranna 1990 og 2017, sem að stærstum hluta má rekja til uppbyggingar stóriðju síðustu áratugina. Hvernig við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum með því að halda áfram á sömu braut, er sjálfsagt mörgum torskilið. Hljótum við ekki að bera ábyrgð á allri okkar losun, hvernig sem hún er tilkomin. Annað er blekkingarleikur. Nú reynir á ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og fögur fyrirheit í stjórnarsáttmála. Hvað hyggst hún fyrir? Ætlar hún að gefa grænt ljós á áframhaldandi stóriðjuuppbyggingu, þar með talið United Silicon í Helguvík? Hvort á að vega þyngra á metaskálunum, heilsa fólks eða fjárhagslegir hagsmunir banka og peningamanna? Grunar mig, að margir stuðningsmenn VG vilji fá skýr svör við þessum spurningum og sem fyrst.
Við Íslendingar erum fámenn þjóð, en getum engu að síður látið rödd okkar heyrast í samfélagi þjóðanna. Umhverfismálin eru að verða mál málanna um heimsbyggð alla. Á því sviði getum við verið öðrum og stærri þjóðum fyrirmynd og fordæmi, sem eftir yrði tekið og haft þannig áhrif til góðs á heimsvísu. Það gerum við ekki með því að reisa fleiri stóriðjuver.
Skoðun

Barnaræninginn Pútín
Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar

Um þjóð og ríki
Gauti Kristmannsson skrifar

Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins
Helga Vala Helgadóttir skrifar

Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi
Ingólfur Ásgeirsson skrifar

Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ?
Ólafur Ívar Jónsson skrifar

Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista
Kristinn Karl Brynjarsson skrifar

Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind
Jón Daníelsson skrifar

Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi?
Björn Ólafsson skrifar

Hægri sósíalismi
Jón Ingi Hákonarson skrifar

5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki!
Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar

Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu
Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar

Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá
Viðar Hreinsson skrifar

Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu
Helen Ólafsdóttir skrifar

Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir
Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar

Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma
Þórður Snær Júlíusson skrifar

Þingmenn auðvaldsins
Karl Héðinn Kristjánsson skrifar

Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum
Elliði Vignisson skrifar

Verðugur bandamaður?
Steinar Harðarson skrifar

Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn
Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar

Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst?
Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar

Rán um hábjartan dag
Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar

Af hverju er verðbólga ennþá svona há?
Ólafur Margeirsson skrifar

Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu
Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar

Uppbygging hjúkrunarheimila
Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar

Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar

Með skynsemina að vopni
Anton Guðmundsson skrifar

Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna?
Grímur Atlason skrifar

Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar
Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar

80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish
Jón Kaldal skrifar