Hönnunarstefna Íslands Björk Guðmundsdóttir skrifar 21. desember 2011 06:00 Hvað er hönnun? Er það starf? Líklegt er að tónlistarmenn kannist við þessa spurningu. Að mörgu leyti er líkt með tónlist og hönnun, varðandi það að sumir vinna þetta svolítið sem markaðsdrifnar tækniútfærslur en aðrir eru að þessu listarinnar vegna. Svo virðist sem hinu opinbera og sveitarfélögum finnist enn í lagi að hönnuðir gefi vinnu sína í samkeppnum, rétt eins og tónlistarmenn gera oft á tíðum vegna góðgerðatónleika. En myndu sömu stofnanir og fyrirtæki ætlast t.d. til þess að 15-20 smiðir gæfu vinnu sína eða 20-30 lögfræðingar gæfu vinnu sína – bara til að velja eina lausn sem hentaði stofnun hverju sinni? Nei, það held ég ekki. Landslagsarkitektúr liggur á milli hönnunar, list-, tæknifræði og raunvísinda. Landslagsarkitektúr er þverfaglegt háskólanám, sem byggist m.a. á kúrsum í plöntufræði, jarð- og landafræði, umhverfissálarfræði, vistfræði, listum og hönnun. Landslagsarkitektar hanna umhverfi út frá mannlegu atferli, rými, formi, fegurð og manngera umhverfi svo að það verði vistlegt, hagkvæmt og fallegt. Á dögunum var haldin hönnunarráðstefna á vegum Hönnunarmiðstöðvar Íslands, menntamála- og iðnaðarráðuneytisins og fleiri. Á dagskránni voru skemmtileg og áhugaverð erindi. Ég fagna áhuga iðnaðarráðherra á því að styðja og styrkja við hönnun á Íslandi. Það er allt of oft sem íslensk pólitík snýst einungis um eldri atvinnugreinar eins og sjávarútveg og landbúnað. Einn fyrirlesarinn var Norðmaðurinn, Jan R. Stavik, hagfræðingur og framkvæmdastjóri norska hönnunarráðsins. Þetta var áhugavert erindi fyrir þær sakir að Norðmenn og Norðurlöndin, telja hönnun almennt skila miklu til baka til þjóðarbúsins. Þeir álíta ekki bara að gott sé að nota orðið „hönnun“ á tyllidögum eða að nóg sé að setja verðlaunafé í einstaka hönnunarsamkeppni á nokkurra ára fresti. Í huga almennings snýst hönnun um fatnað, sem er frábært að sé vel á veg komið. Hins vegar snýst hönnun ekki bara um að framleiða ákveðna vöru heldur líka um að hugsa upp aðferðir, hluti og ferla á nýjan hátt. Þannig þróast samfélög áfram inn í nýjar brautir. Allir þekkja stórfyrirtæki eins og Apple og Nokia sem hafa notað hönnun mikið og lengi. Ekki bara í vöruþróun heldur líka sem nýja hugsun í innviði, aðferðafræði og markaðsdrifna hugsun fyrirtækjanna. Af þeim fyrirtækjum sem nota hönnun sem hluta af verkferlum hafa 69% þróað nýja vöru eða þjónustu á seinustu þremur árum, en aðeins 28% þeirra sem ekki nota hönnun. Í ágústmánuði fór Apple hönnunarfyrirtækið upp fyrir Exxon olíurisann yfir verðmætustu fyrirtæki heims. Þrátt fyrir að það hafi staldrað stutt á toppnum er það táknrænt fyrir þau straumhvörf sem nú eru að eiga sér stað og ber vitni um mikilvægi heildrænnar hönnunar. Oft snýst nefnilega hönnun líka um nýsköpun þó að ekki sé hægt að aðgreina það í sundur. Landslagsarkitektúr snýst t.d. oftar en ekki um að finna sértæka lausn á tilteknu verkefni, sem er sniðin að þörfum hvers viðskiptavinar. Þannig að í raun er viðskiptavinur að fá einstaka lausn án þess að gera sér grein fyrir þeim verðmætum sem liggur í lausninni. Við Íslendingar erum ósjaldan frábrugðnir öðrum Norðurlandabúum, enda þótt við teljum hugsunarhátt okkar svipaðan og annarra í Skandínavíu. Við erum þó nokkrir eftirbátar þeirra í viðhorfi til hönnunar og verðmætamats hennar. Þegar viðkemur fjármagni í hönnun eigum við enn langt í land. Forsaga Hönnunarmiðstöðvar hófst 1985 með grasrótarsamtökunum FORM-Ísland samtök hönnuða. Á hinum Norðurlöndunum hefur stofnun hönnunarmiðstöðva komið ofan frá, þ.e. frá ríkinu og ríkið leggur veigamikla áherslu á að setja fjármagn í verkefnið. Tölur sýna að því meira fé sem eytt er í hönnun því mun meira skilar það sér til þjóðarbúsins. Þá er áhugavert að bera saman það fé sem sett er í aðrar listgreinar s.s. tónlist og ritstörf og hins vegar hönnun og arkitektúr. Allir vita hvað t.d. tónlist Bjarkar og fleiri listamanna hafa haft mikil áhrif á ferðamennsku, sem er orðin stór atvinnugrein. Það er mjög ánægjulegt að iðnaðarráðherra skuli hafa mikinn áhuga á málinu, og ég hvet Hönnunarmiðstöð og starfshóp um hönnunarstefnu Íslands, að klára vinnuna þannig að við getum haldið áfram að þróa hönnun, sem einn af máttarstólpum atvinnulífsins í framtíðinni. Veigamikið er að hafa nýjar atvinnugreinar að stefna að þar sem við vitum að náttúruauðlindir okkar eru ekki óþrjótandi og að framþróun felst í að þróa og finna nýjar lausnir. Að móta hönnunarstefnu er þýðingarmikið skref í að færa hönnun til vegs og virðingar í samfélaginu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Sjá meira
Hvað er hönnun? Er það starf? Líklegt er að tónlistarmenn kannist við þessa spurningu. Að mörgu leyti er líkt með tónlist og hönnun, varðandi það að sumir vinna þetta svolítið sem markaðsdrifnar tækniútfærslur en aðrir eru að þessu listarinnar vegna. Svo virðist sem hinu opinbera og sveitarfélögum finnist enn í lagi að hönnuðir gefi vinnu sína í samkeppnum, rétt eins og tónlistarmenn gera oft á tíðum vegna góðgerðatónleika. En myndu sömu stofnanir og fyrirtæki ætlast t.d. til þess að 15-20 smiðir gæfu vinnu sína eða 20-30 lögfræðingar gæfu vinnu sína – bara til að velja eina lausn sem hentaði stofnun hverju sinni? Nei, það held ég ekki. Landslagsarkitektúr liggur á milli hönnunar, list-, tæknifræði og raunvísinda. Landslagsarkitektúr er þverfaglegt háskólanám, sem byggist m.a. á kúrsum í plöntufræði, jarð- og landafræði, umhverfissálarfræði, vistfræði, listum og hönnun. Landslagsarkitektar hanna umhverfi út frá mannlegu atferli, rými, formi, fegurð og manngera umhverfi svo að það verði vistlegt, hagkvæmt og fallegt. Á dögunum var haldin hönnunarráðstefna á vegum Hönnunarmiðstöðvar Íslands, menntamála- og iðnaðarráðuneytisins og fleiri. Á dagskránni voru skemmtileg og áhugaverð erindi. Ég fagna áhuga iðnaðarráðherra á því að styðja og styrkja við hönnun á Íslandi. Það er allt of oft sem íslensk pólitík snýst einungis um eldri atvinnugreinar eins og sjávarútveg og landbúnað. Einn fyrirlesarinn var Norðmaðurinn, Jan R. Stavik, hagfræðingur og framkvæmdastjóri norska hönnunarráðsins. Þetta var áhugavert erindi fyrir þær sakir að Norðmenn og Norðurlöndin, telja hönnun almennt skila miklu til baka til þjóðarbúsins. Þeir álíta ekki bara að gott sé að nota orðið „hönnun“ á tyllidögum eða að nóg sé að setja verðlaunafé í einstaka hönnunarsamkeppni á nokkurra ára fresti. Í huga almennings snýst hönnun um fatnað, sem er frábært að sé vel á veg komið. Hins vegar snýst hönnun ekki bara um að framleiða ákveðna vöru heldur líka um að hugsa upp aðferðir, hluti og ferla á nýjan hátt. Þannig þróast samfélög áfram inn í nýjar brautir. Allir þekkja stórfyrirtæki eins og Apple og Nokia sem hafa notað hönnun mikið og lengi. Ekki bara í vöruþróun heldur líka sem nýja hugsun í innviði, aðferðafræði og markaðsdrifna hugsun fyrirtækjanna. Af þeim fyrirtækjum sem nota hönnun sem hluta af verkferlum hafa 69% þróað nýja vöru eða þjónustu á seinustu þremur árum, en aðeins 28% þeirra sem ekki nota hönnun. Í ágústmánuði fór Apple hönnunarfyrirtækið upp fyrir Exxon olíurisann yfir verðmætustu fyrirtæki heims. Þrátt fyrir að það hafi staldrað stutt á toppnum er það táknrænt fyrir þau straumhvörf sem nú eru að eiga sér stað og ber vitni um mikilvægi heildrænnar hönnunar. Oft snýst nefnilega hönnun líka um nýsköpun þó að ekki sé hægt að aðgreina það í sundur. Landslagsarkitektúr snýst t.d. oftar en ekki um að finna sértæka lausn á tilteknu verkefni, sem er sniðin að þörfum hvers viðskiptavinar. Þannig að í raun er viðskiptavinur að fá einstaka lausn án þess að gera sér grein fyrir þeim verðmætum sem liggur í lausninni. Við Íslendingar erum ósjaldan frábrugðnir öðrum Norðurlandabúum, enda þótt við teljum hugsunarhátt okkar svipaðan og annarra í Skandínavíu. Við erum þó nokkrir eftirbátar þeirra í viðhorfi til hönnunar og verðmætamats hennar. Þegar viðkemur fjármagni í hönnun eigum við enn langt í land. Forsaga Hönnunarmiðstöðvar hófst 1985 með grasrótarsamtökunum FORM-Ísland samtök hönnuða. Á hinum Norðurlöndunum hefur stofnun hönnunarmiðstöðva komið ofan frá, þ.e. frá ríkinu og ríkið leggur veigamikla áherslu á að setja fjármagn í verkefnið. Tölur sýna að því meira fé sem eytt er í hönnun því mun meira skilar það sér til þjóðarbúsins. Þá er áhugavert að bera saman það fé sem sett er í aðrar listgreinar s.s. tónlist og ritstörf og hins vegar hönnun og arkitektúr. Allir vita hvað t.d. tónlist Bjarkar og fleiri listamanna hafa haft mikil áhrif á ferðamennsku, sem er orðin stór atvinnugrein. Það er mjög ánægjulegt að iðnaðarráðherra skuli hafa mikinn áhuga á málinu, og ég hvet Hönnunarmiðstöð og starfshóp um hönnunarstefnu Íslands, að klára vinnuna þannig að við getum haldið áfram að þróa hönnun, sem einn af máttarstólpum atvinnulífsins í framtíðinni. Veigamikið er að hafa nýjar atvinnugreinar að stefna að þar sem við vitum að náttúruauðlindir okkar eru ekki óþrjótandi og að framþróun felst í að þróa og finna nýjar lausnir. Að móta hönnunarstefnu er þýðingarmikið skref í að færa hönnun til vegs og virðingar í samfélaginu.
,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun