Sögulegur árangur frönsku Þjóðfylkingarinnar

Frambjóðandi Þjóðfylkingarinnar, hægrikonan Marine Le Pen, fékk 18% atkvæða í fyrri umferð frönsku forsetakosninganna sl. sunnudag. Hún nær tvöfaldaði fylgi föður síns, Jean-Marie Le Pen, frá því fyrir fimm árum. Raunar gerði hún betur því hún fékk fleiri atkvæði en hann í kosningunum þar á undan, þegar föður hennar tókst að skjótast fram fyrir sósíalistann Jospin og keppa við Chirac um forsetastólinn í seinni umferð forsetakosninganna 2002.

Marine Le Pen er langt frá því að hafa náð fylgi þeirra tveggja frambjóðenda sem efstir voru sl. sunnudag, sitjandi forseta Sarkozy með 27% atkvæða og sósíal-istans Hollande með 28,5. Hún er eigi að síður komin í stöðu þriðja mannsins sem getur gert út um kjör annars hvors frambjóðandans sem mætast í seinni umferð 6. maí nk. Hún sigraði að því leyti vinstri manninn Jean-Luc Mélenchon sem vonaðist til að komast í álíka stöðu.

Þessi árangur veikir Sarkozy, sem er með 4% minna fylgi nú en eftir fyrri umferð síðustu kosninga. Kannanir sem gerðar voru að kvöldi 22. apríl, eftir að niðurstöður fyrri umferðar voru kunnar, benda til þess að Hollande fari með sigur af hólmi, og einnig að heldur er að draga saman með þeim Sarkozy. Þó sigurvegari fyrri umferðar hafi undantekningalítið náð kjöri í þeirri seinni getur margt gerst á milli þeirra. Úrslitin eru því síður en svo ráðin.

Sögulegur árangur Marine Le Pen sendir þrenns konar skilaboð til annarra stjórnmálamanna. Í fyrsta lagi er hinn svokallaði „innflytjendavandi“ orðinn að einhverju sem tala má opinskátt um í frönskum stjórnmálum. Lengi var litið á Þjóðfylkinguna sem öfgaflokk til hægri, enda þótti andúð á útlendingum stríða gegn grunngildum Frakka. Gamli Le Pen hafði á sér öfga-stimpil, m.a. fyrir fræg ummæli sín um að útrýming Gyðinga í seinni heimsstyrjöld væri „smáatriði“ í sögulegu tilliti. Dóttir hans hefur mildari ásjónu og henni virðist hafa tekist að gera flokk föður síns að ásættanlegum valkosti fyrir þá sem óttast fjölmenningu, í líkingu við danska Þjóðarflokkinn og önnur ámóta samtök víðs vegar í Evrópu.

Í öðru lagi segir fylgi Le Pen að almenningur í Frakklandi sé ósáttur við kreppuna sem í vændum er. Hann kveinkar sér undan þeim einkennum hennar sem nú þegar eru farin að bíta, þ.e. samdrætti í kaupmætti og auknu atvinnuleysi, og óttast afleiðingar versnandi kreppu og nauðsynlegra aðhaldsaðgerða. Þeir erfiðleikar sem nú steðja að Grikkjum og Spánverjum eru Frökkum ofarlega í huga og þeir vita að það þarf að taka rækilega til í ríkisfjármálum eigi ekki að fara eins fyrir þeim.

Loks gefur samanlagt fylgi Sarkozy og Le Pen, sem er um 45%, vísbendingu um að meirihluti franskra kjósenda sé fremur til hægri. Bayrou, sem er hægra megin við miðju, fékk ríflega 9%. Kjósendur hans eru taldir hafa áhyggjur af efnahagsástandinu og raunsæja sýn á nauðsyn þess að grípa til róttækra aðgerða. Þeir eru mjög ólíklegir til að styðja hreinræktaða vinstri stefnu og hafa gjarnan kosið Gaullista í seinni umferð á síðustu áratugum. Ef nánast allir kjósendur Le Pen fara yfir á Sarkozy – en það er óvíst – þarf hann ekki að gera mikið til að sá efasemdum á miðjunni um hæfni Hollande. Þannig er hugsanlegt að sitjandi forseti nái hylli miðjumanna sem annars eru taldir hafa andúð á honum.

Kosningabaráttan fram til 6. maí mun því snúast um það hvor líklegastur sé til að geta leitt þjóðina út úr efnahagsþrengingunum. Tekist verður á bæði um persónur og stefnu. Þjóðin þekkir Sarkozy. Hann er duglegur, hefur látið að sér kveða á alþjóðavettvangi, en hefur ekki tekist að treysta efnahag landsins á fimm ára valdatíð. Enn fremur þykir hann vera hallur undir þá ríku og skorta raunverulega framtíðarsýn sem gerir Frakklandi kleift að ná sér út úr kreppunni og tryggja áframhaldandi velmegun í landinu.

Hollande er ekki eins þekktur og hefur litla reynslu af landstjórn. Hann hefur ræktað með sér alþýðlegt en jafnframt landsföðurlegt yfirbragð og vill minna á Mitterrand sem sigraði einmitt sitjandi forseta hægri manna 1981. Hollande hefur sagt að hann ætlist til af þeim sem mest eiga að þeir leggi fram drýgstan skerf til þeirrar nauðsynlegu endurreisnar sem fram undan er. Hyggst hann meðal annars breyta skattkerfinu í því skyni. Nokkrir af fremstu hagfræðingum Frakka lýstu því nýlega yfir að stefna hans í efnahagsmálum væri að flestu leyti betur hugsuð en stefna keppinautar hans.

Hvor heldur sem vinnur kosningarnar 6. maí, þá á sá hinn sami eftir að tryggja sér þingmeirihluta fyrir stefnu sinni í þingkosningunum 11. og 17. júní. Óvissa mun því ríkja enn um skeið um stjórnarstefnuna í Frakklandi, a.m.k. þangað til og e.t.v. mun lengur, verði sá meirihluti sem þá kemur upp úr kjörkössunum óskýr eða tæpur.