Grasið er grænast í Dalnum Þórlindur Kjartansson skrifar 2. ágúst 2019 08:00 Síðasta sumar reyndi veðráttan svo mjög á þolrif margra Íslendinga að þeir gerðu snemmbúnar ráðstafanir í vetur til þess að tryggja sér sól í júlí. Þetta hefur leitt til þess að margt sama fólkið og rigndi niður á Íslandi í júlísúldinni 2018 hefur mátt þola linnulausar blíðviðrisfréttir frá heimahögunum nú í sumar. Myndir af berrössuðum börnum að hoppa í lækjum, léttklæddu fólki flatmagandi við sundlaugarbakka og brosandi fjallagörpum í brakandi sól á tindum fjalla og breiðum jökla hafa fyllt snjallsímaskjái þeirra Íslendinga sem yfirgáfu landið um hásumar til að húka á flugvöllum og stikna svo í sumarhitum Evrópu. Og nú er runnin upp helgin sem markar fyrir flestum endalok hásumarsins og hægfara innreið raunveruleikans. Það byrjar rólega, en brátt fer að þykja viðeigandi á vinnustöðum að pota kurteisislega í fólk og heimta upplýsingar um „stöðu mála“ sem sett voru til hliðar í júní. Tölvupósthólfin fara smám saman að fyllast af slíkum innheimtubréfum. Eftir að hafa náð að slaka á og njóta sumarsins; hvort sem er innanlands eða erlendis, þurfa flestir að setja sig á ný í stressuðu stellingarnar og byrja að venja sig við þá hugsun að sumarið sé að líða, alltof fljótt.Hefðirnar Mikil verðmæti eru fólgin í því að samfélag fylgi sameiginlegum takti. Jafnvel þótt það geti verið freistandi að slá stundum hlutum á frest þegar það hentar, þá eru oft yfirgnæfandi verðmæti fólgin í því að halda við hefðum og góðum venjum. Dæmi um það er þjóðhátíðin í Vestmannaeyjum. Hún var haldin fyrst árið 1874, en þá voru sambærilegar hátíðir, þjóðmenningarhátíðir, haldnar víða um land til þess að fagna þúsund árum Íslandsbyggðar, afhendingu nýrrar stjórnarskrár og heimsókn Kristjáns níunda Danakonungs. Hún mun vera röng sú útbreidda saga að Eyjamenn hafi haldið hátíðina í Herjólfsdal þar sem veður hafi hamlað þeim ferð upp á land. Það stóð alltaf til að halda hátíðina í Herjólfsdal og við það var staðið þann 2. ágúst, fyrir nákvæmlega 145 árum. Vestmannaeyingar kunnu svo vel að meta þessi hátíðarhöld að sterk hefð þróaðist fyrir hátíð í Dalnum um þetta leyti árs, og hefur hún haldist óslitið frá 1915, en þjóðhátíð féll niður vegna heimsstyrjaldar árið 1914. Þessi tími árs hentaði vel til hátíðarhalda, eins konar uppskeru eftir úteyjaveiði og sumarvertíð. Reyndar voru Eyjamenn ekki þeir einu sem gerðu atlögu að því að viðhalda hátíðarhöldum eftir 1874 en alls staðar annars staðar en í Vestmannaeyjum aflagðist siðurinn þó fljótlega, löngu áður en hann náði að festa rætur sem siður eða hefð.Að halda kúrs Mjög vandasamt er að viðhalda góðum hefðum þannig að þær hvorki staðni vegna íhaldssemi eða afmyndist vegna tækifærismennsku. Allar stofnanir sem lifað hafa í margar kynslóðir þekkja hversu vandrataður þessi vegur er; eins og sést á kaþólsku kirkjunni sem baðst árið 2008 afsökunar á því að hafa dæmt Galileó í fangelsi fyrir að halda því fram að jörðin snérist um sólina á sautjándu öld. En þjóðhátíðin í Vestmannaeyjum hefur ratað þennan stíg vel. Eftirvænting fólks á öllum aldri er raunveruleg og sönn. Gestir sem telja sig vera að koma á útihátíð uppgötva að bak við töfra þjóðhátíðarinnar eru djúpstæðar rætur. Þeir sem telja sig vera að mæta á forneskjulega hátíð uppgötva að helsta einkenni hefðarinnar er einmitt að vera ætíð vettvangur fyrir það nýjasta, ferskasta og besta. Rætur þjóðhátíðar eru nægilega sterkar til þess að þola rækilegan hristing. Þjóðhátíð hefur verið haldin í ýmiss konar veðri og vindum í gegnum söguna og hefur mismikill bragur verið á hátíðarhöldunum. Á síðustu áratugum hefur þjóðhátíðin orðið að hálfgerðri sameign allrar þjóðarinnar því fjölmargir Íslendingar, sem lítil tengsl hafa við Eyjar, eignast smám saman hluti í hefðunum með því að mæta ár eftir ár og gerast Eyjamenn í nokkra daga á hverju ári. Þeir vita að það verður aldrei hætt við að halda þjóðhátíð, hvað sem á bjátar og hvernig sem viðrar.Græna grasið Fróðlegt verður að sjá hvernig miðapantanir í flug til útlanda í júlí 2020 þróast nú þegar veturinn nálgast. Það er hættuspil fyrir sóldýrkendur að stóla á íslenska veðráttu í júlí, þótt þetta ár hafi reynst bjart. Sumarið 2018 lagði fyrir okkur gildru sem leiddi til þess að margir misstu af mörgum dýrðardögum í heimahögum. Og væri þá ekki dæmigert að veðrátta næsta sumars verði hörmung og óheppni þeirra tvöfaldist, sem misstu af yfirstandandi sumri? Það er auðvitað mikilvægt að geta brugðist við aðstæðum og festast ekki um of í hjólförum síns eigin vana eða ákvarðana þegar forsendur breytast. Margir Eyjamenn hafa lent í því að vera staðráðnir í því að vera fjarverandi á þjóðhátíð, en hitt svo sjálfa sig fyrir í Herjólfsdal áður en helgin er liðin. En það er önnur hlið á þeim peningi, nefnilega sú að það getur orðið býsna lýjandi að vera stöðugt á útkikki eftir einhverju betra en því sem maður hefur. Stundum borgar sig nefnilega alls ekki að vaða yfir lækinn, jafnvel þótt grasið sé sannarlega grænna hinum megin þá stundina. Það er aldrei að vita nema staðan verði orðin breytt þegar maður loksins kemst upp á hinn bakkann. Og stundum þarf maður að þola rigninguna brosandi í þeirri vissu að best sé að standa sem fastast í lappirnar þegar það freistar hvað mesta að hopa og hörfa. Sólin brýst ætíð fram að nýju—en hún skín ekki á þá sem gefist hafa upp á biðinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þórlindur Kjartansson Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Skoðun Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þing í þágu kvenna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Síðasta sumar reyndi veðráttan svo mjög á þolrif margra Íslendinga að þeir gerðu snemmbúnar ráðstafanir í vetur til þess að tryggja sér sól í júlí. Þetta hefur leitt til þess að margt sama fólkið og rigndi niður á Íslandi í júlísúldinni 2018 hefur mátt þola linnulausar blíðviðrisfréttir frá heimahögunum nú í sumar. Myndir af berrössuðum börnum að hoppa í lækjum, léttklæddu fólki flatmagandi við sundlaugarbakka og brosandi fjallagörpum í brakandi sól á tindum fjalla og breiðum jökla hafa fyllt snjallsímaskjái þeirra Íslendinga sem yfirgáfu landið um hásumar til að húka á flugvöllum og stikna svo í sumarhitum Evrópu. Og nú er runnin upp helgin sem markar fyrir flestum endalok hásumarsins og hægfara innreið raunveruleikans. Það byrjar rólega, en brátt fer að þykja viðeigandi á vinnustöðum að pota kurteisislega í fólk og heimta upplýsingar um „stöðu mála“ sem sett voru til hliðar í júní. Tölvupósthólfin fara smám saman að fyllast af slíkum innheimtubréfum. Eftir að hafa náð að slaka á og njóta sumarsins; hvort sem er innanlands eða erlendis, þurfa flestir að setja sig á ný í stressuðu stellingarnar og byrja að venja sig við þá hugsun að sumarið sé að líða, alltof fljótt.Hefðirnar Mikil verðmæti eru fólgin í því að samfélag fylgi sameiginlegum takti. Jafnvel þótt það geti verið freistandi að slá stundum hlutum á frest þegar það hentar, þá eru oft yfirgnæfandi verðmæti fólgin í því að halda við hefðum og góðum venjum. Dæmi um það er þjóðhátíðin í Vestmannaeyjum. Hún var haldin fyrst árið 1874, en þá voru sambærilegar hátíðir, þjóðmenningarhátíðir, haldnar víða um land til þess að fagna þúsund árum Íslandsbyggðar, afhendingu nýrrar stjórnarskrár og heimsókn Kristjáns níunda Danakonungs. Hún mun vera röng sú útbreidda saga að Eyjamenn hafi haldið hátíðina í Herjólfsdal þar sem veður hafi hamlað þeim ferð upp á land. Það stóð alltaf til að halda hátíðina í Herjólfsdal og við það var staðið þann 2. ágúst, fyrir nákvæmlega 145 árum. Vestmannaeyingar kunnu svo vel að meta þessi hátíðarhöld að sterk hefð þróaðist fyrir hátíð í Dalnum um þetta leyti árs, og hefur hún haldist óslitið frá 1915, en þjóðhátíð féll niður vegna heimsstyrjaldar árið 1914. Þessi tími árs hentaði vel til hátíðarhalda, eins konar uppskeru eftir úteyjaveiði og sumarvertíð. Reyndar voru Eyjamenn ekki þeir einu sem gerðu atlögu að því að viðhalda hátíðarhöldum eftir 1874 en alls staðar annars staðar en í Vestmannaeyjum aflagðist siðurinn þó fljótlega, löngu áður en hann náði að festa rætur sem siður eða hefð.Að halda kúrs Mjög vandasamt er að viðhalda góðum hefðum þannig að þær hvorki staðni vegna íhaldssemi eða afmyndist vegna tækifærismennsku. Allar stofnanir sem lifað hafa í margar kynslóðir þekkja hversu vandrataður þessi vegur er; eins og sést á kaþólsku kirkjunni sem baðst árið 2008 afsökunar á því að hafa dæmt Galileó í fangelsi fyrir að halda því fram að jörðin snérist um sólina á sautjándu öld. En þjóðhátíðin í Vestmannaeyjum hefur ratað þennan stíg vel. Eftirvænting fólks á öllum aldri er raunveruleg og sönn. Gestir sem telja sig vera að koma á útihátíð uppgötva að bak við töfra þjóðhátíðarinnar eru djúpstæðar rætur. Þeir sem telja sig vera að mæta á forneskjulega hátíð uppgötva að helsta einkenni hefðarinnar er einmitt að vera ætíð vettvangur fyrir það nýjasta, ferskasta og besta. Rætur þjóðhátíðar eru nægilega sterkar til þess að þola rækilegan hristing. Þjóðhátíð hefur verið haldin í ýmiss konar veðri og vindum í gegnum söguna og hefur mismikill bragur verið á hátíðarhöldunum. Á síðustu áratugum hefur þjóðhátíðin orðið að hálfgerðri sameign allrar þjóðarinnar því fjölmargir Íslendingar, sem lítil tengsl hafa við Eyjar, eignast smám saman hluti í hefðunum með því að mæta ár eftir ár og gerast Eyjamenn í nokkra daga á hverju ári. Þeir vita að það verður aldrei hætt við að halda þjóðhátíð, hvað sem á bjátar og hvernig sem viðrar.Græna grasið Fróðlegt verður að sjá hvernig miðapantanir í flug til útlanda í júlí 2020 þróast nú þegar veturinn nálgast. Það er hættuspil fyrir sóldýrkendur að stóla á íslenska veðráttu í júlí, þótt þetta ár hafi reynst bjart. Sumarið 2018 lagði fyrir okkur gildru sem leiddi til þess að margir misstu af mörgum dýrðardögum í heimahögum. Og væri þá ekki dæmigert að veðrátta næsta sumars verði hörmung og óheppni þeirra tvöfaldist, sem misstu af yfirstandandi sumri? Það er auðvitað mikilvægt að geta brugðist við aðstæðum og festast ekki um of í hjólförum síns eigin vana eða ákvarðana þegar forsendur breytast. Margir Eyjamenn hafa lent í því að vera staðráðnir í því að vera fjarverandi á þjóðhátíð, en hitt svo sjálfa sig fyrir í Herjólfsdal áður en helgin er liðin. En það er önnur hlið á þeim peningi, nefnilega sú að það getur orðið býsna lýjandi að vera stöðugt á útkikki eftir einhverju betra en því sem maður hefur. Stundum borgar sig nefnilega alls ekki að vaða yfir lækinn, jafnvel þótt grasið sé sannarlega grænna hinum megin þá stundina. Það er aldrei að vita nema staðan verði orðin breytt þegar maður loksins kemst upp á hinn bakkann. Og stundum þarf maður að þola rigninguna brosandi í þeirri vissu að best sé að standa sem fastast í lappirnar þegar það freistar hvað mesta að hopa og hörfa. Sólin brýst ætíð fram að nýju—en hún skín ekki á þá sem gefist hafa upp á biðinni.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar