Auðlindasjóður Alaska Guðmundur Örn Jónsson skrifar 23. september 2013 10:15 Fyrir rúmlega 30 árum breyttu íbúar Alaska stjórnarskrá sinni, stofnuðu auðlindasjóð og skilgreindu allt óbyggt land sem sameign allra íbúa ríkisins. Eftir það fór arður af nýtingu auðlinda á hinu óbyggða landi í sjóðinn en úr sjóðnum fær svo hver íbúi ríkisins árlega greiðslu. Jafngildir sú greiðsla því að hver fjögurra manna fjölskylda fái í hverjum mánuði um 40 þúsund krónur og hefði frá stofnun sjóðsins fengið 16 milljónir króna. Sjóðurinn er gífurlega vinsæll í Alaska og fyrir rúmum áratug, þegar stjórnmálamenn vildu fá heimild til að eyða fjármunum úr honum, voru 84% kjósenda því mótfallin. Sjóðurinn hefur minnkað ójöfnuð í Alaska mikið. Þrátt fyrir að meðaltekjur þar séu rétt í meðallagi meðal hinna fimmtíu ríkja Bandaríkjanna er fátækt þar næstminnst af öllum ríkjunum og er það rakið til greiðslna úr sjóðnum sem allir íbúar njóta til jafns. Það kemur því á óvart að repúblikanar, systurflokkur sjálfstæðisflokksins í Bandaríkjunum, hafi stýrt ríkinu frá því að auðlindasjóðurinn var stofnaður. Þrátt fyrir að yfir 80% Íslendinga vilji tryggja þjóðareign á náttúruauðlindum á sambærilegan hátt og íbúar Alaska hafa þeir flokkar sem fylgt hafa þeirri stefnu notið dræms fylgis. Líklegast má rekja það til þess að þeir vildu taka auðlindaarðinn beint eða óbeint í ríkissjóð. Íslendingar hafa slæma reynslu af opinberum sjóðum. Þeir hafa átt það til að tapa eigum sínum eins og t.d. Íbúðalánasjóður, eða bestu eigur þeirra hafa farið í vasa stjórnenda þeirra, eins og þegar forstjóri Þróunarfélagsins „seldi“ sjálfum sér Kögun. Það er því ekki að undra að landsmenn sjái lítinn mun á því hvort arðurinn rennur til einhverrar forréttindastéttar eða sé misnotaður af stjórnmálamönnum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Fyrir rúmlega 30 árum breyttu íbúar Alaska stjórnarskrá sinni, stofnuðu auðlindasjóð og skilgreindu allt óbyggt land sem sameign allra íbúa ríkisins. Eftir það fór arður af nýtingu auðlinda á hinu óbyggða landi í sjóðinn en úr sjóðnum fær svo hver íbúi ríkisins árlega greiðslu. Jafngildir sú greiðsla því að hver fjögurra manna fjölskylda fái í hverjum mánuði um 40 þúsund krónur og hefði frá stofnun sjóðsins fengið 16 milljónir króna. Sjóðurinn er gífurlega vinsæll í Alaska og fyrir rúmum áratug, þegar stjórnmálamenn vildu fá heimild til að eyða fjármunum úr honum, voru 84% kjósenda því mótfallin. Sjóðurinn hefur minnkað ójöfnuð í Alaska mikið. Þrátt fyrir að meðaltekjur þar séu rétt í meðallagi meðal hinna fimmtíu ríkja Bandaríkjanna er fátækt þar næstminnst af öllum ríkjunum og er það rakið til greiðslna úr sjóðnum sem allir íbúar njóta til jafns. Það kemur því á óvart að repúblikanar, systurflokkur sjálfstæðisflokksins í Bandaríkjunum, hafi stýrt ríkinu frá því að auðlindasjóðurinn var stofnaður. Þrátt fyrir að yfir 80% Íslendinga vilji tryggja þjóðareign á náttúruauðlindum á sambærilegan hátt og íbúar Alaska hafa þeir flokkar sem fylgt hafa þeirri stefnu notið dræms fylgis. Líklegast má rekja það til þess að þeir vildu taka auðlindaarðinn beint eða óbeint í ríkissjóð. Íslendingar hafa slæma reynslu af opinberum sjóðum. Þeir hafa átt það til að tapa eigum sínum eins og t.d. Íbúðalánasjóður, eða bestu eigur þeirra hafa farið í vasa stjórnenda þeirra, eins og þegar forstjóri Þróunarfélagsins „seldi“ sjálfum sér Kögun. Það er því ekki að undra að landsmenn sjái lítinn mun á því hvort arðurinn rennur til einhverrar forréttindastéttar eða sé misnotaður af stjórnmálamönnum.
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun