Að hugsa lengra en nefið nær Ásgerður Bergsdóttir og Katrín Hauksdóttir skrifar 5. apríl 2012 06:00 Úr öllum landshlutum berast kröfur til hins opinbera um uppbyggingu atvinnulífsins og aukna hagsæld íbúanna. Háværastir í þeim hópi eru þeir sem krefjast þess að stóriðjufyrirtækjum á borð við álbræðslur verði gert kleift að opna hér verksmiðjur með ýmis konar ívilnunum. Á sama tíma berast fréttir alls staðar að úr heiminum um hnignun jarðargæða vegna gegndarlauss ágangs mannanna. Vandamálin sem blasa við eru hráefnaþurrð, mengun vatns, sjávar og andrúmslofts (með tilheyrandi fylgikvillum), eyðing gróins lands, skóga og ósónlagsins. Ekki þarf að fjölyrða um afleiðingarnar ef fer sem horfir en augljóst að þessi vandamál varða ekki bara mannskepnuna heldur allt lífríki jarðarinnar með viðvarandi skorti á lífsnauðsynjum í náinni framtíð. Íslendingar eru í nokkuð sérstakri stöðu meðal þjóða; þeir eiga nóg land og nóg af hreinu vatni – enn sem komið er. Í stað þess að hlúa að þessum verðmætum með komandi kynslóðir í huga virðast Íslendingar enn mjög heillaðir af töfrum efnahagsundranna – hvað sem þau kosta. Hagvöxtur sem byggist á mengandi stóriðju og auðlindafrekju verður aldrei annað en ígildi yfirdráttarláns sem náttúran og komandi kynslóðir þurfa að borga. Hugtakið auðlind felur ekki í sér óendanlega uppsprettu eins og stundum er gefið til kynna. Réttara væri að kalla auðlindir forðabúr. Við eigum takmarkaðan forða sem þrýtur að lokum eins og gjaldeyrisforði þjóðarinnar gerði í hruninu 2008. Forði sem átti að duga þjóðinni í mestu hugsanlegu vandræðum. Þótt drykkjarvatn sé á Íslandi almennt talið óþrjótandi er það ekki svo. Vatn er dýrmætasta auðlind jarðar og hagvöxtur framtíðarinnar. Með aukinni mengun og hækkandi hitastigi jarðar (vegna gróðurhúsaáhrifa) fara gæði vatns í heiminum dvínandi. Við megum ekki selja frá okkur vatnsréttindin til að græða tímabundið og standa svo frammi fyrir því að hreint vatn verði eingöngu aðgengilegt fyrir þá sem geta borgað fyrir það. Þetta er því miður staðreynd sumstaðar í heiminum þar sem fyrirtæki eða einstaklingar hafa keypt land með greiðan aðgang að vatni. Fljótlega eftir kaupin hækkar vatnsverð til neytenda svo að stórir hópar fólks hafa vart efni á að kaupa sér hreint vatn. Nú hugsa líklega margir að þetta geti aldrei gerst hér á landi en við höfum nú þegar selt frá okkur auðlindir sem ættu aldrei að vera í einkaeigu. Vatnið verður að vera aðgengilegt fyrir alla – rétt eins og andrúmsloftið. Sama má segja um gildismat á landi. Íslendingar virðast upp til hópa ekki bera skynbragð á verðmæti ósnortinnar náttúru. Í umræðunni um Kárahnjúkavirkjun á sínum tíma vildu virkjanasinnar meina að landið sem sökkt yrði væri lítils virði m.a. vegna þess að þar væri lítill gróður og næstum enginn hefði séð landið. Með sömu rökum mætti segja að tunglið skipti litlu máli fyrir lífið á jörðinni. Það sem hins vegar hefur orðið mörgum ljóst undanfarin ár er hve mikils virði óspillt náttúra er og verður aðeins dýrmætari með tímanum, líkt og vatnið. Íslendingar verða að opna augun fyrir því að sala á landi, hvort sem er til virkjana eða til einkaaðila með aðra uppbyggingu í huga, verður að skoða í heildarsamhengi. Ósnortin náttúrusvæði eru sjaldgæf í hnattrænu samhengi og þessi svæði eiga mjög undir högg að sækja þegar krafan um skyndilausnir fer að stjórna umræðunni. Þar koma alþjóðleg stórfyrirtæki inn í myndina. Fjárfestingarstefna þeirra fellur nefnilega afar vel að skammsýnum hagvaxtarhugmyndum Íslendinga, þjóðar sem lætur sig afdrif komandi kynslóða, hvað þá annarra jarðarbúa, engu varða. En við megum ekki láta blekkjast af þeim sem bjóða okkur piparkökuhús skreytt með sælgæti þegar verið er að lokka okkur inn í ofninn! Ef menn staldra aðeins við, hugleiða þessi mál og reyna jafnvel að skilja þau þótt ekki væri nema í grundvallaratriðum, er ólíklegt að niðurstaðan verði að „öfgafullir umhverfissinnar“ séu þeir sem beri ábyrgð á stöðu efnahagsreikninga nú um stundir og komi í veg fyrir atvinnuuppbyggingu í landinu. Áhrifamenn sem þannig tjá sig eru á sama tíma að lýsa yfir fávisku sinni. Og í þeim efnum verður óspillt náttúra að njóta vafans. Umhverfismál verða að hafa forgang – áður en það verður um seinan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Sjá meira
Úr öllum landshlutum berast kröfur til hins opinbera um uppbyggingu atvinnulífsins og aukna hagsæld íbúanna. Háværastir í þeim hópi eru þeir sem krefjast þess að stóriðjufyrirtækjum á borð við álbræðslur verði gert kleift að opna hér verksmiðjur með ýmis konar ívilnunum. Á sama tíma berast fréttir alls staðar að úr heiminum um hnignun jarðargæða vegna gegndarlauss ágangs mannanna. Vandamálin sem blasa við eru hráefnaþurrð, mengun vatns, sjávar og andrúmslofts (með tilheyrandi fylgikvillum), eyðing gróins lands, skóga og ósónlagsins. Ekki þarf að fjölyrða um afleiðingarnar ef fer sem horfir en augljóst að þessi vandamál varða ekki bara mannskepnuna heldur allt lífríki jarðarinnar með viðvarandi skorti á lífsnauðsynjum í náinni framtíð. Íslendingar eru í nokkuð sérstakri stöðu meðal þjóða; þeir eiga nóg land og nóg af hreinu vatni – enn sem komið er. Í stað þess að hlúa að þessum verðmætum með komandi kynslóðir í huga virðast Íslendingar enn mjög heillaðir af töfrum efnahagsundranna – hvað sem þau kosta. Hagvöxtur sem byggist á mengandi stóriðju og auðlindafrekju verður aldrei annað en ígildi yfirdráttarláns sem náttúran og komandi kynslóðir þurfa að borga. Hugtakið auðlind felur ekki í sér óendanlega uppsprettu eins og stundum er gefið til kynna. Réttara væri að kalla auðlindir forðabúr. Við eigum takmarkaðan forða sem þrýtur að lokum eins og gjaldeyrisforði þjóðarinnar gerði í hruninu 2008. Forði sem átti að duga þjóðinni í mestu hugsanlegu vandræðum. Þótt drykkjarvatn sé á Íslandi almennt talið óþrjótandi er það ekki svo. Vatn er dýrmætasta auðlind jarðar og hagvöxtur framtíðarinnar. Með aukinni mengun og hækkandi hitastigi jarðar (vegna gróðurhúsaáhrifa) fara gæði vatns í heiminum dvínandi. Við megum ekki selja frá okkur vatnsréttindin til að græða tímabundið og standa svo frammi fyrir því að hreint vatn verði eingöngu aðgengilegt fyrir þá sem geta borgað fyrir það. Þetta er því miður staðreynd sumstaðar í heiminum þar sem fyrirtæki eða einstaklingar hafa keypt land með greiðan aðgang að vatni. Fljótlega eftir kaupin hækkar vatnsverð til neytenda svo að stórir hópar fólks hafa vart efni á að kaupa sér hreint vatn. Nú hugsa líklega margir að þetta geti aldrei gerst hér á landi en við höfum nú þegar selt frá okkur auðlindir sem ættu aldrei að vera í einkaeigu. Vatnið verður að vera aðgengilegt fyrir alla – rétt eins og andrúmsloftið. Sama má segja um gildismat á landi. Íslendingar virðast upp til hópa ekki bera skynbragð á verðmæti ósnortinnar náttúru. Í umræðunni um Kárahnjúkavirkjun á sínum tíma vildu virkjanasinnar meina að landið sem sökkt yrði væri lítils virði m.a. vegna þess að þar væri lítill gróður og næstum enginn hefði séð landið. Með sömu rökum mætti segja að tunglið skipti litlu máli fyrir lífið á jörðinni. Það sem hins vegar hefur orðið mörgum ljóst undanfarin ár er hve mikils virði óspillt náttúra er og verður aðeins dýrmætari með tímanum, líkt og vatnið. Íslendingar verða að opna augun fyrir því að sala á landi, hvort sem er til virkjana eða til einkaaðila með aðra uppbyggingu í huga, verður að skoða í heildarsamhengi. Ósnortin náttúrusvæði eru sjaldgæf í hnattrænu samhengi og þessi svæði eiga mjög undir högg að sækja þegar krafan um skyndilausnir fer að stjórna umræðunni. Þar koma alþjóðleg stórfyrirtæki inn í myndina. Fjárfestingarstefna þeirra fellur nefnilega afar vel að skammsýnum hagvaxtarhugmyndum Íslendinga, þjóðar sem lætur sig afdrif komandi kynslóða, hvað þá annarra jarðarbúa, engu varða. En við megum ekki láta blekkjast af þeim sem bjóða okkur piparkökuhús skreytt með sælgæti þegar verið er að lokka okkur inn í ofninn! Ef menn staldra aðeins við, hugleiða þessi mál og reyna jafnvel að skilja þau þótt ekki væri nema í grundvallaratriðum, er ólíklegt að niðurstaðan verði að „öfgafullir umhverfissinnar“ séu þeir sem beri ábyrgð á stöðu efnahagsreikninga nú um stundir og komi í veg fyrir atvinnuuppbyggingu í landinu. Áhrifamenn sem þannig tjá sig eru á sama tíma að lýsa yfir fávisku sinni. Og í þeim efnum verður óspillt náttúra að njóta vafans. Umhverfismál verða að hafa forgang – áður en það verður um seinan.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun