Stóra lífsskoðanamálið Bjarni Karlsson skrifar 12. júlí 2011 06:00 Nú hefur það gerst að mannréttindaráð borgarinnar hefur afgreitt frá sér tillögur um samskipti skóla og trúfélaga, þær hafa verið lagðar fyrir borgarráð til umfjöllunar og mig langar að útskýra hvaða slys ég álít vera þar á ferð. Gott eitt er að reglur séu settar um samskipti skólasamfélagsins við samstarfsaðila sína. Skýrar leikreglur eru af hinu góða. Vandinn er sá að tillögur mannréttindaráðs bera með sér háskalegan skort á félagslegu innsæi um leið og þær stangast á við almenna félagsvísindalega þekkingu. Hvort tveggja er ferlegt í stjórnmálum. Núna þegar félagslegt atlæti barna í hverfum borgarinnar gisnar og rýrnar af orsökum sem öllum eru ljósar þá er það mjög umhugsunarvert að lagt skuli til í nafni mannréttinda að tómstundastarf þúsunda barna og unglinga sem engan skugga hefur borið á í vitund almennings sé sett inn í sviga og þeim aðilum sem að því standa í góðri sátt við foreldra og skólasamfélag skuli meinað að kynna starfið við hlið skáta, íþróttafélaga og annarra sem bjóða börnum félagsstarf. Þar með er verið að jaðarsetja öll þau börn og allar þær fjölskyldur sem rækja kirkjustarf í borginni og sækja þangað félagsskap og önnur gæði. Slík smættun og tortryggni á félagslífi þúsunda einstaklinga er vond. Við eigum að byggja upp samfélag sem samþykkir og gerir ráð fyrir fjölbreytileika en ekki að leitast við að útrýma fjölbreytninni og búa til sérstöðu. Þá vil ég einnig vekja athygli á því að tillögur mannréttindaráðs Reykjavíkur fjalla í raun um heimsmynd almennings. Þar er beinlínis gengið út frá því að veraldleg heimsmynd sé hlutlaus, eðlileg og heilbrigð, en að trúarleg heimsmynd sé einkamál sem fólk skuli eiga við sjálft sig inni á eigin heimilum. Ég leyfi mér að fullyrða að hin viti borna íslenska alþýða muni aldrei treysta stjórnmálaafli sem taki afstöðu í trúarefnum. Þriðja atriðið sem ég nefni sem dæmi um skort á félagslegu innsæi er sú forgangsröðun sem birtist í tillögum mannréttindaráðs. Býsn mættum við vera fegin ef helsta ógnin sem steðjaði að börnum okkar væri sú að innan skólakerfisins væri verið að innræta ómótuðum sálum annarlegar trúarhugmyndir og grensulausir trúboðsprestar léku lausum hala um lóðir og ganga. Þá væri nú létt að skakka leikinn og tryggja mannréttindi barna. Í nýrri skýrslu sem UNICEF á Íslandi birti fyrir skemmstu er að vísu hvergi minnst á slíkan vanda en önnur og þungbærari málefni lögð fram. Og tökum eftir að þar er hvatt til samvinnu allra, bæði ríkis, sveitarfélaga og félagasamtaka í þágu barna. Tillögur mannréttindaráðs eru aftur til þess fallnar að dreifa kröftum en sameina þá ekki. Loks vil ég benda á þá alvarlegu rökvillu sem fólgin er í hugmyndinni um hlutlausan, ógildishlaðinn vettvang í skólum borgarinnar. Það er almenn félagsvísindaleg vitneskja að hvert félag og stofnun hefur sín gildi, meðvituð og ómeðvituð. Hver persóna ber með sér sinn skilning á heiminum og ber vitni þeirri heimsmynd sem hún hefur eignast. Hlutverk skólans er að undirbúa börn undir þátttöku í samfélagi. Það er gert með því að gera þau læs. Við viljum að börnin okkar verði læs jafnt á bækur sem fólk, á tölur og andrúmsloft, á tækni og list. Þess vegna eiga skólar að sækjast eftir samvinnu við ábyrga og hæfa aðila sem kynna sjálfa sig fyrir börnum. Allt það helsta sem við lærum lærum við í gegnum persónur. Foreldra- og skólasamfélagið á að sækjast eftir því að fá inn á sviðið einstaklinga, stofnanir og félög sem skilgreina má sem samherja að uppeldi og menntun barna. Þessir aðilar eiga að koma á forsendum skólans á forsendum barnanna í umboði uppalendanna og þeir eiga að bera með sér sín gildi og skilaboð, gefa innsýn í list sína, heimsmynd, þekkingu og ástríðu sína á öllum mögulegum sviðum. Og þau eiga að gera það í trúnaði við foreldra- og skólasamfélagið. Það er löng og farsæl hefð fyrir því á meðal okkar að samfélag hinna fullorðnu eigi samstöðu um það atlæti sem börnum er búið þvert á allar pólitískar skoðanir, trúarhugmyndir og hrepparíg. Það ber hvorki vott um félagslegt innsæi né fulla rökhugsun þegar menn halda að meðvitaðar og mótaðar lífsskoðanir eða trú úthýsi fagmennsku. Sú afstaða er bara menningarlegur tepruskapur og er í eðli sínu í andstöðu við ábyrga menntastefnu. Borgarráð verður að bíða. Vönduð umræða þarf að fara fram. Upplýstir jafnaðarmenn í landinu munu ekki sætta sig við að stjórnmálaflokkur taki trúarafstöðu og mismuni borgurum landsins með þeim hætti sem nú stefnir í og borgarbúar munu ekki una því að kirkjustarfi í hverfum Reykjavíkur sé sópað út í horn með þótta og tortryggni í nafni mannréttinda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarni Karlsson Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Sjá meira
Nú hefur það gerst að mannréttindaráð borgarinnar hefur afgreitt frá sér tillögur um samskipti skóla og trúfélaga, þær hafa verið lagðar fyrir borgarráð til umfjöllunar og mig langar að útskýra hvaða slys ég álít vera þar á ferð. Gott eitt er að reglur séu settar um samskipti skólasamfélagsins við samstarfsaðila sína. Skýrar leikreglur eru af hinu góða. Vandinn er sá að tillögur mannréttindaráðs bera með sér háskalegan skort á félagslegu innsæi um leið og þær stangast á við almenna félagsvísindalega þekkingu. Hvort tveggja er ferlegt í stjórnmálum. Núna þegar félagslegt atlæti barna í hverfum borgarinnar gisnar og rýrnar af orsökum sem öllum eru ljósar þá er það mjög umhugsunarvert að lagt skuli til í nafni mannréttinda að tómstundastarf þúsunda barna og unglinga sem engan skugga hefur borið á í vitund almennings sé sett inn í sviga og þeim aðilum sem að því standa í góðri sátt við foreldra og skólasamfélag skuli meinað að kynna starfið við hlið skáta, íþróttafélaga og annarra sem bjóða börnum félagsstarf. Þar með er verið að jaðarsetja öll þau börn og allar þær fjölskyldur sem rækja kirkjustarf í borginni og sækja þangað félagsskap og önnur gæði. Slík smættun og tortryggni á félagslífi þúsunda einstaklinga er vond. Við eigum að byggja upp samfélag sem samþykkir og gerir ráð fyrir fjölbreytileika en ekki að leitast við að útrýma fjölbreytninni og búa til sérstöðu. Þá vil ég einnig vekja athygli á því að tillögur mannréttindaráðs Reykjavíkur fjalla í raun um heimsmynd almennings. Þar er beinlínis gengið út frá því að veraldleg heimsmynd sé hlutlaus, eðlileg og heilbrigð, en að trúarleg heimsmynd sé einkamál sem fólk skuli eiga við sjálft sig inni á eigin heimilum. Ég leyfi mér að fullyrða að hin viti borna íslenska alþýða muni aldrei treysta stjórnmálaafli sem taki afstöðu í trúarefnum. Þriðja atriðið sem ég nefni sem dæmi um skort á félagslegu innsæi er sú forgangsröðun sem birtist í tillögum mannréttindaráðs. Býsn mættum við vera fegin ef helsta ógnin sem steðjaði að börnum okkar væri sú að innan skólakerfisins væri verið að innræta ómótuðum sálum annarlegar trúarhugmyndir og grensulausir trúboðsprestar léku lausum hala um lóðir og ganga. Þá væri nú létt að skakka leikinn og tryggja mannréttindi barna. Í nýrri skýrslu sem UNICEF á Íslandi birti fyrir skemmstu er að vísu hvergi minnst á slíkan vanda en önnur og þungbærari málefni lögð fram. Og tökum eftir að þar er hvatt til samvinnu allra, bæði ríkis, sveitarfélaga og félagasamtaka í þágu barna. Tillögur mannréttindaráðs eru aftur til þess fallnar að dreifa kröftum en sameina þá ekki. Loks vil ég benda á þá alvarlegu rökvillu sem fólgin er í hugmyndinni um hlutlausan, ógildishlaðinn vettvang í skólum borgarinnar. Það er almenn félagsvísindaleg vitneskja að hvert félag og stofnun hefur sín gildi, meðvituð og ómeðvituð. Hver persóna ber með sér sinn skilning á heiminum og ber vitni þeirri heimsmynd sem hún hefur eignast. Hlutverk skólans er að undirbúa börn undir þátttöku í samfélagi. Það er gert með því að gera þau læs. Við viljum að börnin okkar verði læs jafnt á bækur sem fólk, á tölur og andrúmsloft, á tækni og list. Þess vegna eiga skólar að sækjast eftir samvinnu við ábyrga og hæfa aðila sem kynna sjálfa sig fyrir börnum. Allt það helsta sem við lærum lærum við í gegnum persónur. Foreldra- og skólasamfélagið á að sækjast eftir því að fá inn á sviðið einstaklinga, stofnanir og félög sem skilgreina má sem samherja að uppeldi og menntun barna. Þessir aðilar eiga að koma á forsendum skólans á forsendum barnanna í umboði uppalendanna og þeir eiga að bera með sér sín gildi og skilaboð, gefa innsýn í list sína, heimsmynd, þekkingu og ástríðu sína á öllum mögulegum sviðum. Og þau eiga að gera það í trúnaði við foreldra- og skólasamfélagið. Það er löng og farsæl hefð fyrir því á meðal okkar að samfélag hinna fullorðnu eigi samstöðu um það atlæti sem börnum er búið þvert á allar pólitískar skoðanir, trúarhugmyndir og hrepparíg. Það ber hvorki vott um félagslegt innsæi né fulla rökhugsun þegar menn halda að meðvitaðar og mótaðar lífsskoðanir eða trú úthýsi fagmennsku. Sú afstaða er bara menningarlegur tepruskapur og er í eðli sínu í andstöðu við ábyrga menntastefnu. Borgarráð verður að bíða. Vönduð umræða þarf að fara fram. Upplýstir jafnaðarmenn í landinu munu ekki sætta sig við að stjórnmálaflokkur taki trúarafstöðu og mismuni borgurum landsins með þeim hætti sem nú stefnir í og borgarbúar munu ekki una því að kirkjustarfi í hverfum Reykjavíkur sé sópað út í horn með þótta og tortryggni í nafni mannréttinda.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun