Opið bréf til Ögmundar Jónassonar Lúðvík Börkur Jónsson skrifar 9. febrúar 2012 06:00 Á Íslandi er skilnaðartíðni há en lagaumhverfið hefur ekki tekið mið af því á Íslandi í sama mæli og gert er annars staðar á Norðurlöndunum – í þeim tilgangi að vernda hagsmuni barna og tryggja jafnræði milli foreldra þegar að nýju og gjörbreyttu lífi kemur eftir skilnað. Hér erum við að tala um hagsmuni 25-30% allra barna í landinu sem innlendar og erlendar rannsóknir hafa undantekningarlítið sýnt að er margfalt hættara við að lenda afvega í lífinu en öðrum börnum. Þetta málefni hefur verið nánast hunsað í tvo áratugi, breytingar gerðar seint og illa. Í hvert skipti sem endurskoða á þessi mál fer af stað umræða sem oftar en ekki er tengd kvenréttindahópum eða jafnréttisbaráttu af einhverju tagi og berst gegn öllum breytingum. Litið er á aukin réttindi barna og þess foreldris sem barnið býr ekki fast hjá sem óskiljanlega ógn við stöðu kvenna. Á sama tíma berjast jafnréttishreyfingar á Norðurlöndum fyrir breytingum á lögum í þá átt að jafna út aðstöðumun foreldra eftir skilnað – telja það grunnatriði til að auðvelda einstæðum mæðrum lífsbaráttuna, að auka ábyrgð og möguleika feðra til að taka aukinn þátt, fyrir utan auðvitað hagsmuni barnanna sjálfra. Hjá öðrum norrænum ríkjum hafa þessi mál verið í stígandi og stöðugri endurskoðun en breytingar sjaldnast eða aldrei komið til Íslands fyrr en öll önnur lönd hafa tekið upp viðkomandi breytingu. Þannig fengu íslenskir feður síðastir feðra umgengnisrétt við börnin sín, sameiginlega forsjáin kom síðust til Íslands og er innihaldsrýrust hér. Sameiginleg forsjá var síðust lögtekin sem meginregla á Íslandi, meðlagsgreiðslukerfið íslenska er eina kerfið sem ekki hefur tekið breytingum í grundvallaratriðum, kerfi um raunverulega búsetu barna á tveimur heimilum er ekki til á Íslandi og svo má áfram telja. Enn á eftir að taka upp um 10 sjálfssögð réttindamál á Íslandi sem öll eru lögtekin annars staðar á Norðurlöndum. Það var loksins árið 2007 sem eitthvað fór að gerast í kjölfar mikillar umræðu. Jóhanna Sigurðardóttir skipaði 12 manna hóp sem undirritaður sat í til að koma með tillögur um breytingar á barnalögum eftir skoðun á aðstöðu barna í mismunandi fjölskyldugerðum. Hópurinn skilaði skýrum tillögum. Björn Bjarnason dómsmálaráðherra skipaði þriggja manna nefnd til að koma með frumvarp um endurskoðun á barnalögum. Ragna Árnadóttir tók við boltanum og voru frumvörpin kláruð í góðu samstarfi við umhverfi málaflokksins. Byggt var á tillögum 12 manna hópsins sem Jóhanna skipaði og tekið mið af lagaþróun hjá öðrum norrænum ríkjum. En Ögmundur, þá kemur þú í ráðuneytið – með Höllu Gunnarsdóttur. Refurinn komst í hænsnabúið og át allar hænurnar. Þú leggur fram frumvarp án dómaraheimildar til að dæma sameiginlega forsjá sem var hrygglengjan í áður tilbúnu frumvarpi ásamt fleiri atriðum. Slík dómaraheimild er grundvallaratriði og nú í lögum allra annarra vestrænna ríkja. Annars getur annað foreldrið í mörgum tilfellum ákveðið eitt og sjálft hvort barn verði í sameiginlegri forsjá eða ekki. Einnig getur foreldrið sem barnið býr fast hjá í raun og veru haft það í hendi sér hvort það vill slíta sameiginlegri forsjá eða ekki – hafi hún komist á. Tal um sáttaferli án dómaraheimildar er hjóm eitt, enda er óvissa í réttarsal lykilhvati til sátta. Ögmundur, þú mættir á ráðstefnu nýlega og náðir á 5 mínútum að opinbera vanþekkingu þína á málaflokknum. Nefndir þrjú atriði í ræðu sem dæmi um það að ómögulegt væri að dæma fólk til sameiginlegrar forsjár því fólk þyrfti að koma sér saman um þessi þrjú atriði. Þau voru öll röng og heyra undir ákvörðunarvald þess foreldris sem barnið býr fast hjá en ekki undir sameiginlega forsjá. Falleinkunn. Þegar þú lagðir frumvarpið fram á Alþingi árið 2011 hló þingheimur í tvígang því allir sáu að þú hafðir lágmarksþekkingu á því sem þú varst að segja og kom það fram í umræðunum. Rökin sem þú barst á borð fyrir þinni eyðileggingu á góðu frumvarpi Rögnu Árnadóttur, voru allt að því hjákátleg. Greinargerðin sjálf með frumvarpinu kaffærði þín rök, öll með dómaraheimild. Með öðrum orðum Ögmundur, ef þú yrðir nú skyndilega það vinsæll að þú yrðir ráðherra einhvers Norðurlandanna, Frakklands – nú eða Bandaríkjanna eða Ástralíu, þá myndir þú fella út dómaraheimildina og svona 10-20 réttindaatriði í málefnum skilnaðarbarna og foreldra þeirra. Þú veist betur en samanlögð þjóðþing vestrænna ríkja. Veist betur en sérfræðingar Norðurlanda, svo að ekki sé minnst á 12 manna hópinn sem Jóhanna skipaði, nefndina sem skrifaði frumvarpið, forsjárnefndin sem skilaði lokaskýrslu fyrir nokkrum árum – já, veist bara betur og trúlega best. Eða hvað! Halla Gunnarsdóttir er fyrrverandi talsmaður Femínistafélags Íslands. Það annars ágæta félag lagði sig niður við það að senda inn umsögn árið 2006 og mælti á móti því að sameiginleg forsjá yrði meginregla á Íslandi – einu allra ríkja! Annað hefur verið eftir því í málflutningi þess ágæta félags. Ögmundur, færðu þig nú í bílstjórasætið í þessu máli. Félag um Foreldrajafnrétti heldur ráðstefnu í Háskóla Reykjavíkur þann 10. febrúar kl 13.30 undir sem nafninu „af hverju bara á Íslandi?“ Þar verður lagaprófessor frá Noregi sem var formaður ráðherraskipaðrar nefndar um endurskoðun barnalaga árið 2008. Þar verður einnig danskur skilnaðarlögfræðingur sem sat í sams konar nefnd í Danmörku árið 2006 og er fyrrverandi formaður samtaka lögfræðinga sem sérhæfa sig í fjölskyldurétti í Danmörku. Síðan verða þrír íslenskir sérfræðingar með erindi. Þarna verða allir þingmenn sem láta sig fjölskyldumál einhverju varða. Því miður Ögmundur getur þú ekki komið á þessa ráðstefnu þar sem þú ert upptekinn á annarri á Akureyri, bókaður þar áður en þessi ráðstefna var endanlega ákveðin. Þér er fyrirgefið að mæta ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi er skilnaðartíðni há en lagaumhverfið hefur ekki tekið mið af því á Íslandi í sama mæli og gert er annars staðar á Norðurlöndunum – í þeim tilgangi að vernda hagsmuni barna og tryggja jafnræði milli foreldra þegar að nýju og gjörbreyttu lífi kemur eftir skilnað. Hér erum við að tala um hagsmuni 25-30% allra barna í landinu sem innlendar og erlendar rannsóknir hafa undantekningarlítið sýnt að er margfalt hættara við að lenda afvega í lífinu en öðrum börnum. Þetta málefni hefur verið nánast hunsað í tvo áratugi, breytingar gerðar seint og illa. Í hvert skipti sem endurskoða á þessi mál fer af stað umræða sem oftar en ekki er tengd kvenréttindahópum eða jafnréttisbaráttu af einhverju tagi og berst gegn öllum breytingum. Litið er á aukin réttindi barna og þess foreldris sem barnið býr ekki fast hjá sem óskiljanlega ógn við stöðu kvenna. Á sama tíma berjast jafnréttishreyfingar á Norðurlöndum fyrir breytingum á lögum í þá átt að jafna út aðstöðumun foreldra eftir skilnað – telja það grunnatriði til að auðvelda einstæðum mæðrum lífsbaráttuna, að auka ábyrgð og möguleika feðra til að taka aukinn þátt, fyrir utan auðvitað hagsmuni barnanna sjálfra. Hjá öðrum norrænum ríkjum hafa þessi mál verið í stígandi og stöðugri endurskoðun en breytingar sjaldnast eða aldrei komið til Íslands fyrr en öll önnur lönd hafa tekið upp viðkomandi breytingu. Þannig fengu íslenskir feður síðastir feðra umgengnisrétt við börnin sín, sameiginlega forsjáin kom síðust til Íslands og er innihaldsrýrust hér. Sameiginleg forsjá var síðust lögtekin sem meginregla á Íslandi, meðlagsgreiðslukerfið íslenska er eina kerfið sem ekki hefur tekið breytingum í grundvallaratriðum, kerfi um raunverulega búsetu barna á tveimur heimilum er ekki til á Íslandi og svo má áfram telja. Enn á eftir að taka upp um 10 sjálfssögð réttindamál á Íslandi sem öll eru lögtekin annars staðar á Norðurlöndum. Það var loksins árið 2007 sem eitthvað fór að gerast í kjölfar mikillar umræðu. Jóhanna Sigurðardóttir skipaði 12 manna hóp sem undirritaður sat í til að koma með tillögur um breytingar á barnalögum eftir skoðun á aðstöðu barna í mismunandi fjölskyldugerðum. Hópurinn skilaði skýrum tillögum. Björn Bjarnason dómsmálaráðherra skipaði þriggja manna nefnd til að koma með frumvarp um endurskoðun á barnalögum. Ragna Árnadóttir tók við boltanum og voru frumvörpin kláruð í góðu samstarfi við umhverfi málaflokksins. Byggt var á tillögum 12 manna hópsins sem Jóhanna skipaði og tekið mið af lagaþróun hjá öðrum norrænum ríkjum. En Ögmundur, þá kemur þú í ráðuneytið – með Höllu Gunnarsdóttur. Refurinn komst í hænsnabúið og át allar hænurnar. Þú leggur fram frumvarp án dómaraheimildar til að dæma sameiginlega forsjá sem var hrygglengjan í áður tilbúnu frumvarpi ásamt fleiri atriðum. Slík dómaraheimild er grundvallaratriði og nú í lögum allra annarra vestrænna ríkja. Annars getur annað foreldrið í mörgum tilfellum ákveðið eitt og sjálft hvort barn verði í sameiginlegri forsjá eða ekki. Einnig getur foreldrið sem barnið býr fast hjá í raun og veru haft það í hendi sér hvort það vill slíta sameiginlegri forsjá eða ekki – hafi hún komist á. Tal um sáttaferli án dómaraheimildar er hjóm eitt, enda er óvissa í réttarsal lykilhvati til sátta. Ögmundur, þú mættir á ráðstefnu nýlega og náðir á 5 mínútum að opinbera vanþekkingu þína á málaflokknum. Nefndir þrjú atriði í ræðu sem dæmi um það að ómögulegt væri að dæma fólk til sameiginlegrar forsjár því fólk þyrfti að koma sér saman um þessi þrjú atriði. Þau voru öll röng og heyra undir ákvörðunarvald þess foreldris sem barnið býr fast hjá en ekki undir sameiginlega forsjá. Falleinkunn. Þegar þú lagðir frumvarpið fram á Alþingi árið 2011 hló þingheimur í tvígang því allir sáu að þú hafðir lágmarksþekkingu á því sem þú varst að segja og kom það fram í umræðunum. Rökin sem þú barst á borð fyrir þinni eyðileggingu á góðu frumvarpi Rögnu Árnadóttur, voru allt að því hjákátleg. Greinargerðin sjálf með frumvarpinu kaffærði þín rök, öll með dómaraheimild. Með öðrum orðum Ögmundur, ef þú yrðir nú skyndilega það vinsæll að þú yrðir ráðherra einhvers Norðurlandanna, Frakklands – nú eða Bandaríkjanna eða Ástralíu, þá myndir þú fella út dómaraheimildina og svona 10-20 réttindaatriði í málefnum skilnaðarbarna og foreldra þeirra. Þú veist betur en samanlögð þjóðþing vestrænna ríkja. Veist betur en sérfræðingar Norðurlanda, svo að ekki sé minnst á 12 manna hópinn sem Jóhanna skipaði, nefndina sem skrifaði frumvarpið, forsjárnefndin sem skilaði lokaskýrslu fyrir nokkrum árum – já, veist bara betur og trúlega best. Eða hvað! Halla Gunnarsdóttir er fyrrverandi talsmaður Femínistafélags Íslands. Það annars ágæta félag lagði sig niður við það að senda inn umsögn árið 2006 og mælti á móti því að sameiginleg forsjá yrði meginregla á Íslandi – einu allra ríkja! Annað hefur verið eftir því í málflutningi þess ágæta félags. Ögmundur, færðu þig nú í bílstjórasætið í þessu máli. Félag um Foreldrajafnrétti heldur ráðstefnu í Háskóla Reykjavíkur þann 10. febrúar kl 13.30 undir sem nafninu „af hverju bara á Íslandi?“ Þar verður lagaprófessor frá Noregi sem var formaður ráðherraskipaðrar nefndar um endurskoðun barnalaga árið 2008. Þar verður einnig danskur skilnaðarlögfræðingur sem sat í sams konar nefnd í Danmörku árið 2006 og er fyrrverandi formaður samtaka lögfræðinga sem sérhæfa sig í fjölskyldurétti í Danmörku. Síðan verða þrír íslenskir sérfræðingar með erindi. Þarna verða allir þingmenn sem láta sig fjölskyldumál einhverju varða. Því miður Ögmundur getur þú ekki komið á þessa ráðstefnu þar sem þú ert upptekinn á annarri á Akureyri, bókaður þar áður en þessi ráðstefna var endanlega ákveðin. Þér er fyrirgefið að mæta ekki.
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar