Fjörutíu ár frá upphafi gossins á Heimaey Elliði Vignisson skrifar 23. janúar 2013 06:00 Fyrir fjörutíu árum hófst eldgos á Heimaey. Blómlegt byggðarlag með rúmlega 5.000 íbúa breyttist sem hendi væri veifað í flakandi eldsár og öskuskafla. Íslendingar allir voru þar minntir á að manneskjan er smá, líf og lán valt og veikt. Eyjamenn máttu í nauð sinni flýja heimili sín í fullkominni og algerri óvissu um framtíðina. Eignatjónið varð gríðarlegt og persónulegt áfall íbúanna mikið og sennilega mun meira en seinni tíma söguskýringar hafa viljað gangast við. Í næstum hálft ár ríkti tími óvissunnar.Mestu mannflutningarnir Á þessum tímamótum minnast Eyjamenn þeirrar gæfu að enginn skyldi láta lífið í hörmungunum. Guðleg forsjón, yfirvegun íbúa og sameiginlegt átak allra landsmanna varð Eyjamönnum að mildi þessa hörmunganótt. Á ótrúlega skömmum tíma var íbúum komið í var fyrir hörmungunum. Æðruleysi, kraftur og einurð Eyjamanna í bland við gott skipulag og góða aðstoð skóp árangur þessara mestu mannflutninga, sem um getur í sögu landsins. Hvorki meira né minna en 2,5% þjóðarinnar áttu öryggi sitt undir því að komast frá eldsprungunni sem opnaðist nánast við bæjardyr þeirra. Í ávarpi sínu á gosnóttinni sagði Kristján Eldjárn, þáverandi forseti: „Leggur drottinn líkn með þraut“ og má það til sanns vegar færa. Enginn veit hvernig farið hefði ef ekki hefði þá líkn verið að finna í þessari þraut að veður var gott í árstíð þegar allra veðra var von.Erfiður tími Við Eyjamönnum tók nú erfiður tími. Fjölskyldur tvístruðust og fréttir af heimahögum voru því miður oft þungbærar. Það er til marks um einstakt geðslag Eyjamanna að aldrei töpuðu þeir trúnni og hugur flestra stefndi heim allan þann tíma sem eldur brann í jörðu heima í Eyjum. Þegar tæpast stóð var meira að segja gripið til þess ráðs að dæla sjó á glóandi hraunið til að hægja á eyðileggingarmættinum. Vandséð er að nokkru sinni hafi mannkynið gengið fastar fram gegn náttúruöflunum en þegar Eyjamenn – með dyggum stuðningi velunnara hér á landi og erlendis – réðust til atlögu gegn virku eldfjalli með hugrekkið og hugvitið sem sín vopn.Uppbygging Í gosinu og eftir það völdu Eyjamenn að líta á vandann sem verkefni. Það þurfti magnað hugrekki til að flytja til baka á fyrstu dögum eftir gos. Snúa aftur á litla eyju sem í raun hafði verið rist í sundur af jarðeldum. Að endurreisa byggð í hlíðum hins nýja eldfjalls sem var langt frá því að vera kólnað. Á undraskömmum tíma reistu Eyjamenn byggðina úr öskunni og byggðu hér samfélag sem í dag má vera fyrirmynd annarra framsækinna bæjarfélaga. Það gerðu þeir þó ekki einir.Þakkargjörð Eyjamenn hafa valið að gera 23. janúar ár hvert að þakkargjörð sinni. Um leið og þess er minnst hversu gæfulega tókst til í ómannlegum þrautum er við hæfi að þakka þeim fjölmörgu sem veittu Eyjamönnum líkn og stuðning í gosinu og eftir það. Landsmönnum öllum færi ég því hér með dýpstu þakkir. Drengskapur þjóðarinnar var alger. Á sama hátt vil ég færa vinaþjóðum okkar þakkir fyrir ómetanlega aðstoð. Enn þann dag í dag og um framtíð alla verða Eyjamenn þakklátir öllum þeim fjölmörgu sem aðstoðuðu í gosinu. Þeim sem völdu að flytja ekki aftur heim til Eyja að gosi loknu vil ég þakka sérstaklega þann hlýhug sem þeir sýna ætíð heimahögunum. Verðmætin sem Vestmannaeyjar eiga í brottfluttum Eyjamönnum eru ómæld. Þeirra lóð á vogarskálar velgengni Eyjanna vega þungt. Sjálfur vil ég sérstaklega færa þeirri kynslóð sem valdi að flytja til baka það hugrekki sem hún sýndi á tímum sem án vafa voru þeir tvísýnustu í sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Henni ber þakka það góða samfélag sem við Eyjamenn eigum í dag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Fyrir fjörutíu árum hófst eldgos á Heimaey. Blómlegt byggðarlag með rúmlega 5.000 íbúa breyttist sem hendi væri veifað í flakandi eldsár og öskuskafla. Íslendingar allir voru þar minntir á að manneskjan er smá, líf og lán valt og veikt. Eyjamenn máttu í nauð sinni flýja heimili sín í fullkominni og algerri óvissu um framtíðina. Eignatjónið varð gríðarlegt og persónulegt áfall íbúanna mikið og sennilega mun meira en seinni tíma söguskýringar hafa viljað gangast við. Í næstum hálft ár ríkti tími óvissunnar.Mestu mannflutningarnir Á þessum tímamótum minnast Eyjamenn þeirrar gæfu að enginn skyldi láta lífið í hörmungunum. Guðleg forsjón, yfirvegun íbúa og sameiginlegt átak allra landsmanna varð Eyjamönnum að mildi þessa hörmunganótt. Á ótrúlega skömmum tíma var íbúum komið í var fyrir hörmungunum. Æðruleysi, kraftur og einurð Eyjamanna í bland við gott skipulag og góða aðstoð skóp árangur þessara mestu mannflutninga, sem um getur í sögu landsins. Hvorki meira né minna en 2,5% þjóðarinnar áttu öryggi sitt undir því að komast frá eldsprungunni sem opnaðist nánast við bæjardyr þeirra. Í ávarpi sínu á gosnóttinni sagði Kristján Eldjárn, þáverandi forseti: „Leggur drottinn líkn með þraut“ og má það til sanns vegar færa. Enginn veit hvernig farið hefði ef ekki hefði þá líkn verið að finna í þessari þraut að veður var gott í árstíð þegar allra veðra var von.Erfiður tími Við Eyjamönnum tók nú erfiður tími. Fjölskyldur tvístruðust og fréttir af heimahögum voru því miður oft þungbærar. Það er til marks um einstakt geðslag Eyjamanna að aldrei töpuðu þeir trúnni og hugur flestra stefndi heim allan þann tíma sem eldur brann í jörðu heima í Eyjum. Þegar tæpast stóð var meira að segja gripið til þess ráðs að dæla sjó á glóandi hraunið til að hægja á eyðileggingarmættinum. Vandséð er að nokkru sinni hafi mannkynið gengið fastar fram gegn náttúruöflunum en þegar Eyjamenn – með dyggum stuðningi velunnara hér á landi og erlendis – réðust til atlögu gegn virku eldfjalli með hugrekkið og hugvitið sem sín vopn.Uppbygging Í gosinu og eftir það völdu Eyjamenn að líta á vandann sem verkefni. Það þurfti magnað hugrekki til að flytja til baka á fyrstu dögum eftir gos. Snúa aftur á litla eyju sem í raun hafði verið rist í sundur af jarðeldum. Að endurreisa byggð í hlíðum hins nýja eldfjalls sem var langt frá því að vera kólnað. Á undraskömmum tíma reistu Eyjamenn byggðina úr öskunni og byggðu hér samfélag sem í dag má vera fyrirmynd annarra framsækinna bæjarfélaga. Það gerðu þeir þó ekki einir.Þakkargjörð Eyjamenn hafa valið að gera 23. janúar ár hvert að þakkargjörð sinni. Um leið og þess er minnst hversu gæfulega tókst til í ómannlegum þrautum er við hæfi að þakka þeim fjölmörgu sem veittu Eyjamönnum líkn og stuðning í gosinu og eftir það. Landsmönnum öllum færi ég því hér með dýpstu þakkir. Drengskapur þjóðarinnar var alger. Á sama hátt vil ég færa vinaþjóðum okkar þakkir fyrir ómetanlega aðstoð. Enn þann dag í dag og um framtíð alla verða Eyjamenn þakklátir öllum þeim fjölmörgu sem aðstoðuðu í gosinu. Þeim sem völdu að flytja ekki aftur heim til Eyja að gosi loknu vil ég þakka sérstaklega þann hlýhug sem þeir sýna ætíð heimahögunum. Verðmætin sem Vestmannaeyjar eiga í brottfluttum Eyjamönnum eru ómæld. Þeirra lóð á vogarskálar velgengni Eyjanna vega þungt. Sjálfur vil ég sérstaklega færa þeirri kynslóð sem valdi að flytja til baka það hugrekki sem hún sýndi á tímum sem án vafa voru þeir tvísýnustu í sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Henni ber þakka það góða samfélag sem við Eyjamenn eigum í dag.
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun