Argumentum ad hominem Sigurður Gizurarson skrifar 7. maí 2012 06:00 Niðurstaða Landsdóms og viðbrögð Geirs H. Haarde við honum hafa verið til umræðu undanfarna daga. Dómstóllinn sýknaði Geir af öllum ákæruatriðum nema því að hann hefði af stórfelldu gáleysi látið fyrir farast að halda ráðherrafundi um mikilvæg stjórnarmálefni, svo sem boðið er í 17. gr. stjórnarskrárinnar. Eðlilega tók Geir sakfellinguna óstinnt upp. Hann kvaðst reiður yfir niðurstöðunni og álíta ljóst, að pólitísk sjónarmið hefðu laumað sér inn í landsdóminn. Viðbrögð Geirs hafa svo aftur orðið til þess að margir hafa talið sig sjálfkjörna til að fella siðferðilegan viðbótardóm yfir Geir. Fyrrverandi hæstaréttardómari, Magnús Thoroddsen, fordæmdi viðbrögð Geirs í útvarpi og lagaprófessorinn Sigurður Líndal kveður sér hljóðs í Fréttablaðinu. Hann segir m.a.: „En hér fellur Geir í þá gryfju að nota rök gegn dómendum í stað þess að tefla fram rökum gegn niðurstöðu þeirra. Hann býr sér til forsendur um hugarfar þeirra í því skyni að gera þá fyrirfram tortryggilega og þegar af þeirri ástæðu standist niðurstaða þeirra ekki. Þetta er í rökfræðinni kallað rök gegn manni en ekki málefni (argumentum ad hominem) og er skóladæmi um rökþrot. Með því er máli drepið á dreif og orðræðan verður merkingarlaus. En viðbrögð Geirs hafa víðari skírskotun. Þau varpa ljósi á pólitíska umræðu í þjóðfélaginu nú um stundir sem einkennist sífellt meira af merkingarleysi. Og smám saman einangrast hún frá öllum veruleika og því lífi sem lifað er í landinu. Hætt er við að hæfileikafólk kjósi sér annan starfsvettvang en stjórnmál og atgervisflótti verði – ef hann er þá ekki þegar hafinn.“ Sigurður Líndal gerir sig sjálfan einmitt beran að því sem hann segist vera að gagnrýna. Það sem hann ber Geir H. Haarde á brýn er einmitt rök gegn manni en ekki málefni. Grein hans er öll „argumentum ad hominem“ auk þess að vera merkingarlaust níð. Hann gagnrýnir skapgerð Geirs en ekki rök hans gegn niðurstöðu Landsdóms. Aðferð Sigurðar er þó ekkert einsdæmi, því að iðulega ræðst hann gegn persónu manna og á ég þá ekki eingöngu við baktal hans um einstaka menn, heldur greinaskrif hans á opinberum vettvangi. Í greinum í Fréttablaðinu 17. marz og 9. og 15. apríl 2011 réðst hann gegn persónu stjórnlagaráðsmanna, þótt þeir hefðu þá ekki enn látið neinar tillögur að stjórnarskrá frá sér fara. Talaði Sigurður um „hóp manna sem hlutu ógilda kosningu og eru því umboðslausir … Ef markmiði verður ekki náð löglega er lögbrot einungis „önnur leið“ til að ná því.“ Réttur Geirs H. Haarde til að vefengja niðurstöðu Landsdóms sem og til að gagnrýna persónu sjálfra dómendanna er grundvallarmannréttindi hans. Engum er siðferðilega skylt að samþykkja með þögn áfellisdóm annarra yfir sjálfum sér. Allir hafa rétt til að mótmæla árás á mannorð sitt, hvort heldur hún er opinber niðurstaða dómstóls eða venjulegt níð úti í þjóðfélaginu. Árás á Geir í þeirri stöðu sem hann er í þegar hann er nýbúinn að taka við áfellisdómi Landsdóms, getur ekki kallazt annað en spark í mann sem stendur höllum fæti – þótt ekki teljist hann liggjandi. Það er dæmigert fyrir Sigurð Líndal að slá sig til riddara sem „hæfileika“ mann er ástundi skynsamlega rökræðu um leið og hann sparkar í Geir H. Haarde þegar svona stendur á. Röksemdir „ad hominem“ eru ekki skóladæmi um rökþrot. Dómstólar kveða ekki ávallt upp réttláta dóma og ástæða getur þá verið til að gagnrýna dómendurna. Í Frakklandi hlauzt stjórnmálakreppa, þegar Alfred Dreyfus var dæmdur 1894 til fangelsisvistar fyrir landráð. Dreyfus var liðsforingi í franska hernum af gyðingaættum, sem var dæmdur á grundvelli sönnunargagna sem reyndust fölsuð. Árið 1898 skrifaði rithöfundurinn Emil Zola opið bréf undir fyrirsögninni „Ég ákæri“ (J"accuse) til varnar Dreyfusi. Sú staðreynd að Zola beindi beittum penna sínum gegn ákærendum og dómendum gerði ekki gagnrýni hans merkingarlausa, heldur enn þá beittari en ella. Dreyfus hafði verið fangelsaður, en var síðar náðaður af Frakklandsforseta. Eftir dóm Hæstaréttar Bandaríkjanna 12. desember 2000 í málinu Bush v. Gore, þar sem meirihluti dómstólsins afhenti George W. Bush forsetaembætti Bandaríkjanna með úrskurði sínum, héldu mikilhæfir lögfræðingar því fram, að dómendurnir hefðu gerzt sekir um landráð. Lagaprófessor við Yale-háskólann líkti niðurstöðunni við það „þegar Kennedy var ráðinn af dögum“ og að margra áliti voru það engar ýkjur. Sigurður Líndal gagnrýnir aldrei niðurstöður Hæstaréttar Íslands né dómstóla yfirleitt. Það eru stjórnmál hans og lögfræði í hnotskurn. Þegar dómarar bregðast skyldum sínum er auðvitað full ástæða til að gagnrýna þá. Og þegar lagaprófessor bregst þeirri skyldu sinni að gagnrýna niðurstöður dómstóla er einnig ástæða til að gagnrýna hann. Sigurður hefur brugðizt hlutverki sínu sem lagaprófessor, því að hann hefur áratugum saman þegið laun úr ríkissjóði fyrir það verkefni að brjóta niðurstöður íslenzkra dómstóla til mergjar, en þess sér hvergi stað. Hvort þar veldur vangeta eða óheilindi skal ósagt látið. Víst er hins vegar, að skinhelgi og sýndarmennska eru hans ær og kýr. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Niðurstaða Landsdóms og viðbrögð Geirs H. Haarde við honum hafa verið til umræðu undanfarna daga. Dómstóllinn sýknaði Geir af öllum ákæruatriðum nema því að hann hefði af stórfelldu gáleysi látið fyrir farast að halda ráðherrafundi um mikilvæg stjórnarmálefni, svo sem boðið er í 17. gr. stjórnarskrárinnar. Eðlilega tók Geir sakfellinguna óstinnt upp. Hann kvaðst reiður yfir niðurstöðunni og álíta ljóst, að pólitísk sjónarmið hefðu laumað sér inn í landsdóminn. Viðbrögð Geirs hafa svo aftur orðið til þess að margir hafa talið sig sjálfkjörna til að fella siðferðilegan viðbótardóm yfir Geir. Fyrrverandi hæstaréttardómari, Magnús Thoroddsen, fordæmdi viðbrögð Geirs í útvarpi og lagaprófessorinn Sigurður Líndal kveður sér hljóðs í Fréttablaðinu. Hann segir m.a.: „En hér fellur Geir í þá gryfju að nota rök gegn dómendum í stað þess að tefla fram rökum gegn niðurstöðu þeirra. Hann býr sér til forsendur um hugarfar þeirra í því skyni að gera þá fyrirfram tortryggilega og þegar af þeirri ástæðu standist niðurstaða þeirra ekki. Þetta er í rökfræðinni kallað rök gegn manni en ekki málefni (argumentum ad hominem) og er skóladæmi um rökþrot. Með því er máli drepið á dreif og orðræðan verður merkingarlaus. En viðbrögð Geirs hafa víðari skírskotun. Þau varpa ljósi á pólitíska umræðu í þjóðfélaginu nú um stundir sem einkennist sífellt meira af merkingarleysi. Og smám saman einangrast hún frá öllum veruleika og því lífi sem lifað er í landinu. Hætt er við að hæfileikafólk kjósi sér annan starfsvettvang en stjórnmál og atgervisflótti verði – ef hann er þá ekki þegar hafinn.“ Sigurður Líndal gerir sig sjálfan einmitt beran að því sem hann segist vera að gagnrýna. Það sem hann ber Geir H. Haarde á brýn er einmitt rök gegn manni en ekki málefni. Grein hans er öll „argumentum ad hominem“ auk þess að vera merkingarlaust níð. Hann gagnrýnir skapgerð Geirs en ekki rök hans gegn niðurstöðu Landsdóms. Aðferð Sigurðar er þó ekkert einsdæmi, því að iðulega ræðst hann gegn persónu manna og á ég þá ekki eingöngu við baktal hans um einstaka menn, heldur greinaskrif hans á opinberum vettvangi. Í greinum í Fréttablaðinu 17. marz og 9. og 15. apríl 2011 réðst hann gegn persónu stjórnlagaráðsmanna, þótt þeir hefðu þá ekki enn látið neinar tillögur að stjórnarskrá frá sér fara. Talaði Sigurður um „hóp manna sem hlutu ógilda kosningu og eru því umboðslausir … Ef markmiði verður ekki náð löglega er lögbrot einungis „önnur leið“ til að ná því.“ Réttur Geirs H. Haarde til að vefengja niðurstöðu Landsdóms sem og til að gagnrýna persónu sjálfra dómendanna er grundvallarmannréttindi hans. Engum er siðferðilega skylt að samþykkja með þögn áfellisdóm annarra yfir sjálfum sér. Allir hafa rétt til að mótmæla árás á mannorð sitt, hvort heldur hún er opinber niðurstaða dómstóls eða venjulegt níð úti í þjóðfélaginu. Árás á Geir í þeirri stöðu sem hann er í þegar hann er nýbúinn að taka við áfellisdómi Landsdóms, getur ekki kallazt annað en spark í mann sem stendur höllum fæti – þótt ekki teljist hann liggjandi. Það er dæmigert fyrir Sigurð Líndal að slá sig til riddara sem „hæfileika“ mann er ástundi skynsamlega rökræðu um leið og hann sparkar í Geir H. Haarde þegar svona stendur á. Röksemdir „ad hominem“ eru ekki skóladæmi um rökþrot. Dómstólar kveða ekki ávallt upp réttláta dóma og ástæða getur þá verið til að gagnrýna dómendurna. Í Frakklandi hlauzt stjórnmálakreppa, þegar Alfred Dreyfus var dæmdur 1894 til fangelsisvistar fyrir landráð. Dreyfus var liðsforingi í franska hernum af gyðingaættum, sem var dæmdur á grundvelli sönnunargagna sem reyndust fölsuð. Árið 1898 skrifaði rithöfundurinn Emil Zola opið bréf undir fyrirsögninni „Ég ákæri“ (J"accuse) til varnar Dreyfusi. Sú staðreynd að Zola beindi beittum penna sínum gegn ákærendum og dómendum gerði ekki gagnrýni hans merkingarlausa, heldur enn þá beittari en ella. Dreyfus hafði verið fangelsaður, en var síðar náðaður af Frakklandsforseta. Eftir dóm Hæstaréttar Bandaríkjanna 12. desember 2000 í málinu Bush v. Gore, þar sem meirihluti dómstólsins afhenti George W. Bush forsetaembætti Bandaríkjanna með úrskurði sínum, héldu mikilhæfir lögfræðingar því fram, að dómendurnir hefðu gerzt sekir um landráð. Lagaprófessor við Yale-háskólann líkti niðurstöðunni við það „þegar Kennedy var ráðinn af dögum“ og að margra áliti voru það engar ýkjur. Sigurður Líndal gagnrýnir aldrei niðurstöður Hæstaréttar Íslands né dómstóla yfirleitt. Það eru stjórnmál hans og lögfræði í hnotskurn. Þegar dómarar bregðast skyldum sínum er auðvitað full ástæða til að gagnrýna þá. Og þegar lagaprófessor bregst þeirri skyldu sinni að gagnrýna niðurstöður dómstóla er einnig ástæða til að gagnrýna hann. Sigurður hefur brugðizt hlutverki sínu sem lagaprófessor, því að hann hefur áratugum saman þegið laun úr ríkissjóði fyrir það verkefni að brjóta niðurstöður íslenzkra dómstóla til mergjar, en þess sér hvergi stað. Hvort þar veldur vangeta eða óheilindi skal ósagt látið. Víst er hins vegar, að skinhelgi og sýndarmennska eru hans ær og kýr.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar