Verðhækkanir árangursríkasta vopnið gegn tóbaksneyslu

Verkefnisstjóri tóbaksvarna hjá Embætti landlæknis segir verðstýringu lang öflugasta vopnið gegn notkun nef- og munntóbaks. Neyslan jókst hins vegar talsvert á fyrstu tveimur mánuðum ársins þrátt fyrir gríðarlegar verðhækkanir undanfarin misseri. 

Sagt var frá því á vef Kjarnans á föstudag að nef- og munntóbakssala Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins hefði aldrei verið meiri í byrjun árs en á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Er þetta byggt á mánaðarlegum sölutölum ÁTVR, en þar kemur fram að í janúar og febrúar 2018 hafa selst 6,2 tonn af slíku tóbaki miðað við 5,3 tonn í sömu mánuðum 2016, sem þó var metár. Viðar Jensson verkefnisstjóri tóbaksvarna hjá embætti landlæknis segir tölurnar áhyggjuefni. Hann er hins vegar ekki í vafa um hvaða leið virki best til að varna tóbaksnotkun.

„Virk verðstýring er árangursríkust. Það segja bara fræðin og slíku erum við líka skuldbundin til að framfylgja samkvæmt rammasamningi alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar,“ bendir Viðar á.

Verðið margfaldast undanfarin ár

Um áramótin 2016-2017 var verð á íslensku neftóbaki hækkað um 60 prósent á einu bretti. Kostaði ein dós út úr ÁTVR þá tæpar 2400 krónur í stað tæplega 1500 króna áður. Algengt smásöluverð í verslunum er nú yfir þrjú þúsund krónur, en það virðist ekki aftra metsölu.

„Þetta eru að vísu bara tveir mánuðir sem þessar tölur ná yfir, en ungt fólk er viðkvæmast fyrir hækkunum á tóbaki,“ segir Viðar.

Segir hann því að áframhaldandi verðhækkanir séu samkvæmt fræðunum taldar best til þess fallnar að halda yngri aldurshópum frá tóbaksbölinu. Hann ítrekar þó að ákvörðunarvald um hækkun tóbaksverðs liggi hjá stjórnvöldum, en ekki embætti landlæknis. Hins vegar er von á niðurstöðum könnunar á tóbaksnotkun í lok mánaðarins þar sem greindur er aldur, kyn og önnur atriði um neytendur tóbaks, til að kanna að hvaða hóp aðgerðir þurfi helst að beinast. Könnunin er sú þriðja frá 2012, en Viðar segir langstærstu neytendurna vera unga karlmenn á aldrinum 18-25 ára. Hann segir nýjar forvarnar- og hjálparleiðir í skoðun samhliða verðstýringunni. Reynt sé að nýta nýjustu tækni til að ná til yngri aldurshópa.

„Við erum með í bígerð að hanna app sem miðar að því að hjálpa fólki að hætta að nota tóbak. Við sjáum að ungt fólk hringir mun minna í hjálparsíður og leitar sér aðstoðar.“