Börnin látin bíða Magnús Baldursson og Katrín Davíðsdóttir skrifar 22. október 2015 07:00 Það hefur verið ánægjulegt að sjá geðheilbrigðismál barna og unglinga komast í brennidepil umræðunnar síðustu vikur og má hrósa fjölmiðlum fyrir það. Sérstaklega var áhrifaríkt að heyra frásagnir foreldranna og barnanna sjálfra, þær fá okkur sem samfélag til að horfast betur í augu við þessi erfiðu vandamál. Frá árinu 2006 hefur nánari greiningu á ADHD verið sinnt á Þroska- og hegðunarstöð Heilsugæslunnar. Ástæður tilvísana snúa oft að fleiru en ADHD-einkennum. Þar getur verið um að ræða kvíða og depurð, samskiptavanda, mótþróa og hegðunarerfiðleika, auk þess sem þangað er vísað börnum sem sýna af sér einhverfulíka hegðun. Ástæða þess að börnum er vísað í nánari athugun er aðkallandi og hamlandi vandi og að þau úrræði sem komið hefur verið á hafa ekki reynst nægjanleg. Auk nánari greiningar er á Þroska- og hegðunarstöð boðið upp á einstaklingsráðgjöf og hópmeðferð í formi námskeiða; svo sem uppeldisnámskeið fyrir foreldra, sérhæft námskeið fyrir foreldra barna með ADHD, námskeið fyrir börn með ADHD þar sem meðal annars er unnið með einbeitingu og félagsfærni, og námskeið um kvíða sem eru sniðin bæði að börnum og foreldrum.Komin á endastöð Síðustu ár hefur ásókn í þjónustuna farið sífellt vaxandi og biðlistar lengst. Frá árinu 2008 hefur fjöldi tilvísana aukist um 60% án þess að fengist hafi fjármagn til að fjölga starfsfólki. Hafa þó verið gerðar margar atlögur að ráðuneyti og yfirstjórn Heilsugæslunnar til að rökstyðja nauðsyn þess. Þetta skýrist að einhverju leyti af því að Greiningarstöð ríkisins og Barna- og unglingageðdeild LSH hafa þrengt inntökuskilyrði með þeim afleiðingum að tilvísunum til Þroska- og hegðunarstöðvar hefur fjölgað. En þarna kemur líka til betri meðvitund foreldra og skólafólks um geðheilbrigðismál og hversu brýnt er að á þeim sé tekið með uppbyggjandi hætti. Loks er ekkert launungarmál að það hefur verið mikið álag í samfélaginu í kjölfar efnahagshrunsins og ekki að efa að þar eru börnin fórnarlömb ekki síður en fullorðnir. Nú er svo komið að biðtími í nánari greiningu á Þroska- og hegðunarstöð getur verið allt að 16 mánuðum. Flest þessara barna hafa áður þurft að þreyja langa bið eftir að komast í frumgreiningu. Foreldrum fallast nánast hendur við þessa fréttir. Búið er vísa barninu í nánari greiningu vegna alvarlegs vanda, en svo blasir þetta við. Þarna er í húfi meira en heilt skólaár. Og þetta er á þeim tíma í lífinu þegar viðkvæm þroskaferli eiga sér stað og fyrir barn í erfiðri stöðu getur þetta haft mjög vond áhrif á líðan og jafnvel framtíðarhorfur. Hvað varðar þann biðtíma sem börnunum er boðið upp á á okkar vinnustað þá erum við komin á endastöð, lengra verður ekki haldið í þessa átt. Núna verða hlutirnir hreinlega að breytast. Ef horft er til Danmerkur má sjá að þar var í gildi sú regla að biðtími skuli ekki vera lengri en tveir mánuðir eftir að tilvísun berst. Þann 1. september síðastliðinn var svo tekið upp það viðmið að biðtími ætti ekki vera lengri en einn mánuður. Komi til þess að sérfræðiþjónusta hins opinbera geti ekki sinnt barninu innan tímamarkanna eigi það rétt á að sækja þessa þjónustu til einkaaðila á kostnað ríkisins.Á skjön við Barnasáttmálann Auðvitað eiga börnin sér sína málsvara en þau eru ekki sterkur þrýstihópur og verða oftast að treysta á aðra til að rödd þeirra heyrist. Í þessu málefni er greinilega margt athugavert í okkar samfélagi. Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna benti fyrir meira en fjórum árum á ágalla í geðheilbrigðisþjónustu barna á Íslandi. Nefndarmenn höfðu meðal annars áhyggjur af löngum biðlistum eftir greiningu og meðferð. Mælst var til að geðheilbrigðisþjónusta við börn yrði efld og þeim tryggður betri aðgangur að greiningum og þeirri meðferð sem þörf væri á. Að auka ætti vægi sálfræðimeðferðar, efla fræðslu og félagsleg úrræði og styðja betur við foreldra og kennara (sjá gr. 38 og 39). Einnig má benda á að þetta ástand kemur illa saman við 3 gr. Barnasáttamála Sameinuðu þjóðanna sem er ein af grundvallargreinum sáttmálans. Það er fagnaðarefni að geðheilbrigðisstefna sé að fara að líta dagsins ljós og vonandi að í henni felist úrbætur til handa börnum og unglingum. Mikilvægt er að þeir sem með fjárveitingavaldið fara hugi betur að þörfum þessara barna. Oft hefur verið þörf en nú er nauðsyn.Höfundar starfa báðir á Þroska- og hegðunarstöð Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 27.04.2024 Halldór Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Það hefur verið ánægjulegt að sjá geðheilbrigðismál barna og unglinga komast í brennidepil umræðunnar síðustu vikur og má hrósa fjölmiðlum fyrir það. Sérstaklega var áhrifaríkt að heyra frásagnir foreldranna og barnanna sjálfra, þær fá okkur sem samfélag til að horfast betur í augu við þessi erfiðu vandamál. Frá árinu 2006 hefur nánari greiningu á ADHD verið sinnt á Þroska- og hegðunarstöð Heilsugæslunnar. Ástæður tilvísana snúa oft að fleiru en ADHD-einkennum. Þar getur verið um að ræða kvíða og depurð, samskiptavanda, mótþróa og hegðunarerfiðleika, auk þess sem þangað er vísað börnum sem sýna af sér einhverfulíka hegðun. Ástæða þess að börnum er vísað í nánari athugun er aðkallandi og hamlandi vandi og að þau úrræði sem komið hefur verið á hafa ekki reynst nægjanleg. Auk nánari greiningar er á Þroska- og hegðunarstöð boðið upp á einstaklingsráðgjöf og hópmeðferð í formi námskeiða; svo sem uppeldisnámskeið fyrir foreldra, sérhæft námskeið fyrir foreldra barna með ADHD, námskeið fyrir börn með ADHD þar sem meðal annars er unnið með einbeitingu og félagsfærni, og námskeið um kvíða sem eru sniðin bæði að börnum og foreldrum.Komin á endastöð Síðustu ár hefur ásókn í þjónustuna farið sífellt vaxandi og biðlistar lengst. Frá árinu 2008 hefur fjöldi tilvísana aukist um 60% án þess að fengist hafi fjármagn til að fjölga starfsfólki. Hafa þó verið gerðar margar atlögur að ráðuneyti og yfirstjórn Heilsugæslunnar til að rökstyðja nauðsyn þess. Þetta skýrist að einhverju leyti af því að Greiningarstöð ríkisins og Barna- og unglingageðdeild LSH hafa þrengt inntökuskilyrði með þeim afleiðingum að tilvísunum til Þroska- og hegðunarstöðvar hefur fjölgað. En þarna kemur líka til betri meðvitund foreldra og skólafólks um geðheilbrigðismál og hversu brýnt er að á þeim sé tekið með uppbyggjandi hætti. Loks er ekkert launungarmál að það hefur verið mikið álag í samfélaginu í kjölfar efnahagshrunsins og ekki að efa að þar eru börnin fórnarlömb ekki síður en fullorðnir. Nú er svo komið að biðtími í nánari greiningu á Þroska- og hegðunarstöð getur verið allt að 16 mánuðum. Flest þessara barna hafa áður þurft að þreyja langa bið eftir að komast í frumgreiningu. Foreldrum fallast nánast hendur við þessa fréttir. Búið er vísa barninu í nánari greiningu vegna alvarlegs vanda, en svo blasir þetta við. Þarna er í húfi meira en heilt skólaár. Og þetta er á þeim tíma í lífinu þegar viðkvæm þroskaferli eiga sér stað og fyrir barn í erfiðri stöðu getur þetta haft mjög vond áhrif á líðan og jafnvel framtíðarhorfur. Hvað varðar þann biðtíma sem börnunum er boðið upp á á okkar vinnustað þá erum við komin á endastöð, lengra verður ekki haldið í þessa átt. Núna verða hlutirnir hreinlega að breytast. Ef horft er til Danmerkur má sjá að þar var í gildi sú regla að biðtími skuli ekki vera lengri en tveir mánuðir eftir að tilvísun berst. Þann 1. september síðastliðinn var svo tekið upp það viðmið að biðtími ætti ekki vera lengri en einn mánuður. Komi til þess að sérfræðiþjónusta hins opinbera geti ekki sinnt barninu innan tímamarkanna eigi það rétt á að sækja þessa þjónustu til einkaaðila á kostnað ríkisins.Á skjön við Barnasáttmálann Auðvitað eiga börnin sér sína málsvara en þau eru ekki sterkur þrýstihópur og verða oftast að treysta á aðra til að rödd þeirra heyrist. Í þessu málefni er greinilega margt athugavert í okkar samfélagi. Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna benti fyrir meira en fjórum árum á ágalla í geðheilbrigðisþjónustu barna á Íslandi. Nefndarmenn höfðu meðal annars áhyggjur af löngum biðlistum eftir greiningu og meðferð. Mælst var til að geðheilbrigðisþjónusta við börn yrði efld og þeim tryggður betri aðgangur að greiningum og þeirri meðferð sem þörf væri á. Að auka ætti vægi sálfræðimeðferðar, efla fræðslu og félagsleg úrræði og styðja betur við foreldra og kennara (sjá gr. 38 og 39). Einnig má benda á að þetta ástand kemur illa saman við 3 gr. Barnasáttamála Sameinuðu þjóðanna sem er ein af grundvallargreinum sáttmálans. Það er fagnaðarefni að geðheilbrigðisstefna sé að fara að líta dagsins ljós og vonandi að í henni felist úrbætur til handa börnum og unglingum. Mikilvægt er að þeir sem með fjárveitingavaldið fara hugi betur að þörfum þessara barna. Oft hefur verið þörf en nú er nauðsyn.Höfundar starfa báðir á Þroska- og hegðunarstöð Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar