Fréttaskýring: Er fólksflóttinn ofmetinn? 17. desember 2011 15:00 Verktakafyrirtæki hafa farið illa í hruninu en næga vinnu er að finna í Noregi fyrir iðnaðarmenn.fréttablaðið/vilhelm Gefur tölfræði um atvinnuleysi villandi mynd af efnahagsástandinu vegna fjölda brottfluttra? Í opinberri umræðu um atvinnuleysi á Íslandi frá hruni er því haldið fram að hafa beri fólksflótta í huga á tímabilinu ef greina á vandann af nákvæmni. Um sex þúsund manns hafa flutt af landi brott umfram þá sem hafa leitað aftur heim og því haldið fram að atvinnuleysistölur væru 3 til 4 prósentustigum hærra ef ekki hefði komið til þessa. En er það svo? Hafa ber í huga í þessu samhengi að fjölmargt ræður því hvort og hvenær fólk flyst búferlum. En að öllu öðru óbreyttu, ef engin breyting hefði orðið á búferlaflutningum Íslendinga frá venjubundnu árferði, má setja upp módel til að meta samband fólksflótta og tölfræði um atvinnuleysi. Skráð atvinnuleysi í nóvember 2011 var 7,1%, eða 12.354 atvinnulausir, samkvæmt nýjustu tölum Vinnumálastofnunar. Að jafnaði hafa tæplega 500 Íslendingar flutt frá landinu umfram aðflutta á ári síðustu áratugi, þannig að við horfum fram hjá þeim fjölda. Á síðustu þremur árum (2009-2011) hafa að auki 4.500 Íslendingar flust á brott, eða 1.500 að jafnaði á ári, og það er sá fjöldi sem líta ber til. Af þessum 4.500 voru um 4.200 á vinnualdri. Af þessum 4.200 hefðu um 750 farið í skóla eða verið heimavinnandi, ef miðað er við opinberar tölur um atvinnuþátttöku almennt, og 3.450 manns væru því á vinnumarkaði. Vandamálið er því að áætla hve margir af þessum 3.450 væru atvinnulausir. Í fréttaskýringu um atvinnuleysi sem Fréttablaðið birti fyrr á þessu ári kom fram að meirihluti þeirra sem þá höfðu flutt var ekki á atvinnuleysisskrá fyrir flutninga. Trúlegt er að menn hafi samt í einhverjum mæli flutt vegna þess að þeir voru að missa vinnu og hefðu skráð sig atvinnulausa að öðrum kosti. Þegar menn hætta í vinnu og flytja til útlanda er trúlega eitthvað um ráðningar af atvinnuleysisskrá í staðinn. Við vitum þó að í mörgum tilvikum taka þeir starfsmenn sem fyrir eru þau verkefni sem sá brottflutti sinnti, fremur en að ráðinn sé nýr inn. Síðan verður að gera ráð fyrir að ef þessir 4.500 manns hefðu búið áfram á Íslandi, þá hefðu þeir skapað einhver störf, bæði beint og svo óbeint í þjónustu og verslun. Því er forvitnilegt að reikna út frá þeim forsendum hvernig dæmið liti út ef þriðjungur áðurnefnda hópsins væri atvinnulaus, helmingur eða einn fjórði hópsins. Dæmi með þriðjungi atvinnulausra gefur að atvinnulausir væru um 1.150 af 3.450. Atvinnulausir í lok nóvember væru þá 13.504 í stað 12.354. Atvinnuleysið væri þá um 7,6% í stað 7,1%, eða hærra sem næmi hálfu prósentustigi. Ef gert er ráð fyrir að fjórðungur væri atvinnulaus af þeim hópi sem flutti brott gæfi það 7,4% atvinnuleysi. Helmingur hópsins gæfi síðan 7,9% atvinnuleysi. Samkvæmt dæminu hefði atvinnuleysið á Íslandi því verið frá 0,3 og upp í 0,8 prósentustigum hærra ef ekki hefði komið til þessi brottflutningur Íslendinga síðustu þrjú ár. svavar@frettabladid.is Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ Innlent Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Innlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Fleiri fréttir Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Sjá meira
Gefur tölfræði um atvinnuleysi villandi mynd af efnahagsástandinu vegna fjölda brottfluttra? Í opinberri umræðu um atvinnuleysi á Íslandi frá hruni er því haldið fram að hafa beri fólksflótta í huga á tímabilinu ef greina á vandann af nákvæmni. Um sex þúsund manns hafa flutt af landi brott umfram þá sem hafa leitað aftur heim og því haldið fram að atvinnuleysistölur væru 3 til 4 prósentustigum hærra ef ekki hefði komið til þessa. En er það svo? Hafa ber í huga í þessu samhengi að fjölmargt ræður því hvort og hvenær fólk flyst búferlum. En að öllu öðru óbreyttu, ef engin breyting hefði orðið á búferlaflutningum Íslendinga frá venjubundnu árferði, má setja upp módel til að meta samband fólksflótta og tölfræði um atvinnuleysi. Skráð atvinnuleysi í nóvember 2011 var 7,1%, eða 12.354 atvinnulausir, samkvæmt nýjustu tölum Vinnumálastofnunar. Að jafnaði hafa tæplega 500 Íslendingar flutt frá landinu umfram aðflutta á ári síðustu áratugi, þannig að við horfum fram hjá þeim fjölda. Á síðustu þremur árum (2009-2011) hafa að auki 4.500 Íslendingar flust á brott, eða 1.500 að jafnaði á ári, og það er sá fjöldi sem líta ber til. Af þessum 4.500 voru um 4.200 á vinnualdri. Af þessum 4.200 hefðu um 750 farið í skóla eða verið heimavinnandi, ef miðað er við opinberar tölur um atvinnuþátttöku almennt, og 3.450 manns væru því á vinnumarkaði. Vandamálið er því að áætla hve margir af þessum 3.450 væru atvinnulausir. Í fréttaskýringu um atvinnuleysi sem Fréttablaðið birti fyrr á þessu ári kom fram að meirihluti þeirra sem þá höfðu flutt var ekki á atvinnuleysisskrá fyrir flutninga. Trúlegt er að menn hafi samt í einhverjum mæli flutt vegna þess að þeir voru að missa vinnu og hefðu skráð sig atvinnulausa að öðrum kosti. Þegar menn hætta í vinnu og flytja til útlanda er trúlega eitthvað um ráðningar af atvinnuleysisskrá í staðinn. Við vitum þó að í mörgum tilvikum taka þeir starfsmenn sem fyrir eru þau verkefni sem sá brottflutti sinnti, fremur en að ráðinn sé nýr inn. Síðan verður að gera ráð fyrir að ef þessir 4.500 manns hefðu búið áfram á Íslandi, þá hefðu þeir skapað einhver störf, bæði beint og svo óbeint í þjónustu og verslun. Því er forvitnilegt að reikna út frá þeim forsendum hvernig dæmið liti út ef þriðjungur áðurnefnda hópsins væri atvinnulaus, helmingur eða einn fjórði hópsins. Dæmi með þriðjungi atvinnulausra gefur að atvinnulausir væru um 1.150 af 3.450. Atvinnulausir í lok nóvember væru þá 13.504 í stað 12.354. Atvinnuleysið væri þá um 7,6% í stað 7,1%, eða hærra sem næmi hálfu prósentustigi. Ef gert er ráð fyrir að fjórðungur væri atvinnulaus af þeim hópi sem flutti brott gæfi það 7,4% atvinnuleysi. Helmingur hópsins gæfi síðan 7,9% atvinnuleysi. Samkvæmt dæminu hefði atvinnuleysið á Íslandi því verið frá 0,3 og upp í 0,8 prósentustigum hærra ef ekki hefði komið til þessi brottflutningur Íslendinga síðustu þrjú ár. svavar@frettabladid.is
Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ Innlent Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Innlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Fleiri fréttir Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Sjá meira