Stjórnun norðurslóða: ekkert einkamál Kristinn Schram skrifar 27. október 2014 11:21 Kastljós fjölmiðla hefur í auknum mæli beinst að norðurslóðum. Þessi aukna athygli byggir meðal annars á almennum áhuga fólks á málefnum eins og loftslagsbreytingum, öryggi, hugsanlegum efnahagsumsvifum og umhverfisspjöllum í norðri. Umræðan um málefni norðurslóða er eins og gengur byggð á misgóðum grunni og stundum einblínt á skjótfenginn gróða eða tiltekin átök þjóða á milli. Þá vilja oft gleymast þær alvarlegu áskoranir sem ríki norðurslóða hafa, að minnsta kosti í orði, sammælst um að bregðast við. Næstu dagana munu færustu alþjóðlegu sérfræðingar, fulltrúar erlendra ríkja og einkageirans streyma til Íslands til að taka þátt í ráðstefnum á borð við Efst á heimskautsbaugi, Jafnrétti á norðurslóðum og Hringborði norðurslóða. Íslenskir kolleggar þeirra fá þar tækifæri til að skerpa á og miðla þekkingu sinni á þessum málefnum. Þau eru þó ekki einkamál sérfræðinga eða sérstakra hagsmunahópa. Því er von að viðburðir sem þessir stuðli að almennri umræðu um þessi mikilvægu mál – ekki síst þörfinni á skjótum viðbrögðum og víðtæku samstarfi.Mikilvægi alþjóðlegs samstarfs Norrænt samstarf og samskipti norðurslóðaríkja eru af ýmsum toga en ef vill fer mikilvægasta samstarfið á þessu sviði fram á vettvangi Norðurskautsráðsins. Aðra stofnun er ekki að finna sem tekið getur ákvarðanir sem leiða til beinna aðgerða allra norðurslóðaríkjanna. Stigið var stórt skref, sem fékk þó takmarkaða umfjöllun, þegar norðurslóðaríkin átta, þ.e. Rússland, Bandaríkin, Kanada og Norðurlöndin fimm, gáfu út yfirlýsingu í fyrra um að uppfylla ábyrgð sína á svæðinu. Þar yrði haldið í heiðri grunngildum eins og friðsamlegum samskiptum þjóðanna á milli, að þau fylgi alþjóðalögum, verndi umhverfið og verji rétt staðbundinna hópa. Þegar öll ríkin höfðu gert þau að sínu, eygðu margir von til þess að forðast mætti yfirgangsemi á svæðinu og raunveruleg átök sem yrðu smáríkjum, í fremstu víglinu, sérstaklega hættuleg. Þá má sjá árangur samstarfsins í samkomulagi um samstillt viðbrögð við olíumengun í hafi, samningi um leit og björgun og frekari skref í átt að samhæfingu umhverfismála og vernd lífræðilegrar fjölbreytni.Ljón (og drekar) í veginum Ýmsar erfðileikar, og ekki síst átökin í Úkraínu, hafa sýnt að norðurslóðasamstarfi muni fylgja frekari áskoranir. Norræn ríki leiddu Norðurskautsráðið í sjö ár en nú er fylgst náið með framvindunni undir stjórnarformennsku Kanada og hvers megi vænta þegar Bandaríkin taka við því hlutverki á næsta ári. Aukin þátttaka frumbyggja og ríkja utan norðurslóða er staðreynd en óljóst er enn hvaða hlutverki þau eigi að gegna í alþjóðlegri stjórnun norðurslóða. Þá er varnarmálum að stærstu leyti haldið utan norðurslóðasamstarfs og þrátt fyrir jákvæð teikn á sviði almannaöryggis er ekkert samstarf fyrir hendi um að draga úr hervæðingu norðurslóða. Helst er þó að nefna hvernig breytt loftslag, aukin umferð og auðlindanýting á norðurslóðum ógnar náttúrulegum aðstæðum, öryggi og lífvænlegu umhverfi allra íbúa í norðri og jarðarinnar í heild.Samhent viðbrögð Skynsamleg, sjálfbær og samhent viðbrögð við þessum áskorunum skipta sköpum ef njóta skal einhvers ávinnings af þessum óðfluga breytingum og lágmarka skaða. Við þurfum í auknum mæli að átta okkur á samspili og togstreitu milli viðskipta og umhverfisverndar; að kunna skil á félagasamtökum, hagsmunahópum, viðskiptalífinu og áheyrnaraðilum í Norðurskautsráðinu. Horfa verður til fjölbreyttra viðhorfa þeirra og stefnumála, spyrja hvernig skoðanamyndun á sér stað og hvaða raddir nái eyrum stefnumótunaraðila. Breiðari umræða og aðgerðarstefna á fjölbreyttum vettvangi gæti auk þess þrýst á ríki og stofnanir eins og Norðurskautsráðið til að bregðast hraðar við í sérstökum málum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Sjá meira
Kastljós fjölmiðla hefur í auknum mæli beinst að norðurslóðum. Þessi aukna athygli byggir meðal annars á almennum áhuga fólks á málefnum eins og loftslagsbreytingum, öryggi, hugsanlegum efnahagsumsvifum og umhverfisspjöllum í norðri. Umræðan um málefni norðurslóða er eins og gengur byggð á misgóðum grunni og stundum einblínt á skjótfenginn gróða eða tiltekin átök þjóða á milli. Þá vilja oft gleymast þær alvarlegu áskoranir sem ríki norðurslóða hafa, að minnsta kosti í orði, sammælst um að bregðast við. Næstu dagana munu færustu alþjóðlegu sérfræðingar, fulltrúar erlendra ríkja og einkageirans streyma til Íslands til að taka þátt í ráðstefnum á borð við Efst á heimskautsbaugi, Jafnrétti á norðurslóðum og Hringborði norðurslóða. Íslenskir kolleggar þeirra fá þar tækifæri til að skerpa á og miðla þekkingu sinni á þessum málefnum. Þau eru þó ekki einkamál sérfræðinga eða sérstakra hagsmunahópa. Því er von að viðburðir sem þessir stuðli að almennri umræðu um þessi mikilvægu mál – ekki síst þörfinni á skjótum viðbrögðum og víðtæku samstarfi.Mikilvægi alþjóðlegs samstarfs Norrænt samstarf og samskipti norðurslóðaríkja eru af ýmsum toga en ef vill fer mikilvægasta samstarfið á þessu sviði fram á vettvangi Norðurskautsráðsins. Aðra stofnun er ekki að finna sem tekið getur ákvarðanir sem leiða til beinna aðgerða allra norðurslóðaríkjanna. Stigið var stórt skref, sem fékk þó takmarkaða umfjöllun, þegar norðurslóðaríkin átta, þ.e. Rússland, Bandaríkin, Kanada og Norðurlöndin fimm, gáfu út yfirlýsingu í fyrra um að uppfylla ábyrgð sína á svæðinu. Þar yrði haldið í heiðri grunngildum eins og friðsamlegum samskiptum þjóðanna á milli, að þau fylgi alþjóðalögum, verndi umhverfið og verji rétt staðbundinna hópa. Þegar öll ríkin höfðu gert þau að sínu, eygðu margir von til þess að forðast mætti yfirgangsemi á svæðinu og raunveruleg átök sem yrðu smáríkjum, í fremstu víglinu, sérstaklega hættuleg. Þá má sjá árangur samstarfsins í samkomulagi um samstillt viðbrögð við olíumengun í hafi, samningi um leit og björgun og frekari skref í átt að samhæfingu umhverfismála og vernd lífræðilegrar fjölbreytni.Ljón (og drekar) í veginum Ýmsar erfðileikar, og ekki síst átökin í Úkraínu, hafa sýnt að norðurslóðasamstarfi muni fylgja frekari áskoranir. Norræn ríki leiddu Norðurskautsráðið í sjö ár en nú er fylgst náið með framvindunni undir stjórnarformennsku Kanada og hvers megi vænta þegar Bandaríkin taka við því hlutverki á næsta ári. Aukin þátttaka frumbyggja og ríkja utan norðurslóða er staðreynd en óljóst er enn hvaða hlutverki þau eigi að gegna í alþjóðlegri stjórnun norðurslóða. Þá er varnarmálum að stærstu leyti haldið utan norðurslóðasamstarfs og þrátt fyrir jákvæð teikn á sviði almannaöryggis er ekkert samstarf fyrir hendi um að draga úr hervæðingu norðurslóða. Helst er þó að nefna hvernig breytt loftslag, aukin umferð og auðlindanýting á norðurslóðum ógnar náttúrulegum aðstæðum, öryggi og lífvænlegu umhverfi allra íbúa í norðri og jarðarinnar í heild.Samhent viðbrögð Skynsamleg, sjálfbær og samhent viðbrögð við þessum áskorunum skipta sköpum ef njóta skal einhvers ávinnings af þessum óðfluga breytingum og lágmarka skaða. Við þurfum í auknum mæli að átta okkur á samspili og togstreitu milli viðskipta og umhverfisverndar; að kunna skil á félagasamtökum, hagsmunahópum, viðskiptalífinu og áheyrnaraðilum í Norðurskautsráðinu. Horfa verður til fjölbreyttra viðhorfa þeirra og stefnumála, spyrja hvernig skoðanamyndun á sér stað og hvaða raddir nái eyrum stefnumótunaraðila. Breiðari umræða og aðgerðarstefna á fjölbreyttum vettvangi gæti auk þess þrýst á ríki og stofnanir eins og Norðurskautsráðið til að bregðast hraðar við í sérstökum málum.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun