Hernaðurinn gegn hafinu Ómar Þ. Ragnarsson skrifar 12. september 2017 10:30 Á vegferð umhverfis- og náttúruverndar á síðustu öld voru ritaðar tvær tímamóta blaðagreinar. Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur skrifaði skorinorðaða grein um smánarlega meðferð á hverasvæðinu í Krýsuvík árið 1949. Sú meðferð var þó smámunir einir miðað við það óbætanlega rask sem stendur til að fara í á því svæði núna, 68 árum síðar. Halldór Laxness skrifaði áhrifamilkla grein undir heitinu „Hernaðurinn gegn landinu“ árið 1970. Það voru orð í tíma töluð og í þau 47 ár sem liðin eru síðan þá hefur umhverfisverndar- og náttúrverndarfólk þurft að eyða öllu þreki sínu í að verjast þessum landhernaði. En vegna hins yfirþyrmandi fjölda baráttumála hefur baráttan því miður að mestu aðeins náð niður í fjöruborðið. Að vísu hafa Tómas Knútsson og samherjar barist hetjulega við ofurefli varðandi hreinsun á fjörunum og vegna lífshagsmuna þjóðarinnar hefur tekist að koma í veg eyðingu fiskistofna. En að öðru leyti hefur lengi staðið yfir það, sem kalla má hernað gegn hafinu, óreiða og eftirlitsleysi. Nýjasta birtingarmynd þess kemur ekki á óvart, að erlent skemmtiferðaskip hafi valdið mengun í íslenskri höfn, en síðan er upplýst í frétt frá Umhverfisstofnun, að íslensk fiskiskip og flutningaskip hafi leyfi til að brenna svartolíu á íslensku yfirráðasvæði á sama tíma og aðrar þjóðir banna slíkt.Eftirlitsleysi Óreiðan birtist á fleiri sviðum. Fyrir um fimm árum birtist viðtal í blaði, sem gefið er út í Straumsvík, við íslenskan skipstjóra á risaskipi sem siglir með súrál til Íslands, - skipstjóra með margra áratuga reynslu. Þar lýsti hann því hve mikill léttir væri fyrir hann og aðra skipstjóra að komast að Íslandsströndum, því að þá gætu þeir áhyggjulaust skolað aurugu og eitruðu kjölvatni og ððrum sora fyrir borð að vild vegna eftirlitsleysis Íslendinga. Við strendur annarra landa, jafnvel í svörtustu Afríku, mættu þeir hins vegar eiga von á því að vera handteknir, sviptir skipstjóraréttindum, sektaðir og jafnvel varpað í fangelsi fyrir slíkt athæfi. Ég reyndi á sinum tíma ítrekað að benda á þetta viðtal en ekkert gerðist. Það var svo sem viðbúið. Myndir mínar af hrikalegri plastmengun á Ströndum fyrir 25 árum vöktu að vísu skammvinna athygli, en vandinn hefur margfaldast bæði hér og á heimsvísu síðan. Undan ströndum Vestur-Afríku hafa íslensk fiskiskip verið í svipuðu hlutverki og togarar Breta voru hér við land fyrr á árum. Umræður og deilur um loftslagsmál eru fyrirferðarmikil á okkar tímum. Merkilegt er hve sjaldan er minnst á óumdeilanlega og viðsjárverða súrnun sjávar, sem þó er einna mest í hafinu við Ísland. Súrnunin er dæmi um samspil sjávar og lofthjúps, því að hafið súrnar við það að taka í sig vaxandi koltvísýring úr lofthjúpnum. Það ætti því að vera sjálfgefið hvaða afstöðu við eigum að taka í loftslagsmálum, og komandi þurrð á jarðefnaeldsneyti og óhjákvæmileg orkuskipti er líka ærin ástæða fyrir róttækar aðgerðir sem Íslendingar eiga auðveldara með að grípa til en nær allar aðrar þjóðir. Þótt brennsla svartolíu í skipum tengist hafinu eru það sótagnir sem stíga upp í loftið sem menga og eitra loftið. Í stað þess að vera gósenland umhverfissóða ættu Íslendingar sem eyþjóð og siglingaþjóð að vera í fararbroddi í baráttunni við hernaðinn gegn hafinu. Margt fleira mætti nefna varðandi sofandahátt okkar gagnvart náttúru hafsins, sem við eigum tilveru þjóðarinnar að þakka.Höfundur er formaður Íslandshreyfingarinnar - lifandi lands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Gleymdu að vanda sig Vanda Sigurgeirsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Heilbrigðiskerfið í bakkgír Ingibjörg Isaksen Skoðun Rasismi útskýrir stuðning við þjóðarmorð Ingólfur Gíslason Skoðun Svikin loforð í leikskólamálum Reykjanesbæjar Gígja Sigríður Guðjónsdóttir Skoðun Þetta eru börnin sem ég hef áhyggjur af í skólakerfinu Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Skuldin við jörðina: Kolefnisstjórnun skiptir sköpum Nótt Thorberg Skoðun Blóðrautt norðanáhlaup Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Skref aftur á bak fyrir konur með endómetríósu Sigurður Ingi Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Gleymdu að vanda sig Vanda Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Vindhögg Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Skref aftur á bak fyrir konur með endómetríósu Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Staða leikskólamála í Reykjanesbæ Guðný Birna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreindaraðstoð: Kennarinn endurheimtir dýrmætan tíma Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Tökum höndum saman áður en það er of seint Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun PWC – Traustsins verðir? Björn Thorsteinsson skrifar Skoðun Rasismi útskýrir stuðning við þjóðarmorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Skuldin við jörðina: Kolefnisstjórnun skiptir sköpum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Pólitískar kreddur á kostnað skattgreiðenda Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Þetta eru börnin sem ég hef áhyggjur af í skólakerfinu Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Óttumst við það að vera frjálsar manneskjur í frjálsu landi? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Loftslagsváin bíður ekki Ívar Kristinn Jasonarson skrifar Skoðun Hvers vegna að kenna leiklist? Rannveig Björk Þorkelsdóttir,Jóna Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Jafnt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll Telma Sigtryggsdóttir skrifar Skoðun Svikin loforð í leikskólamálum Reykjanesbæjar Gígja Sigríður Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið í bakkgír Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Blóðrautt norðanáhlaup Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Í vítahring stöðnunnar og úreldra vísinda Björn Ólafsson skrifar Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Sjá meira
Á vegferð umhverfis- og náttúruverndar á síðustu öld voru ritaðar tvær tímamóta blaðagreinar. Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur skrifaði skorinorðaða grein um smánarlega meðferð á hverasvæðinu í Krýsuvík árið 1949. Sú meðferð var þó smámunir einir miðað við það óbætanlega rask sem stendur til að fara í á því svæði núna, 68 árum síðar. Halldór Laxness skrifaði áhrifamilkla grein undir heitinu „Hernaðurinn gegn landinu“ árið 1970. Það voru orð í tíma töluð og í þau 47 ár sem liðin eru síðan þá hefur umhverfisverndar- og náttúrverndarfólk þurft að eyða öllu þreki sínu í að verjast þessum landhernaði. En vegna hins yfirþyrmandi fjölda baráttumála hefur baráttan því miður að mestu aðeins náð niður í fjöruborðið. Að vísu hafa Tómas Knútsson og samherjar barist hetjulega við ofurefli varðandi hreinsun á fjörunum og vegna lífshagsmuna þjóðarinnar hefur tekist að koma í veg eyðingu fiskistofna. En að öðru leyti hefur lengi staðið yfir það, sem kalla má hernað gegn hafinu, óreiða og eftirlitsleysi. Nýjasta birtingarmynd þess kemur ekki á óvart, að erlent skemmtiferðaskip hafi valdið mengun í íslenskri höfn, en síðan er upplýst í frétt frá Umhverfisstofnun, að íslensk fiskiskip og flutningaskip hafi leyfi til að brenna svartolíu á íslensku yfirráðasvæði á sama tíma og aðrar þjóðir banna slíkt.Eftirlitsleysi Óreiðan birtist á fleiri sviðum. Fyrir um fimm árum birtist viðtal í blaði, sem gefið er út í Straumsvík, við íslenskan skipstjóra á risaskipi sem siglir með súrál til Íslands, - skipstjóra með margra áratuga reynslu. Þar lýsti hann því hve mikill léttir væri fyrir hann og aðra skipstjóra að komast að Íslandsströndum, því að þá gætu þeir áhyggjulaust skolað aurugu og eitruðu kjölvatni og ððrum sora fyrir borð að vild vegna eftirlitsleysis Íslendinga. Við strendur annarra landa, jafnvel í svörtustu Afríku, mættu þeir hins vegar eiga von á því að vera handteknir, sviptir skipstjóraréttindum, sektaðir og jafnvel varpað í fangelsi fyrir slíkt athæfi. Ég reyndi á sinum tíma ítrekað að benda á þetta viðtal en ekkert gerðist. Það var svo sem viðbúið. Myndir mínar af hrikalegri plastmengun á Ströndum fyrir 25 árum vöktu að vísu skammvinna athygli, en vandinn hefur margfaldast bæði hér og á heimsvísu síðan. Undan ströndum Vestur-Afríku hafa íslensk fiskiskip verið í svipuðu hlutverki og togarar Breta voru hér við land fyrr á árum. Umræður og deilur um loftslagsmál eru fyrirferðarmikil á okkar tímum. Merkilegt er hve sjaldan er minnst á óumdeilanlega og viðsjárverða súrnun sjávar, sem þó er einna mest í hafinu við Ísland. Súrnunin er dæmi um samspil sjávar og lofthjúps, því að hafið súrnar við það að taka í sig vaxandi koltvísýring úr lofthjúpnum. Það ætti því að vera sjálfgefið hvaða afstöðu við eigum að taka í loftslagsmálum, og komandi þurrð á jarðefnaeldsneyti og óhjákvæmileg orkuskipti er líka ærin ástæða fyrir róttækar aðgerðir sem Íslendingar eiga auðveldara með að grípa til en nær allar aðrar þjóðir. Þótt brennsla svartolíu í skipum tengist hafinu eru það sótagnir sem stíga upp í loftið sem menga og eitra loftið. Í stað þess að vera gósenland umhverfissóða ættu Íslendingar sem eyþjóð og siglingaþjóð að vera í fararbroddi í baráttunni við hernaðinn gegn hafinu. Margt fleira mætti nefna varðandi sofandahátt okkar gagnvart náttúru hafsins, sem við eigum tilveru þjóðarinnar að þakka.Höfundur er formaður Íslandshreyfingarinnar - lifandi lands.
Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar