Gler, kapal eða bor?

Orkumál í Grímsey eru athyglisverð. Eftir mjög snögga leikmannsskoðun við eldhúsborðið skilst mér að það kosti sem svari sæmilegri íþróttahússbyggingu að leggja rafmagnsstreng út í eyna. Er sú kenning byggð á skýrslu nefndar iðnaðarráðuneytis um „SJÁLFBÆRT ORKUKERFI Í GRÍMSEY" frá árinu 2003. Með því að bæta við 10% mætti svo trúlega greiða kostnað íbúanna við að leggja rafkyndingar í hús sín þeim að skaðlausu miðað við að sá kostnaður væri hálf milljón á hús. Miðað við hraðsoðna eldhúsborðsútreikninga aftan á umslag virðist því einboðið að leggja eigi rafstreng út í Grímsey eins og gert var til Heimaeyjar.

Hið merkilega við fréttir og umræðu um orkumál byggða úti á landi er að sjaldnast virðist horft á hagsmuni íbúanna sjálfra heldur er talað um kostnað við svokallaðar niðurgreiðslur. En eðli máls samkvæmt er íbúanum slétt sama hvort um niðurgreidda orku er að ræða eða ekki svo lengi sem kostnaðurinn er sá sami fyrir hann.

En niðurgreiðsla og niðurgreiðsla er ekki það sama. Svokölluð niðurgreiðsla getur verið mjög hagkvæm. Eða hvaða heilvita manni dytti í hug að velja aðra aðferð en niðurgreiðslu við húshitun í Flatey á Breiðafirði t.d. sem er enn ein eyjan þar sem fólk hefur fasta búsetu? En þar virðist vera sama fyrirkomulag á orkumálum og í Grímsey ef marka má fyrrgreinda skýrslu sem reyndar er ekki alveg ný.

Sé horft á hagsmuni Grímseyinga, þ.e. íbúanna sjálfra til tilbreytingar, er alls ekki víst að óbreytt ástand sé svo slæmt. Miðað við reynslu af hitaveituvæðingu í mínum heimabæ, Stykkishólmi, myndi það kosta hvern húseiganda upphæðir sem væru verulega íþyngjandi fyrir hvert heimili að skipta yfir í hitaveitu (væri kostur á því) miðað við þau vinnubrögð sem viðhöfð voru þar og sem viðhöfð hafa verið í þessum málum víðast hvar hingað til.

Það má velta þeirri spurningu upp hvort það sé ekki ábyrgðarlaust af opinberum aðilum að þvinga heimili út í þann mikla kostnað sem stundum hefur fylgt því þegar íbúum er gert undir hótunum um stórhækkun orkukostnaðar að skipta um orkusala og beina greiðslustraumum sínum vegna orkukaupa annað en þeir hafa gert fram að því. En þessi vinnubrögð minna óþægilega mikið á vinnubrögð samtaka af ákveðinni gerð sem ég vil helst ekki nefna á nafn og sem ég vona að sveitarstjórnarmenn og aðrir stjórnmálamenn vilji vonandi ekki líkjast eða kenna sig við.