Heilinn sjálfur breytist með neyslu kannabisefna Matthías Arngrímsson skrifar 13. nóvember 2014 07:00 Tvær rannsóknir sem skoðuðu heilastarfsemi og langtíma afleiðingar kannabisneyslu birtust í virtum fagtímaritum í apríl á þessu ári. Er kannabis ávanabindandi? Er það öruggt? Skoðum niðurstöðurnar. Í fyrri rannsókninni sem birtist í The Journal of Neuroscience notuðu höfundar segulómunartækni (e. Magnetic Resonance Imaging, MRI) til að skoða heila ungra kannabisneytenda sem reyktu sér til afþreyingar. Þeir skoðuðu sérstaklega þau svæði heilans sem tengjast fíkn. Fyrri rannsóknir hafa sýnt að önnur ávanabindandi lyf hafa áhrif á það svæði heilans sem hefur með tilfinningar og hvatir að gera, sérstaklega á möndlu (e. Nucleus amygdala) sem stjórnar og samhæfir tilfinningaáreiti og á aðlegukjarna (e. Nucleus accumbens) sem stjórnar ánægju og gleði, þar með talið hlátri. Við vitum líka að með því að setja kannabisefni í heila rottu verða breytingar í þeim heilasvæðum sem tengjast fíkn. Það er hins vegar stórt stökk frá því að setja kannabisefni í rottuheila og að þekkja áhrif kannabisreykinga á fólk. Í þessari rannsókn sem meðal annars var unnin við Harvard-háskóla fengu rannsóknaraðilar til liðs við sig 40 manna hóp ungs fólks – 20 neytendur kannabis og 20 sem reykja ekki kannabis – til að sjá hvort fylgni sé milli rottuheila og heila mennta- og háskólanemenda. Það kom á daginn að heilar þeirra sem reyktu kannabis höfðu breyst að stærð, þéttleika og yfirborðslögun bæði í möndlungskjarna og aðlegukjarna. Rannsóknaraðilar skrifuðu: „Þessar upplýsingar gefa til kynna að neysla marijúana tengist breytingum í fíknistöðvum heilans og tauganeti umbunarstöðvanna, einnig í ungu fólki sem neytir sér til afþreyingar. Efla þarf forvarnir Þessi rannsókn og aðrar rannsóknir sem leiddu að þessari sýna svo ekki verður um villst að kannabisneysla veldur breytingum á heilanum sem líffæri og þær breytingar tengjast fíkn. Sömuleiðis kom í ljós að þessi áhrif sáust í ungu fólki sem var ekki háð efninu. Hvaða áhrif hefur þá aukin neysla kannabisefna á heilann? Niðurstöður seinni rannsóknarinnar birtust í náttúrutímaritinu; Neuropsychopharmacology. Aftur var segulómun notuð til að fá svör við spurningunni um áhrif kannabisneyslu á heila mannsins miðað við heila rottu. Í þetta skiptið var mikil neysla reglulegra marijúananeytenda borin saman við litla neyslu þeirra sem reykja einstaka sinnum sér til afþreyingar til að athuga hvort breytingar heilans væru meiri eftir aukna neyslu. Skoðunin náði yfir svæðin sem tengjast fíkn en einnig var skoðuð heildarbreytingin í uppbyggingu heilans. Hvernig hefur marijúananeysla áhrif á heilann? Rannsóknin leiddi í ljós að gráa efnið minnkaði í öllum þeim svæðum heilans sem hafa mikið af kannabisviðtökum. Randkerfi heilans er eitt af þessum svæðum en það stýrir hvatningu og tilfinningum. Hér kemur svo mikilvægt atriði: magn breytinganna réðst af tveimur þáttum, i) mikilli neyslu og ii) því ef neysla hófst á unglingsárum. Gráa efnið í heila þeirra sem neyttu kannabis reglulega og mikið minnkaði, og sömuleiðis þeirra sem byrjuðu ungir að reykja efnið. Nú skulum við skoða aftur spurningarnar tvær: Er marijúana/kannabis/gras/hass ávanabindandi? Já, og það verða greinilegar breytingar í umbunarkerfi heilans. Er marijúana öruggt? Nei, og því fyrr sem þú byrjar að reykja og þeim mun meira sem þú reykir með tímanum, því meiri og hættulegri verða breytingarnar á heilanum. Hvort sem þú heldur að marijúana í læknisfræðilegum tilgangi ætti að vera löglegt eða ekki, þá er kominn tími til að viðurkenna að þetta er öflugt og hættulegt eiturlyf sem breytir heilanum sem líffæri og gerir þig að fíkli með þeim fylgikvillum og erfiðleikum sem því fylgja. Forvarnir í grunnskólum landsins hafa skilað miklu þegar áfengisneysla er annars vegar. Það er kominn tími til að efla forvarnir gegn kannabis því við verðum að verja börnin okkar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthías Arngrímsson Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Fá allir sama orlof? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Grafa skoðanakannanir undan lýðræðinu? Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hugmyndin sú sama í grunninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Stutt við barnafjölskyldur Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í tilefni af Alþjóðlega safnadeginum Dagrún Ósk Jónsdóttir skrifar Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Sjá meira
Tvær rannsóknir sem skoðuðu heilastarfsemi og langtíma afleiðingar kannabisneyslu birtust í virtum fagtímaritum í apríl á þessu ári. Er kannabis ávanabindandi? Er það öruggt? Skoðum niðurstöðurnar. Í fyrri rannsókninni sem birtist í The Journal of Neuroscience notuðu höfundar segulómunartækni (e. Magnetic Resonance Imaging, MRI) til að skoða heila ungra kannabisneytenda sem reyktu sér til afþreyingar. Þeir skoðuðu sérstaklega þau svæði heilans sem tengjast fíkn. Fyrri rannsóknir hafa sýnt að önnur ávanabindandi lyf hafa áhrif á það svæði heilans sem hefur með tilfinningar og hvatir að gera, sérstaklega á möndlu (e. Nucleus amygdala) sem stjórnar og samhæfir tilfinningaáreiti og á aðlegukjarna (e. Nucleus accumbens) sem stjórnar ánægju og gleði, þar með talið hlátri. Við vitum líka að með því að setja kannabisefni í heila rottu verða breytingar í þeim heilasvæðum sem tengjast fíkn. Það er hins vegar stórt stökk frá því að setja kannabisefni í rottuheila og að þekkja áhrif kannabisreykinga á fólk. Í þessari rannsókn sem meðal annars var unnin við Harvard-háskóla fengu rannsóknaraðilar til liðs við sig 40 manna hóp ungs fólks – 20 neytendur kannabis og 20 sem reykja ekki kannabis – til að sjá hvort fylgni sé milli rottuheila og heila mennta- og háskólanemenda. Það kom á daginn að heilar þeirra sem reyktu kannabis höfðu breyst að stærð, þéttleika og yfirborðslögun bæði í möndlungskjarna og aðlegukjarna. Rannsóknaraðilar skrifuðu: „Þessar upplýsingar gefa til kynna að neysla marijúana tengist breytingum í fíknistöðvum heilans og tauganeti umbunarstöðvanna, einnig í ungu fólki sem neytir sér til afþreyingar. Efla þarf forvarnir Þessi rannsókn og aðrar rannsóknir sem leiddu að þessari sýna svo ekki verður um villst að kannabisneysla veldur breytingum á heilanum sem líffæri og þær breytingar tengjast fíkn. Sömuleiðis kom í ljós að þessi áhrif sáust í ungu fólki sem var ekki háð efninu. Hvaða áhrif hefur þá aukin neysla kannabisefna á heilann? Niðurstöður seinni rannsóknarinnar birtust í náttúrutímaritinu; Neuropsychopharmacology. Aftur var segulómun notuð til að fá svör við spurningunni um áhrif kannabisneyslu á heila mannsins miðað við heila rottu. Í þetta skiptið var mikil neysla reglulegra marijúananeytenda borin saman við litla neyslu þeirra sem reykja einstaka sinnum sér til afþreyingar til að athuga hvort breytingar heilans væru meiri eftir aukna neyslu. Skoðunin náði yfir svæðin sem tengjast fíkn en einnig var skoðuð heildarbreytingin í uppbyggingu heilans. Hvernig hefur marijúananeysla áhrif á heilann? Rannsóknin leiddi í ljós að gráa efnið minnkaði í öllum þeim svæðum heilans sem hafa mikið af kannabisviðtökum. Randkerfi heilans er eitt af þessum svæðum en það stýrir hvatningu og tilfinningum. Hér kemur svo mikilvægt atriði: magn breytinganna réðst af tveimur þáttum, i) mikilli neyslu og ii) því ef neysla hófst á unglingsárum. Gráa efnið í heila þeirra sem neyttu kannabis reglulega og mikið minnkaði, og sömuleiðis þeirra sem byrjuðu ungir að reykja efnið. Nú skulum við skoða aftur spurningarnar tvær: Er marijúana/kannabis/gras/hass ávanabindandi? Já, og það verða greinilegar breytingar í umbunarkerfi heilans. Er marijúana öruggt? Nei, og því fyrr sem þú byrjar að reykja og þeim mun meira sem þú reykir með tímanum, því meiri og hættulegri verða breytingarnar á heilanum. Hvort sem þú heldur að marijúana í læknisfræðilegum tilgangi ætti að vera löglegt eða ekki, þá er kominn tími til að viðurkenna að þetta er öflugt og hættulegt eiturlyf sem breytir heilanum sem líffæri og gerir þig að fíkli með þeim fylgikvillum og erfiðleikum sem því fylgja. Forvarnir í grunnskólum landsins hafa skilað miklu þegar áfengisneysla er annars vegar. Það er kominn tími til að efla forvarnir gegn kannabis því við verðum að verja börnin okkar.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun