Landsbankinn þarf að skýra mál sitt Baldur Björnsson skrifar 17. júlí 2014 07:00 Tímabært er að forráðamenn Landsbankans geri opinberlega grein fyrir því hvers vegna í ósköpunum bankinn kaus að leggja Húsasmiðjuna inn á fjárhagslega líknardeild fremur en láta hana að fara sömu leið og önnur gjaldþrota fyrirtæki eftir bankahrunið. Þessi björgunaraðgerð Landsbankans var vægast sagt vafasöm á sínum tíma, en með árunum hefur betur og betur komið í ljós hvað hún var stórkostlega vanhugsuð. Steininn tók úr í síðustu viku, þegar upplýst var að Húsasmiðjan hefði viðurkennt stórfelld samkeppnislagabrot meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og síðar Framtakssjóðs lífeyrissjóðanna.Gjaldþrot var rökrétt Þegar Landsbankinn yfirtók eignarhald Húsasmiðjunnar hafði fleira hrunið en bankarnir. Nýbyggingamarkaðurinn hafði skroppið saman um 90% og ekki útlit fyrir endurreisn hans næstu árin. Húsasmiðjan stóð verst allra byggingavöruverslana, skuldaði Landsbankanum yfir 10 milljarða króna og birgjum háar fjárhæðir. Fyrirtækið var að sjálfsögðu gjaldþrota. Undir eðlilegum kringumstæðum hefði Landsbankinn afskrifað hluta krafna sinna og óskað eftir gjaldþrotaskiptum. Birgjar og aðrir lánveitendur hefðu tekið skellinn, eins og eðlilegt má teljast. En þess í stað tók Landsbankinn Húsasmiðjuna í fangið, skar birgjana niður úr snörunni og varpaði áhættunni á herðar landsmanna, núverandi eigenda bankans.Áfram tap Húsasmiðjunnar Landsbankinn afskrifaði 11,2 milljarða króna af skuldum Húsasmiðjunnar og lagði fyrirtækinu til rekstrarfé. Steindauður byggingamarkaður hafði hins vegar enga þörf fyrir óbreytt umsvif byggingavöruverslana, enda tapaði Húsasmiðjan tæpum tveimur milljörðum króna meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og Framtakssjóðsins, sem er að mestu í eigu lífeyrisjóðanna.Milljarður í skatta og sektir Forráðamenn Landsbankans höfðu vafalítið vitneskju um fyrirhugaða mörg hundruð milljóna króna endurálagningu skatta á Húsasmiðjuna þegar þeir ákváðu að halda lífinu í henni. Meðan fyrirtækið var í eigu bankans og Framtakssjóðs áttu umfangsmikil samkeppnislagabrot sér stað innan Húsasmiðjunnar. Þau lögbrot leiddu til 325 milljóna króna sektargreiðslu. Samtals hefur því bæst við rúmlega milljarðs króna kostnaður af að halda lífinu í Húsasmiðjunni, til viðbótar við tapreksturinn og afskriftirnar.Landsmenn borga brúsann Landsbankinn kom Húsasmiðjunni yfir á Framtakssjóð Íslands, sem svo seldi fyrirtækið í árslok 2011. Kaupandinn yfirtók skuldir, aðallega vegna birgða, og borgaði 800 milljónir króna (sem hann fékk reyndar með 20% afslætti gegnum fjárfestingarleið Seðlabankans). Þessar 800 milljónir duga hvergi nærri fyrir skatta- og sektargreiðslum og því þarf Landsbankinn – þ.e. við landsmenn sem eigum bankann – að borga það sem upp á vantar.Var vitað um lögbrotin? Landsbankanum ber skylda til að upplýsa opinberlega hversu miklu hann hefur tapað samanlagt á því að halda lífi í Húsasmiðjunni. Bankinn þarf sömuleiðis, ásamt Framtakssjóðnum, að upplýsa hvort umfangsmikil samkeppnislagabrot Húsasmiðjunnar voru með vitund eða samþykki fulltrúa þeirra í stjórn Húsasmiðjunnar, en þeir voru fimm talsins. Eða er kannski ekkert að marka þá fullyrðingu Framtakssjóðsins, í reglum hans um samfélagslega ábyrgar fjárfestingar, að hann leggi áherslu á að þau fyrirtæki sem fjárfest er í starfi samkvæmt lögum og reglum? Eru þessar reglur bara til að sýnast? Samanlagt milljarðatap Landsbankans og Framtakssjóðsins á lífgjöf Húsasmiðjunnar er útreiknanlegt og er smám saman að koma í ljós. Erfiðara verður að reikna út það samfélagslega tap sem hlotist hefur af samráði Húsasmiðjunnar og Byko til að koma í veg fyrir samkeppni á byggingavörumarkaði. Ekki aðeins hefur þetta samráð leitt til þess að neytendur borga hærra verð fyrir byggingavörur, heldur hafa afborganir lána þeirra hækkað fyrir vikið. En kannski þykja það ekki vond tíðindi þegar banki á í hlut. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Sjá meira
Tímabært er að forráðamenn Landsbankans geri opinberlega grein fyrir því hvers vegna í ósköpunum bankinn kaus að leggja Húsasmiðjuna inn á fjárhagslega líknardeild fremur en láta hana að fara sömu leið og önnur gjaldþrota fyrirtæki eftir bankahrunið. Þessi björgunaraðgerð Landsbankans var vægast sagt vafasöm á sínum tíma, en með árunum hefur betur og betur komið í ljós hvað hún var stórkostlega vanhugsuð. Steininn tók úr í síðustu viku, þegar upplýst var að Húsasmiðjan hefði viðurkennt stórfelld samkeppnislagabrot meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og síðar Framtakssjóðs lífeyrissjóðanna.Gjaldþrot var rökrétt Þegar Landsbankinn yfirtók eignarhald Húsasmiðjunnar hafði fleira hrunið en bankarnir. Nýbyggingamarkaðurinn hafði skroppið saman um 90% og ekki útlit fyrir endurreisn hans næstu árin. Húsasmiðjan stóð verst allra byggingavöruverslana, skuldaði Landsbankanum yfir 10 milljarða króna og birgjum háar fjárhæðir. Fyrirtækið var að sjálfsögðu gjaldþrota. Undir eðlilegum kringumstæðum hefði Landsbankinn afskrifað hluta krafna sinna og óskað eftir gjaldþrotaskiptum. Birgjar og aðrir lánveitendur hefðu tekið skellinn, eins og eðlilegt má teljast. En þess í stað tók Landsbankinn Húsasmiðjuna í fangið, skar birgjana niður úr snörunni og varpaði áhættunni á herðar landsmanna, núverandi eigenda bankans.Áfram tap Húsasmiðjunnar Landsbankinn afskrifaði 11,2 milljarða króna af skuldum Húsasmiðjunnar og lagði fyrirtækinu til rekstrarfé. Steindauður byggingamarkaður hafði hins vegar enga þörf fyrir óbreytt umsvif byggingavöruverslana, enda tapaði Húsasmiðjan tæpum tveimur milljörðum króna meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og Framtakssjóðsins, sem er að mestu í eigu lífeyrisjóðanna.Milljarður í skatta og sektir Forráðamenn Landsbankans höfðu vafalítið vitneskju um fyrirhugaða mörg hundruð milljóna króna endurálagningu skatta á Húsasmiðjuna þegar þeir ákváðu að halda lífinu í henni. Meðan fyrirtækið var í eigu bankans og Framtakssjóðs áttu umfangsmikil samkeppnislagabrot sér stað innan Húsasmiðjunnar. Þau lögbrot leiddu til 325 milljóna króna sektargreiðslu. Samtals hefur því bæst við rúmlega milljarðs króna kostnaður af að halda lífinu í Húsasmiðjunni, til viðbótar við tapreksturinn og afskriftirnar.Landsmenn borga brúsann Landsbankinn kom Húsasmiðjunni yfir á Framtakssjóð Íslands, sem svo seldi fyrirtækið í árslok 2011. Kaupandinn yfirtók skuldir, aðallega vegna birgða, og borgaði 800 milljónir króna (sem hann fékk reyndar með 20% afslætti gegnum fjárfestingarleið Seðlabankans). Þessar 800 milljónir duga hvergi nærri fyrir skatta- og sektargreiðslum og því þarf Landsbankinn – þ.e. við landsmenn sem eigum bankann – að borga það sem upp á vantar.Var vitað um lögbrotin? Landsbankanum ber skylda til að upplýsa opinberlega hversu miklu hann hefur tapað samanlagt á því að halda lífi í Húsasmiðjunni. Bankinn þarf sömuleiðis, ásamt Framtakssjóðnum, að upplýsa hvort umfangsmikil samkeppnislagabrot Húsasmiðjunnar voru með vitund eða samþykki fulltrúa þeirra í stjórn Húsasmiðjunnar, en þeir voru fimm talsins. Eða er kannski ekkert að marka þá fullyrðingu Framtakssjóðsins, í reglum hans um samfélagslega ábyrgar fjárfestingar, að hann leggi áherslu á að þau fyrirtæki sem fjárfest er í starfi samkvæmt lögum og reglum? Eru þessar reglur bara til að sýnast? Samanlagt milljarðatap Landsbankans og Framtakssjóðsins á lífgjöf Húsasmiðjunnar er útreiknanlegt og er smám saman að koma í ljós. Erfiðara verður að reikna út það samfélagslega tap sem hlotist hefur af samráði Húsasmiðjunnar og Byko til að koma í veg fyrir samkeppni á byggingavörumarkaði. Ekki aðeins hefur þetta samráð leitt til þess að neytendur borga hærra verð fyrir byggingavörur, heldur hafa afborganir lána þeirra hækkað fyrir vikið. En kannski þykja það ekki vond tíðindi þegar banki á í hlut.
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar