Hernaðurinn gegn hafinu Ómar Þ. Ragnarsson skrifar 12. september 2017 10:30 Á vegferð umhverfis- og náttúruverndar á síðustu öld voru ritaðar tvær tímamóta blaðagreinar. Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur skrifaði skorinorðaða grein um smánarlega meðferð á hverasvæðinu í Krýsuvík árið 1949. Sú meðferð var þó smámunir einir miðað við það óbætanlega rask sem stendur til að fara í á því svæði núna, 68 árum síðar. Halldór Laxness skrifaði áhrifamilkla grein undir heitinu „Hernaðurinn gegn landinu“ árið 1970. Það voru orð í tíma töluð og í þau 47 ár sem liðin eru síðan þá hefur umhverfisverndar- og náttúrverndarfólk þurft að eyða öllu þreki sínu í að verjast þessum landhernaði. En vegna hins yfirþyrmandi fjölda baráttumála hefur baráttan því miður að mestu aðeins náð niður í fjöruborðið. Að vísu hafa Tómas Knútsson og samherjar barist hetjulega við ofurefli varðandi hreinsun á fjörunum og vegna lífshagsmuna þjóðarinnar hefur tekist að koma í veg eyðingu fiskistofna. En að öðru leyti hefur lengi staðið yfir það, sem kalla má hernað gegn hafinu, óreiða og eftirlitsleysi. Nýjasta birtingarmynd þess kemur ekki á óvart, að erlent skemmtiferðaskip hafi valdið mengun í íslenskri höfn, en síðan er upplýst í frétt frá Umhverfisstofnun, að íslensk fiskiskip og flutningaskip hafi leyfi til að brenna svartolíu á íslensku yfirráðasvæði á sama tíma og aðrar þjóðir banna slíkt.Eftirlitsleysi Óreiðan birtist á fleiri sviðum. Fyrir um fimm árum birtist viðtal í blaði, sem gefið er út í Straumsvík, við íslenskan skipstjóra á risaskipi sem siglir með súrál til Íslands, - skipstjóra með margra áratuga reynslu. Þar lýsti hann því hve mikill léttir væri fyrir hann og aðra skipstjóra að komast að Íslandsströndum, því að þá gætu þeir áhyggjulaust skolað aurugu og eitruðu kjölvatni og ððrum sora fyrir borð að vild vegna eftirlitsleysis Íslendinga. Við strendur annarra landa, jafnvel í svörtustu Afríku, mættu þeir hins vegar eiga von á því að vera handteknir, sviptir skipstjóraréttindum, sektaðir og jafnvel varpað í fangelsi fyrir slíkt athæfi. Ég reyndi á sinum tíma ítrekað að benda á þetta viðtal en ekkert gerðist. Það var svo sem viðbúið. Myndir mínar af hrikalegri plastmengun á Ströndum fyrir 25 árum vöktu að vísu skammvinna athygli, en vandinn hefur margfaldast bæði hér og á heimsvísu síðan. Undan ströndum Vestur-Afríku hafa íslensk fiskiskip verið í svipuðu hlutverki og togarar Breta voru hér við land fyrr á árum. Umræður og deilur um loftslagsmál eru fyrirferðarmikil á okkar tímum. Merkilegt er hve sjaldan er minnst á óumdeilanlega og viðsjárverða súrnun sjávar, sem þó er einna mest í hafinu við Ísland. Súrnunin er dæmi um samspil sjávar og lofthjúps, því að hafið súrnar við það að taka í sig vaxandi koltvísýring úr lofthjúpnum. Það ætti því að vera sjálfgefið hvaða afstöðu við eigum að taka í loftslagsmálum, og komandi þurrð á jarðefnaeldsneyti og óhjákvæmileg orkuskipti er líka ærin ástæða fyrir róttækar aðgerðir sem Íslendingar eiga auðveldara með að grípa til en nær allar aðrar þjóðir. Þótt brennsla svartolíu í skipum tengist hafinu eru það sótagnir sem stíga upp í loftið sem menga og eitra loftið. Í stað þess að vera gósenland umhverfissóða ættu Íslendingar sem eyþjóð og siglingaþjóð að vera í fararbroddi í baráttunni við hernaðinn gegn hafinu. Margt fleira mætti nefna varðandi sofandahátt okkar gagnvart náttúru hafsins, sem við eigum tilveru þjóðarinnar að þakka.Höfundur er formaður Íslandshreyfingarinnar - lifandi lands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif Skoðun Halldór 26.05.2024 Halldór Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson skrifar Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Á vegferð umhverfis- og náttúruverndar á síðustu öld voru ritaðar tvær tímamóta blaðagreinar. Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur skrifaði skorinorðaða grein um smánarlega meðferð á hverasvæðinu í Krýsuvík árið 1949. Sú meðferð var þó smámunir einir miðað við það óbætanlega rask sem stendur til að fara í á því svæði núna, 68 árum síðar. Halldór Laxness skrifaði áhrifamilkla grein undir heitinu „Hernaðurinn gegn landinu“ árið 1970. Það voru orð í tíma töluð og í þau 47 ár sem liðin eru síðan þá hefur umhverfisverndar- og náttúrverndarfólk þurft að eyða öllu þreki sínu í að verjast þessum landhernaði. En vegna hins yfirþyrmandi fjölda baráttumála hefur baráttan því miður að mestu aðeins náð niður í fjöruborðið. Að vísu hafa Tómas Knútsson og samherjar barist hetjulega við ofurefli varðandi hreinsun á fjörunum og vegna lífshagsmuna þjóðarinnar hefur tekist að koma í veg eyðingu fiskistofna. En að öðru leyti hefur lengi staðið yfir það, sem kalla má hernað gegn hafinu, óreiða og eftirlitsleysi. Nýjasta birtingarmynd þess kemur ekki á óvart, að erlent skemmtiferðaskip hafi valdið mengun í íslenskri höfn, en síðan er upplýst í frétt frá Umhverfisstofnun, að íslensk fiskiskip og flutningaskip hafi leyfi til að brenna svartolíu á íslensku yfirráðasvæði á sama tíma og aðrar þjóðir banna slíkt.Eftirlitsleysi Óreiðan birtist á fleiri sviðum. Fyrir um fimm árum birtist viðtal í blaði, sem gefið er út í Straumsvík, við íslenskan skipstjóra á risaskipi sem siglir með súrál til Íslands, - skipstjóra með margra áratuga reynslu. Þar lýsti hann því hve mikill léttir væri fyrir hann og aðra skipstjóra að komast að Íslandsströndum, því að þá gætu þeir áhyggjulaust skolað aurugu og eitruðu kjölvatni og ððrum sora fyrir borð að vild vegna eftirlitsleysis Íslendinga. Við strendur annarra landa, jafnvel í svörtustu Afríku, mættu þeir hins vegar eiga von á því að vera handteknir, sviptir skipstjóraréttindum, sektaðir og jafnvel varpað í fangelsi fyrir slíkt athæfi. Ég reyndi á sinum tíma ítrekað að benda á þetta viðtal en ekkert gerðist. Það var svo sem viðbúið. Myndir mínar af hrikalegri plastmengun á Ströndum fyrir 25 árum vöktu að vísu skammvinna athygli, en vandinn hefur margfaldast bæði hér og á heimsvísu síðan. Undan ströndum Vestur-Afríku hafa íslensk fiskiskip verið í svipuðu hlutverki og togarar Breta voru hér við land fyrr á árum. Umræður og deilur um loftslagsmál eru fyrirferðarmikil á okkar tímum. Merkilegt er hve sjaldan er minnst á óumdeilanlega og viðsjárverða súrnun sjávar, sem þó er einna mest í hafinu við Ísland. Súrnunin er dæmi um samspil sjávar og lofthjúps, því að hafið súrnar við það að taka í sig vaxandi koltvísýring úr lofthjúpnum. Það ætti því að vera sjálfgefið hvaða afstöðu við eigum að taka í loftslagsmálum, og komandi þurrð á jarðefnaeldsneyti og óhjákvæmileg orkuskipti er líka ærin ástæða fyrir róttækar aðgerðir sem Íslendingar eiga auðveldara með að grípa til en nær allar aðrar þjóðir. Þótt brennsla svartolíu í skipum tengist hafinu eru það sótagnir sem stíga upp í loftið sem menga og eitra loftið. Í stað þess að vera gósenland umhverfissóða ættu Íslendingar sem eyþjóð og siglingaþjóð að vera í fararbroddi í baráttunni við hernaðinn gegn hafinu. Margt fleira mætti nefna varðandi sofandahátt okkar gagnvart náttúru hafsins, sem við eigum tilveru þjóðarinnar að þakka.Höfundur er formaður Íslandshreyfingarinnar - lifandi lands.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun