Lúsmý fór huldu höfði fyrir árið 2015 Svavar Hávarðsson skrifar 17. maí 2016 06:00 Lúsmý reyndist valda svæsnum bitum hjá fjölda fólks í fyrrasumar. Vísir/Ernir Þvert á almannaróm þá er ekki ástæða til að ætla að lúsmý sé nýr landnemi hér á landi, en sérstakar aðstæður í umhverfinu urðu hins vegar til þess að þessi illvígi bitvargur gerði mjög vart við sig á suðvestanverðu landinu í fyrrasumar. Þetta sýna greiningar smádýra hjá Náttúrufræðistofnun (NÍ), sem sumarið 2015 lagði áherslu á blóðþyrst kvikindi í rannsóknum sínum. Það náði meðal annars til lúsmýs, skógarmítla og moskítóflugu. Í Evrópu er vakning í þessum málaflokki; aukið fé hefur verið veitt til rannsókna, enda er um mikilvægt heilbrigðismál að ræða. Erling Ólafsson, skordýrafræðingur hjá NÍ, sem stýrir rannsóknum á landnámi erlendra tegunda smádýra, segir að nokkrar tegundir lúsmýs hafi áður verið staðfestar hér á landi en ættkvíslin Culicaides var ekki þar á meðal. Tegundir lúsmýs eru afar torgreindar, en í fyrrasumar var lúsmý af þessari ættkvísl staðfest hér. Tegundir af ættkvíslinni eru skæðar blóðsugur á mönnum og búsmala og bitin einstaklega óþægileg.Erling Ólafsson, skordýrafræðingur hjá Náttúrufræðistofnun ÍslandsErling segir ekki sannað af hverju lúsmý rauk upp úr öllu valdi í fyrra. „Skýringin liggur líklegast í veðurfarinu. Í fyrra kom enginn maímánuður, apríl náði langt fram í júní, má segja. Þegar veður batnaði gerðust hlutirnir hratt og þetta blossaði upp, og ekki bara lúsmý heldur miklu fleira – fiðrildategundir og fleira sem hafði verið í biðstöðu í kuldanum. Þá kom margt fram á skömmum tíma sem annars gerist hægt og bítandi,“ segir Erling. „Þetta skýrir ýmisleg. Þarna er ef til vill komin skýringin á áður óútskýrðum bitum í gegnum tíðina. Flær og bitmý hef ég kannski lengi haft fyrir rangri sök,“ segir Erling. Það vekur athygli að hingað til lands kom franskur sérfræðingur í blóðsjúgandi mýflugum, dr. Francis Schäffner, sérstaklega til að leggja út klakgildrur fyrir moskítóflugur, en tilvist þeirra hefur aldrei verið sannreynd hér á landi. Hann ferðaðist víða um land og lagði gildrur sínar fyrir flugur. Eftir því sem Erling best veit fann Schäffner þessa óværu ekki hérlendis. „Ég held að það komi varla til með að breytast,“ segir Erling og bætir við að áfram verði þó fylgst með. Skógarmítillinn var líka rannsakaður af erlendum sérfræðingum sem hingað komu til lands, en breskur sérfræðingur, dr. Jolyon Medlock, hafði fengið fjárframlag til að koma til Íslands til að leita skógarmítla. Eins og hjá Schäffner bar leit hans ekki árangur en samt sem áður bárust NÍ og Tilraunastöðinni að Keldum mun fleiri skógarmítlar til skoðunar á árinu en nokkurn tímann fyrr, alls 24 sýni víða að af landinu. Enn er því ósvarað spurningunni hvort skógarmítill sé orðinn landlægur hérlendis. Erling segir að líkurnar á varanlegu landnámi séu þó verulegar, en staðfestingar er enn beðið. Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 17. maí 2016Mynd/ErlingÓlafsson Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent Læti í miðbænum og í veðrinu Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Erlent Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Innlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Opnun Samverks á Hellu fagnað Innlent Fleiri fréttir Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Læti í miðbænum og í veðrinu Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Sjá meira
Þvert á almannaróm þá er ekki ástæða til að ætla að lúsmý sé nýr landnemi hér á landi, en sérstakar aðstæður í umhverfinu urðu hins vegar til þess að þessi illvígi bitvargur gerði mjög vart við sig á suðvestanverðu landinu í fyrrasumar. Þetta sýna greiningar smádýra hjá Náttúrufræðistofnun (NÍ), sem sumarið 2015 lagði áherslu á blóðþyrst kvikindi í rannsóknum sínum. Það náði meðal annars til lúsmýs, skógarmítla og moskítóflugu. Í Evrópu er vakning í þessum málaflokki; aukið fé hefur verið veitt til rannsókna, enda er um mikilvægt heilbrigðismál að ræða. Erling Ólafsson, skordýrafræðingur hjá NÍ, sem stýrir rannsóknum á landnámi erlendra tegunda smádýra, segir að nokkrar tegundir lúsmýs hafi áður verið staðfestar hér á landi en ættkvíslin Culicaides var ekki þar á meðal. Tegundir lúsmýs eru afar torgreindar, en í fyrrasumar var lúsmý af þessari ættkvísl staðfest hér. Tegundir af ættkvíslinni eru skæðar blóðsugur á mönnum og búsmala og bitin einstaklega óþægileg.Erling Ólafsson, skordýrafræðingur hjá Náttúrufræðistofnun ÍslandsErling segir ekki sannað af hverju lúsmý rauk upp úr öllu valdi í fyrra. „Skýringin liggur líklegast í veðurfarinu. Í fyrra kom enginn maímánuður, apríl náði langt fram í júní, má segja. Þegar veður batnaði gerðust hlutirnir hratt og þetta blossaði upp, og ekki bara lúsmý heldur miklu fleira – fiðrildategundir og fleira sem hafði verið í biðstöðu í kuldanum. Þá kom margt fram á skömmum tíma sem annars gerist hægt og bítandi,“ segir Erling. „Þetta skýrir ýmisleg. Þarna er ef til vill komin skýringin á áður óútskýrðum bitum í gegnum tíðina. Flær og bitmý hef ég kannski lengi haft fyrir rangri sök,“ segir Erling. Það vekur athygli að hingað til lands kom franskur sérfræðingur í blóðsjúgandi mýflugum, dr. Francis Schäffner, sérstaklega til að leggja út klakgildrur fyrir moskítóflugur, en tilvist þeirra hefur aldrei verið sannreynd hér á landi. Hann ferðaðist víða um land og lagði gildrur sínar fyrir flugur. Eftir því sem Erling best veit fann Schäffner þessa óværu ekki hérlendis. „Ég held að það komi varla til með að breytast,“ segir Erling og bætir við að áfram verði þó fylgst með. Skógarmítillinn var líka rannsakaður af erlendum sérfræðingum sem hingað komu til lands, en breskur sérfræðingur, dr. Jolyon Medlock, hafði fengið fjárframlag til að koma til Íslands til að leita skógarmítla. Eins og hjá Schäffner bar leit hans ekki árangur en samt sem áður bárust NÍ og Tilraunastöðinni að Keldum mun fleiri skógarmítlar til skoðunar á árinu en nokkurn tímann fyrr, alls 24 sýni víða að af landinu. Enn er því ósvarað spurningunni hvort skógarmítill sé orðinn landlægur hérlendis. Erling segir að líkurnar á varanlegu landnámi séu þó verulegar, en staðfestingar er enn beðið. Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 17. maí 2016Mynd/ErlingÓlafsson
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent Læti í miðbænum og í veðrinu Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Breyti engu á jörðu niðri að viðurkenna sjálfstæði Palestínu Erlent Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Innlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Opnun Samverks á Hellu fagnað Innlent Fleiri fréttir Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Læti í miðbænum og í veðrinu Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Sjá meira