Draumurinn um veginn Páll Steingrímsson skrifar 13. desember 2012 06:00 Nú hef ég séð alla fimm þætti heimildarmyndarinnar Draumurinn um veginn, eftir Erlend Sveinsson. Það er langt síðan ég áttaði mig á því að Erlendur hefur sérstaka sýn á kvikmyndina sem tjáningarmiðil. Myndir hans eru mjög persónulegar. Þetta á sjálfsagt við um aðra hluti sem hann tekur sér fyrir hendur. Erlendi er margt vel gefið. Hann hefur allt það til að bera sem gerir einyrkja í kvikmyndagerð stóra. Næmt myndskyn, tilfinningu fyrir flæði og einstakt lag á að segja sögu, texti og málfar mjög í takti við myndina. Annað sem maður tekur eftir er notkun tónlistar, þannig að hún gerir hvert myndskeið ríkara. Sama er að segja um hljóðbrigði eins og vind í grasi og trjám, skóhljóð í mölinni, andardrátt og takt göngustafsins sem er svo lifandi að í huganum er maður við hlið skáldsins. Ekki spillir að hafa Sigurð Sverri bak við myndavélina. Hann skaraði strax fram úr þegar hann hóf ferilinn og enn hefur ekki komið upp tökumaður sem leysir hann af hér heima. Sögupersóna myndarinnar, Thor Vilhjálmsson rithöfundur, var vinur minn. Hann var fyrir mér einhver mesti stílsnillingur sem ég hafði lesið. Þegar við fundum stund las hann gjarnan fyrir mig úr verkum sem hann var að glíma við. Þá var tíminn fljótur að líða og gjarnan komið undir morgun þegar lestri og tilskyldri umræðu lauk. Fyrir mér var Thor stærri og magnaðri eftir því sem á leið ferilinn.Tveir eldhugar Það gladdi mig þegar ég heyrði að Erlendur ætlaði að gera mynd um Thor. Ég vissi að þarna voru tveir eldhugar með persónulegar skoðanir og því líklegt að einhvers staðar í ferli kæmu upp álitamál sem þyrfti að kryfja. Þess vegna var ég feginn þegar ég heyrði undir lokin að eining væri um verkið. Engum nema Ella dytti í hug að gera rúmlega átta klukkustunda langa heimildarmynd, allavega ekki að framkvæma slíkan gerning. Þetta samsvarar því að skrifa bók upp á fimmtán hundruð blaðsíður eða semja fimmtán klukkustunda langt tónverk (jú, reyndar gerði Wagner slíkt). Hvað um það, þetta er ópraktískt fyrir nútímanjótanda, sem sjaldan sér eða heyrir verk lengra en eina og hálfa klukkustund. Sjálfsagt verður myndin sýnd í fimm hlutum. Eftir á að hyggja dvínaði aldrei áhuginn hjá mér fyrir myndinni og boðskapnum. Ég hefði ekki viljað missa af nokkru myndskeiði. Sagan um þessa göngu Thors er ótrúleg. Hann er að nálgast áttrætt þegar hann tekst ferðina á hendur. Ég vissi að hann var vel á sig kominn. En var líka meðvitaður um að átta hundruð kílómetra ganga um hálendi á ruddum stígum hlaut að taka í. En pílagrímsferðin var köllun Thors og henni varð hann að fylgja eftir. Vegur heilags Jakobs liggur eftir endilöngum Norður-Spáni. Fólk sem við veginn býr tekur gestum vel og þeir sem um hann ferðast ganga með opnum huga. Samskipti Thors við göngufólkið sem hann hittir verður nánara þar sem hann bregður fyrir sig fimm tungumálum.Skemmtilegt sögugildi Uppbrot á göngunni þar sem horfið er til baka til Íslands eða á annan hátt vitnað í forsögu voru snyrtilega gerð. Hvort það var tilviljun eða ásetningur þegar Atli Heimir og Thor skiptust á símboðum meðan á göngunni stóð, veit ég ekki en þau, eins og uppbrotin, höfðu skemmtilegt sögugildi. Tengsl Thors og Páls á Húsafelli voru órjúfanleg. Oft hef ég velt því fyrir mér hvað batt þá þessum böndum. Glíman á listasviðinu leiðir þá sjálfsagt saman, en það er eitthvað í lundarfari þeirra sem gerir þá svo nána. Samspil þeirra með texta og mynd, sem birtist svo í bók þeirra, er afsprengi þessara nánu tilfinninga. Thor var upptekinn af kvikmyndinni sem listgrein. Hann átti sín átrúnaðargoð meðal leikstjóra og sat um myndir þeirra þegar tækifæri gáfust. Hann hafði ótrúlegt myndminni. Eftir sýningar var gaman að sitja með honum þar sem hann krufði verkin. Brátt áttaði maður sig á því hann mundi öll senuskipti og leikræna tjáningu í hverju atriði. Ekki bara aðalleikaranna heldur líka þeirra sem fóru með veigaminni hlutverk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Nú hef ég séð alla fimm þætti heimildarmyndarinnar Draumurinn um veginn, eftir Erlend Sveinsson. Það er langt síðan ég áttaði mig á því að Erlendur hefur sérstaka sýn á kvikmyndina sem tjáningarmiðil. Myndir hans eru mjög persónulegar. Þetta á sjálfsagt við um aðra hluti sem hann tekur sér fyrir hendur. Erlendi er margt vel gefið. Hann hefur allt það til að bera sem gerir einyrkja í kvikmyndagerð stóra. Næmt myndskyn, tilfinningu fyrir flæði og einstakt lag á að segja sögu, texti og málfar mjög í takti við myndina. Annað sem maður tekur eftir er notkun tónlistar, þannig að hún gerir hvert myndskeið ríkara. Sama er að segja um hljóðbrigði eins og vind í grasi og trjám, skóhljóð í mölinni, andardrátt og takt göngustafsins sem er svo lifandi að í huganum er maður við hlið skáldsins. Ekki spillir að hafa Sigurð Sverri bak við myndavélina. Hann skaraði strax fram úr þegar hann hóf ferilinn og enn hefur ekki komið upp tökumaður sem leysir hann af hér heima. Sögupersóna myndarinnar, Thor Vilhjálmsson rithöfundur, var vinur minn. Hann var fyrir mér einhver mesti stílsnillingur sem ég hafði lesið. Þegar við fundum stund las hann gjarnan fyrir mig úr verkum sem hann var að glíma við. Þá var tíminn fljótur að líða og gjarnan komið undir morgun þegar lestri og tilskyldri umræðu lauk. Fyrir mér var Thor stærri og magnaðri eftir því sem á leið ferilinn.Tveir eldhugar Það gladdi mig þegar ég heyrði að Erlendur ætlaði að gera mynd um Thor. Ég vissi að þarna voru tveir eldhugar með persónulegar skoðanir og því líklegt að einhvers staðar í ferli kæmu upp álitamál sem þyrfti að kryfja. Þess vegna var ég feginn þegar ég heyrði undir lokin að eining væri um verkið. Engum nema Ella dytti í hug að gera rúmlega átta klukkustunda langa heimildarmynd, allavega ekki að framkvæma slíkan gerning. Þetta samsvarar því að skrifa bók upp á fimmtán hundruð blaðsíður eða semja fimmtán klukkustunda langt tónverk (jú, reyndar gerði Wagner slíkt). Hvað um það, þetta er ópraktískt fyrir nútímanjótanda, sem sjaldan sér eða heyrir verk lengra en eina og hálfa klukkustund. Sjálfsagt verður myndin sýnd í fimm hlutum. Eftir á að hyggja dvínaði aldrei áhuginn hjá mér fyrir myndinni og boðskapnum. Ég hefði ekki viljað missa af nokkru myndskeiði. Sagan um þessa göngu Thors er ótrúleg. Hann er að nálgast áttrætt þegar hann tekst ferðina á hendur. Ég vissi að hann var vel á sig kominn. En var líka meðvitaður um að átta hundruð kílómetra ganga um hálendi á ruddum stígum hlaut að taka í. En pílagrímsferðin var köllun Thors og henni varð hann að fylgja eftir. Vegur heilags Jakobs liggur eftir endilöngum Norður-Spáni. Fólk sem við veginn býr tekur gestum vel og þeir sem um hann ferðast ganga með opnum huga. Samskipti Thors við göngufólkið sem hann hittir verður nánara þar sem hann bregður fyrir sig fimm tungumálum.Skemmtilegt sögugildi Uppbrot á göngunni þar sem horfið er til baka til Íslands eða á annan hátt vitnað í forsögu voru snyrtilega gerð. Hvort það var tilviljun eða ásetningur þegar Atli Heimir og Thor skiptust á símboðum meðan á göngunni stóð, veit ég ekki en þau, eins og uppbrotin, höfðu skemmtilegt sögugildi. Tengsl Thors og Páls á Húsafelli voru órjúfanleg. Oft hef ég velt því fyrir mér hvað batt þá þessum böndum. Glíman á listasviðinu leiðir þá sjálfsagt saman, en það er eitthvað í lundarfari þeirra sem gerir þá svo nána. Samspil þeirra með texta og mynd, sem birtist svo í bók þeirra, er afsprengi þessara nánu tilfinninga. Thor var upptekinn af kvikmyndinni sem listgrein. Hann átti sín átrúnaðargoð meðal leikstjóra og sat um myndir þeirra þegar tækifæri gáfust. Hann hafði ótrúlegt myndminni. Eftir sýningar var gaman að sitja með honum þar sem hann krufði verkin. Brátt áttaði maður sig á því hann mundi öll senuskipti og leikræna tjáningu í hverju atriði. Ekki bara aðalleikaranna heldur líka þeirra sem fóru með veigaminni hlutverk.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun