Tímaskekkja og tímasóun Helgi Steinar Gunnlaugsson skrifar 1. desember 2017 07:00 Ég gleymi aldrei mínum fyrsta dönskutíma í grunnskóla. Við sátum öll og þuldum upp orðin sem notuð eru til að kynna sig, kveðja fólk og panta sér smurbrauð. Á næstu árum inn í framhaldsnám mitt mætti ég í dönskutíma og barði þetta mál í mig. Sjálfur hef ég mikinn áhuga á tungumálum og fór reyndar að læra kínversku þegar komið var að háskólanámi. Ég fékk oft mjög hátt í dönsku og var fljótlega farinn að hlakka til að fara í mína fyrstu reisu til Kaupmannahafnar. Þegar þangað var komið gekk ég niður Strøget og fór að tala við heimamenn. Vandamálið var hins vegar að ég lenti nánast alltaf í tungumálaerfiðleikum. Annaðhvort skildi ég ekki þykkan hreim Dana eða þeir ekki minn og endaði samtalið alltaf á því að við urðum að skipta yfir á ensku. Það var þá sem ég fór að velta ýmsu fyrir mér. Í fyrsta lagi, hvernig stóð á því að eftir næstum heilan áratug í dönskunámi var ég nánast óskiljanlegur hvert sem ég fór og í öðru lagi, af hverju er þetta ennþá skylduáfangi í íslenskum skólum til að byrja með? Þau rök sem eru færð fyrir því að neyða íslensk ungmenni til að læra dönsku eru söguleg tengsl sem Íslendingar hafa við Dani. Tungumálið gegndi lykilhlutverki í samskiptum okkar við Danmörk og var drjúgur hluti námsefnisins á dönsku. Tungumálið var einnig mikilvægt fyrir alla þá Íslendinga sem fóru í háskólanám og höfðu fátt annað um að velja en Kaupmannahöfn. Margt hefur breyst síðan þá, en það voru þessar sögulegu ástæður sem urðu til þess að danska var kennd á Íslandi. En sögulegar ástæður þýða ekki mikið. Íslendingar hafa líka söguleg tengsl við að brenna fólk á báli fyrir galdra og drekkja konum fyrir dulsmál og blóðskammir. Ef verið er að neyða námsmenn til að læra eitthvað, þá ættu rökin frekar að snúast um nytsemi, ekki hefð. Svo er það sú hugsun að með því að læra dönsku getum við gert okkur skiljanleg á hinum Norðurlöndunum. Sú hugmynd er alls ekki galin og ef Norðurlandabúar væru ennþá siglandi um á víkingaskipum, ófærir í að tjá sig á ensku þá myndi þessi kunnátta koma sér vel. En staðreyndin er sú að enskan er löngu búin að taka sér fótfestu og er núna orðin annað tungumál hjá 86-90% af íbúum Norðurlandanna. Þetta er ekki spurning um að leggja niður dönsku alfarið. Að læra tungumál er eitt það besta sem einstaklingur getur gert. Þetta er spurning um hvort danska eigi að vera val eða skylda. Það að þetta sé bara hefð og gæti komið sér vel fyrir í löndum þar sem enska er þegar töluð eru ekki nægileg rök fyrir öll þau ár sem íslenskir námsmenn verja í að læra dönsku. Á meðan skólar eru að hefjast á ný ættum við hin að hefja alvarlega umræðu um það hvernig framtíðin mun líta út í íslensku menntakerfi. Verðum við þjóðin sem leitast eftir því að nýta námsár barna okkar eins vel og hægt er eða verðum við þjóðin sem neitar að breytast bara vegna þess að ákveðnir hlutir hafa alltaf verið þannig? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Skoðun Nokkrar staðreyndir um Ísland, Katrínu og Gaza Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem hyggjast kjósa Katrínu Jakobsdóttur Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Katrín og kvenhatrið Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Bessastaðir eru ekki fyrir byrjendur Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Ég vil Baldur og því kýs ég Baldur Ólafur Helgi M. Ólafsson / Starína skrifar Skoðun Inngönguspáin Eygló Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Ég gleymi aldrei mínum fyrsta dönskutíma í grunnskóla. Við sátum öll og þuldum upp orðin sem notuð eru til að kynna sig, kveðja fólk og panta sér smurbrauð. Á næstu árum inn í framhaldsnám mitt mætti ég í dönskutíma og barði þetta mál í mig. Sjálfur hef ég mikinn áhuga á tungumálum og fór reyndar að læra kínversku þegar komið var að háskólanámi. Ég fékk oft mjög hátt í dönsku og var fljótlega farinn að hlakka til að fara í mína fyrstu reisu til Kaupmannahafnar. Þegar þangað var komið gekk ég niður Strøget og fór að tala við heimamenn. Vandamálið var hins vegar að ég lenti nánast alltaf í tungumálaerfiðleikum. Annaðhvort skildi ég ekki þykkan hreim Dana eða þeir ekki minn og endaði samtalið alltaf á því að við urðum að skipta yfir á ensku. Það var þá sem ég fór að velta ýmsu fyrir mér. Í fyrsta lagi, hvernig stóð á því að eftir næstum heilan áratug í dönskunámi var ég nánast óskiljanlegur hvert sem ég fór og í öðru lagi, af hverju er þetta ennþá skylduáfangi í íslenskum skólum til að byrja með? Þau rök sem eru færð fyrir því að neyða íslensk ungmenni til að læra dönsku eru söguleg tengsl sem Íslendingar hafa við Dani. Tungumálið gegndi lykilhlutverki í samskiptum okkar við Danmörk og var drjúgur hluti námsefnisins á dönsku. Tungumálið var einnig mikilvægt fyrir alla þá Íslendinga sem fóru í háskólanám og höfðu fátt annað um að velja en Kaupmannahöfn. Margt hefur breyst síðan þá, en það voru þessar sögulegu ástæður sem urðu til þess að danska var kennd á Íslandi. En sögulegar ástæður þýða ekki mikið. Íslendingar hafa líka söguleg tengsl við að brenna fólk á báli fyrir galdra og drekkja konum fyrir dulsmál og blóðskammir. Ef verið er að neyða námsmenn til að læra eitthvað, þá ættu rökin frekar að snúast um nytsemi, ekki hefð. Svo er það sú hugsun að með því að læra dönsku getum við gert okkur skiljanleg á hinum Norðurlöndunum. Sú hugmynd er alls ekki galin og ef Norðurlandabúar væru ennþá siglandi um á víkingaskipum, ófærir í að tjá sig á ensku þá myndi þessi kunnátta koma sér vel. En staðreyndin er sú að enskan er löngu búin að taka sér fótfestu og er núna orðin annað tungumál hjá 86-90% af íbúum Norðurlandanna. Þetta er ekki spurning um að leggja niður dönsku alfarið. Að læra tungumál er eitt það besta sem einstaklingur getur gert. Þetta er spurning um hvort danska eigi að vera val eða skylda. Það að þetta sé bara hefð og gæti komið sér vel fyrir í löndum þar sem enska er þegar töluð eru ekki nægileg rök fyrir öll þau ár sem íslenskir námsmenn verja í að læra dönsku. Á meðan skólar eru að hefjast á ný ættum við hin að hefja alvarlega umræðu um það hvernig framtíðin mun líta út í íslensku menntakerfi. Verðum við þjóðin sem leitast eftir því að nýta námsár barna okkar eins vel og hægt er eða verðum við þjóðin sem neitar að breytast bara vegna þess að ákveðnir hlutir hafa alltaf verið þannig?
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar