Raforkuflutningskerfi og nýsköpun: Er framsýni tálsýn eða raunveruleiki? Magnús Rannver Rafnsson skrifar 5. mars 2016 07:00 Það er áhugavert stundum að skoða samtímann í ljósi fortíðar og framtíðar. Merkilegt hvernig sumum þjóðum auðnast að horfa til framtíðar á ákveðnum sviðum, athyglisvert hvernig öðrum sem þó búa við sambærileg og jafnvel betri lífsskilyrði tekst það ekki. Ég dáist til að mynda að því hvernig Danir sáu lengra en flestir á níunda áratug síðustu aldar í enduruppgötvun vindorku sem arðvænlegs endurnýjanlegs orkugjafa. Mörg þjóðríki feta nú sömu braut - elta hjörðina – en tekst misvel upp. Einna merkilegast í þessari framsýni Dana er ekki bara það að þeir átti sig snemma á möguleikum vindorku tæknilega, heldur líka það að þeir gerðu sér grein fyrir að framsetning tækninnar og samspil við umhverfið hefur afgerandi þýðingu. Þá á ég ekki einvörðungu við tillitssemi við landslag og umhverfi heldur líka skilninginn á því hvernig akkúrat það hefur áhrif á hagræna þætti. Sérstaklega flott er það hvernig þessi nálgun við lausn á flóknu umhverfismáli endurspeglast við sjálfar bæjardyr Danmerkur og aðliggjandi þjóðvegi.Bæjardyr Danmerkur Fyrir nokkrum árum ferðaðist ég ásamt fjölskyldu frá Kaupmannahöfn upp eftir allri Danmörku á toppinn til Skagen í norðri og aftur suður, þetta er fjölfarin leið. Þá þegar var ég meðvitaður um þessi brautryðjendaverk danskrar verkfræði og augun því sífellt leitandi í landslaginu. Mér til undrunar var lítið að sjá, en þó inn á milli vindmyllu-hnyppi á stangli hér og þar inni í landslaginu, þar sem örfáar vindmyllur hverju sinni gerðust hluti af landslagi, en tóku það aldrei yfir. Alveg einstaklega fyrirferðarlítið og vel hugsað – ekki tilviljun. Jafnvægi er eitt af lykilorðunum sem gæti átt vel við hér. Þegar græðgin nær völdum, breytist þessi fallega sveitasæla í hryllingsmynd. Jafnvægið sem Danir hafa sýnt að hægt er að ná fram í samspili nútímatækni og náttúru er þá horfið og sveitin er yfirtekin af öskrandi vindtúrbínum í tugatali. Allt er undirlagt og kaffært í massa. Um þetta eru nú þegar mörg dæmi víða. Við eina aðflugsbrautina á Kastrup standa hvítar vindmyllur í bláu hafi og mynda einfalda bogadregna línu sem fellur eðlilega að aðflugslínu flugbrautar. Einstaklega flott táknræn mynd – ekki tilviljun. Hvít vindmylla á hvítum stofni er ein sterkasta táknmynd hreinnar endurnýjanlegrar orku í heiminum í dag – heldur ekki tilviljun. Flugfarþegar fá oft góðan tíma í aðfluginu til að skoða þennan tímamóta afrakstur tæknilegrar framsýni gaumgæfilega. Og þeir sem almennt eiga leið um þessar slóðir í bátum og flugvélum komast vart hjá því að taka inn jákvæða, en sanna, ímynd af tækniþekkingu Dana á þessu sviði. Það hefur vafalaust kostað sitt að komast á þennan stað, ekki síst glíman við sérhagsmunaöfl og niðurrifsseggi, sem með upphrópunum um tálsýn og blekkingar standa í vegi fyrir framþróun, með persónulega hagsmuni að leiðarljósi. Slíkir menn finnast auðvitað í Danmörku eins og á Íslandi, en Danir virðast hafa lag á að velja framfarir fyrir heildina umfram sérhagsmunagæslu fyrir fáa. Í dag hygg ég að Danir uppskeri á þessu sviði sem aldrei fyrr, jafnvel þótt aðrar stærri þjóðir hafi tekið við keflinu í frekari þróun tækninnar. Þetta var framsýni, er raunveruleiki og engin tálsýn.Bæjardyr Íslands Á meðan flugfarþegar sem ferðast um Kastrup geta dáðst að framsýnni og umhverfisvænni mannvirkjagerð í aðfluginu, bíður flugfarþega sem ferðast um Flugstöð Leifs Eiríkssonar talsvert annar raunveruleiki; háspennufrumskógur. Þeirra bíður nefnilega hrúga af stálmöstrum og stauraflækjum sem byggja á lausnum frá síðustu öld, yfir tugi og hundruð kílómetra ef fer sem horfir. Þessi upplifun byrjar líka strax í aðfluginu – alveg eins og þegar flogið er til Kastrup – en heldur svo áfram svo gott sem viðstöðulaust, hvort sem ekið er norður eða suður, yfir hálendið, Sprengisand eða bara til Reykjavíkur; massi af gráu stáli sem marserar í þráðbeinum takti yfir allt og alla. Þetta ætlum við að bjóða okkur sjálfum upp á og vinum okkar ferðamönnunum. Þetta er okkar framsýni við uppbyggingu raforkuflutningskerfis framtíðarinnar. Og við ætlum að minna gesti Íslands á það næstu áratugina hvar við stöndum í þessum efnum, bæði þegar þeir koma til landsins og þegar þeir yfirgefa það. Hver ætli eigi heiðurinn af þessu? Þegar ég sé fyrir mér þessa sviðsmynd sem Landsnet mótar nú fyrir okkur af mikilli elju – ekki síst í réttarsölum – og ber hana saman við þá dönsku, þar sem vindmyllur birtast eins og hvítir svanir á bláu vatni, veit ég að við erum á rangri leið í þessum efnum. Fölgrár hægryðgandi stauraskógur er það besta sem ríkisfyrirtækið Landsnet með alla sína 100 milljarða megnar að bjóða okkur upp á í dag – árið 2016. Og við eigum að fá að njóta þessa í 70 ár í það minnsta, hvert sem farið er. Við hljótum að sjá að þessi aðferðafræði er ekki að ganga upp fyrir okkar samfélag, einokun og fákeppni gerir það aldrei. Hvað er til ráða? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Sjá meira
Það er áhugavert stundum að skoða samtímann í ljósi fortíðar og framtíðar. Merkilegt hvernig sumum þjóðum auðnast að horfa til framtíðar á ákveðnum sviðum, athyglisvert hvernig öðrum sem þó búa við sambærileg og jafnvel betri lífsskilyrði tekst það ekki. Ég dáist til að mynda að því hvernig Danir sáu lengra en flestir á níunda áratug síðustu aldar í enduruppgötvun vindorku sem arðvænlegs endurnýjanlegs orkugjafa. Mörg þjóðríki feta nú sömu braut - elta hjörðina – en tekst misvel upp. Einna merkilegast í þessari framsýni Dana er ekki bara það að þeir átti sig snemma á möguleikum vindorku tæknilega, heldur líka það að þeir gerðu sér grein fyrir að framsetning tækninnar og samspil við umhverfið hefur afgerandi þýðingu. Þá á ég ekki einvörðungu við tillitssemi við landslag og umhverfi heldur líka skilninginn á því hvernig akkúrat það hefur áhrif á hagræna þætti. Sérstaklega flott er það hvernig þessi nálgun við lausn á flóknu umhverfismáli endurspeglast við sjálfar bæjardyr Danmerkur og aðliggjandi þjóðvegi.Bæjardyr Danmerkur Fyrir nokkrum árum ferðaðist ég ásamt fjölskyldu frá Kaupmannahöfn upp eftir allri Danmörku á toppinn til Skagen í norðri og aftur suður, þetta er fjölfarin leið. Þá þegar var ég meðvitaður um þessi brautryðjendaverk danskrar verkfræði og augun því sífellt leitandi í landslaginu. Mér til undrunar var lítið að sjá, en þó inn á milli vindmyllu-hnyppi á stangli hér og þar inni í landslaginu, þar sem örfáar vindmyllur hverju sinni gerðust hluti af landslagi, en tóku það aldrei yfir. Alveg einstaklega fyrirferðarlítið og vel hugsað – ekki tilviljun. Jafnvægi er eitt af lykilorðunum sem gæti átt vel við hér. Þegar græðgin nær völdum, breytist þessi fallega sveitasæla í hryllingsmynd. Jafnvægið sem Danir hafa sýnt að hægt er að ná fram í samspili nútímatækni og náttúru er þá horfið og sveitin er yfirtekin af öskrandi vindtúrbínum í tugatali. Allt er undirlagt og kaffært í massa. Um þetta eru nú þegar mörg dæmi víða. Við eina aðflugsbrautina á Kastrup standa hvítar vindmyllur í bláu hafi og mynda einfalda bogadregna línu sem fellur eðlilega að aðflugslínu flugbrautar. Einstaklega flott táknræn mynd – ekki tilviljun. Hvít vindmylla á hvítum stofni er ein sterkasta táknmynd hreinnar endurnýjanlegrar orku í heiminum í dag – heldur ekki tilviljun. Flugfarþegar fá oft góðan tíma í aðfluginu til að skoða þennan tímamóta afrakstur tæknilegrar framsýni gaumgæfilega. Og þeir sem almennt eiga leið um þessar slóðir í bátum og flugvélum komast vart hjá því að taka inn jákvæða, en sanna, ímynd af tækniþekkingu Dana á þessu sviði. Það hefur vafalaust kostað sitt að komast á þennan stað, ekki síst glíman við sérhagsmunaöfl og niðurrifsseggi, sem með upphrópunum um tálsýn og blekkingar standa í vegi fyrir framþróun, með persónulega hagsmuni að leiðarljósi. Slíkir menn finnast auðvitað í Danmörku eins og á Íslandi, en Danir virðast hafa lag á að velja framfarir fyrir heildina umfram sérhagsmunagæslu fyrir fáa. Í dag hygg ég að Danir uppskeri á þessu sviði sem aldrei fyrr, jafnvel þótt aðrar stærri þjóðir hafi tekið við keflinu í frekari þróun tækninnar. Þetta var framsýni, er raunveruleiki og engin tálsýn.Bæjardyr Íslands Á meðan flugfarþegar sem ferðast um Kastrup geta dáðst að framsýnni og umhverfisvænni mannvirkjagerð í aðfluginu, bíður flugfarþega sem ferðast um Flugstöð Leifs Eiríkssonar talsvert annar raunveruleiki; háspennufrumskógur. Þeirra bíður nefnilega hrúga af stálmöstrum og stauraflækjum sem byggja á lausnum frá síðustu öld, yfir tugi og hundruð kílómetra ef fer sem horfir. Þessi upplifun byrjar líka strax í aðfluginu – alveg eins og þegar flogið er til Kastrup – en heldur svo áfram svo gott sem viðstöðulaust, hvort sem ekið er norður eða suður, yfir hálendið, Sprengisand eða bara til Reykjavíkur; massi af gráu stáli sem marserar í þráðbeinum takti yfir allt og alla. Þetta ætlum við að bjóða okkur sjálfum upp á og vinum okkar ferðamönnunum. Þetta er okkar framsýni við uppbyggingu raforkuflutningskerfis framtíðarinnar. Og við ætlum að minna gesti Íslands á það næstu áratugina hvar við stöndum í þessum efnum, bæði þegar þeir koma til landsins og þegar þeir yfirgefa það. Hver ætli eigi heiðurinn af þessu? Þegar ég sé fyrir mér þessa sviðsmynd sem Landsnet mótar nú fyrir okkur af mikilli elju – ekki síst í réttarsölum – og ber hana saman við þá dönsku, þar sem vindmyllur birtast eins og hvítir svanir á bláu vatni, veit ég að við erum á rangri leið í þessum efnum. Fölgrár hægryðgandi stauraskógur er það besta sem ríkisfyrirtækið Landsnet með alla sína 100 milljarða megnar að bjóða okkur upp á í dag – árið 2016. Og við eigum að fá að njóta þessa í 70 ár í það minnsta, hvert sem farið er. Við hljótum að sjá að þessi aðferðafræði er ekki að ganga upp fyrir okkar samfélag, einokun og fákeppni gerir það aldrei. Hvað er til ráða?
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun