Heildartök á stjórn efnahagsmála 5. nóvember 2009 06:00 Nýtt skipurit forsætisráðuneytisins öðlaðist gildi þann 1. október síðastliðinn. Við endurskipulagninguna var m.a. litið til annarra Norðurlanda og þá einkum Danmerkur. Í forsætisráðuneytum í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Danmörku eru ekki sérstakar efnahagsskrifstofur og efnahagsmál eru ekki skilgreind sérstaklega á ábyrgðarsviði forsætisráðherra í þessum löndum. Finnski sérfræðingurinn Karlo Jännäri gagnrýndi í ítarlegri skýrslu sinni til íslenskra stjórnvalda að efnahagsmál heyrðu undir of marga aðila hér á landi. Hann lagði til að efnahagsmál yrðu færð undir eitt ráðuneyti. Niðurstaðan varð að færa það hlutverk til eflds viðskiptaráðuneytis sem ber nú heitið efnahags- og viðskiptaráðuneyti. Með þeirri breytingu gefst tækifæri til þess að endurskipuleggja starfsemi allra sem áður fjölluðu um efnahagsmál á vettvangi ríkisins. Í fámennri og smárri stjórnsýslu er afar mikilvægt að samræma þessi verkefni. Efnahagsskrifstofa forsætisráðuneytisins og efnahagsskrifstofa fjármálaráðuneytisins hafa verið sameinaðar í efnahags- og viðskiptaráðuneytinu og Seðlabankinn, Hagstofan og Fjármálaeftirlitið heyra nú undir efnahags- og viðskiptaráðherrann. Áður var ábyrgð efnahagsmála dreifð á þrjá ráðherra og það gafst því miður ekki vel. Efnahagsmál forgangsmálForsætisráðuneytið mun fyrst og fremst sinna forystu- og samræmingarhlutverki innan stjórnarráðsins í heild sinni samkvæmt nýju skipulagi og verkstjórnarhlutverk þess verður eflt umtalsvert. Umfjöllun um efnahagsmál, stöðu mála og eftirfylgni verður meðal forgangsmála innan forsætisráðuneytisins. Í samræmi við það er í nýju skipulagi forsætisráðuneytisins sett á fót ráðherranefnd um efnahagsmál og samskipti við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og gildandi efnahagsáætlun, undir forystu forsætisráðherra. Nefndin starfar samkvæmt sérstökum reglum og hittist á vikulegum fundum og fer yfir stöðu helstu verkefna á sviði efnahagsmála. Í nefndinni eru forsætisráðherra, fjármálaráðherra og efnahags- og viðskiptaráðherra. Nefndin kallar eftir atvikum á sinn fund aðra ráðherra og hagsmunaaðila, s.s. Samband íslenskra sveitarfélaga, aðila vinnumarkaðarins og fulltrúa viðskiptalífsins. Fjórar nýjar ráðherranefndirAuk ráðherranefndar um efnahagsmál hafa verið settar á fót í forsætisráðuneytinu ráðherranefndir um ríkisfjármál, Evrópumál og jafnréttismál. Skipulag þessara nefnda er aðgengilegt á heimasíðu forsætisráðuneytisins http://www.forsaetisraduneyti.is/raduneyti/skipurit/ og munu þær starfa samkvæmt formföstu skipulagi og á föstum fundum á sama hátt og ríkisstjórnin. Forsætisráðherra mun þannig hafa glögga yfirsýn og áhrif á þessum veigamiklu málefnasviðum og jafnframt nýta í hverju máli fagþekkingu sem liggur í einstökum ráðuneytum og stofnunum þeirra. Þannig eflist þekking og starfsemi fyrst og fremst á hverju fagsviði fyrir sig en ekki á sérstakri fámennri einingu innan forsætisráðuneytisins. Með þessu nýja skipulagi er jafnframt m.a. mætt gagnrýni í nýútkominni greinargerð starfsmanna Alþjóðagjaldeyrissjóðsins þar sem smæð íslenskra stofnana er gagnrýnd. Bætt úr ágöllumÍsland hefur allt frá um 1980 verið í hópi hagsælustu þjóða heims og efnisleg lífsgæði verið mikil. Efnislegum gæðum var þó misskipt og fór misskiptingin ört vaxandi í löngum aðdraganda banka- og gjaldeyriskreppunnar haustið 2008 þegar hugmyndum nýfrjálshyggjunnar var sleppt lausum af helmingaskiptastjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Hluti hinna efnislegu gæða var fjármagnaður með lánsfé og viðskiptahalli þjóðarbúsins var svo mikill og langvarandi að harðri lendingu efnahagslífsins hafði verið spáð um árabil. Það er því ekki að ófyrirsynju sem „útrásartíminn" svokallaði hefur fremur verið kenndur við óráðsíu en raunverulega hagsæld eins og bent er á í Íslandi 2009, stöðuskýrslu Félagsvísindastofnunar og Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Þjóðin geldur nú fyrir þróun undanfarinna ára með viðamiklum bakreikningum. Um það verður ekki deilt að margt brást hér í stjórn efnahagsmála á löngum tíma í aðdraganda hrunsins. Ástæður þess má meðal annars rekja til þess að of margir aðilar voru að fást við stjórn þeirra án þess að heildarábyrgð væri ljós. Nú hefur verið bætt úr því og mótaður grundvöllur til þess að ná heildartökum á stjórn efnahagsmála innan stjórnarráðsins og stjórnsýslunnar. Almenningur á heimtingu á því. Höfundur er forsætisráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóhanna Sigurðardóttir Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Ég vel Höllu Hrund í liðið mitt Guðmundur Þórður Guðmundsson Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr. Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Sjá meira
Nýtt skipurit forsætisráðuneytisins öðlaðist gildi þann 1. október síðastliðinn. Við endurskipulagninguna var m.a. litið til annarra Norðurlanda og þá einkum Danmerkur. Í forsætisráðuneytum í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Danmörku eru ekki sérstakar efnahagsskrifstofur og efnahagsmál eru ekki skilgreind sérstaklega á ábyrgðarsviði forsætisráðherra í þessum löndum. Finnski sérfræðingurinn Karlo Jännäri gagnrýndi í ítarlegri skýrslu sinni til íslenskra stjórnvalda að efnahagsmál heyrðu undir of marga aðila hér á landi. Hann lagði til að efnahagsmál yrðu færð undir eitt ráðuneyti. Niðurstaðan varð að færa það hlutverk til eflds viðskiptaráðuneytis sem ber nú heitið efnahags- og viðskiptaráðuneyti. Með þeirri breytingu gefst tækifæri til þess að endurskipuleggja starfsemi allra sem áður fjölluðu um efnahagsmál á vettvangi ríkisins. Í fámennri og smárri stjórnsýslu er afar mikilvægt að samræma þessi verkefni. Efnahagsskrifstofa forsætisráðuneytisins og efnahagsskrifstofa fjármálaráðuneytisins hafa verið sameinaðar í efnahags- og viðskiptaráðuneytinu og Seðlabankinn, Hagstofan og Fjármálaeftirlitið heyra nú undir efnahags- og viðskiptaráðherrann. Áður var ábyrgð efnahagsmála dreifð á þrjá ráðherra og það gafst því miður ekki vel. Efnahagsmál forgangsmálForsætisráðuneytið mun fyrst og fremst sinna forystu- og samræmingarhlutverki innan stjórnarráðsins í heild sinni samkvæmt nýju skipulagi og verkstjórnarhlutverk þess verður eflt umtalsvert. Umfjöllun um efnahagsmál, stöðu mála og eftirfylgni verður meðal forgangsmála innan forsætisráðuneytisins. Í samræmi við það er í nýju skipulagi forsætisráðuneytisins sett á fót ráðherranefnd um efnahagsmál og samskipti við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og gildandi efnahagsáætlun, undir forystu forsætisráðherra. Nefndin starfar samkvæmt sérstökum reglum og hittist á vikulegum fundum og fer yfir stöðu helstu verkefna á sviði efnahagsmála. Í nefndinni eru forsætisráðherra, fjármálaráðherra og efnahags- og viðskiptaráðherra. Nefndin kallar eftir atvikum á sinn fund aðra ráðherra og hagsmunaaðila, s.s. Samband íslenskra sveitarfélaga, aðila vinnumarkaðarins og fulltrúa viðskiptalífsins. Fjórar nýjar ráðherranefndirAuk ráðherranefndar um efnahagsmál hafa verið settar á fót í forsætisráðuneytinu ráðherranefndir um ríkisfjármál, Evrópumál og jafnréttismál. Skipulag þessara nefnda er aðgengilegt á heimasíðu forsætisráðuneytisins http://www.forsaetisraduneyti.is/raduneyti/skipurit/ og munu þær starfa samkvæmt formföstu skipulagi og á föstum fundum á sama hátt og ríkisstjórnin. Forsætisráðherra mun þannig hafa glögga yfirsýn og áhrif á þessum veigamiklu málefnasviðum og jafnframt nýta í hverju máli fagþekkingu sem liggur í einstökum ráðuneytum og stofnunum þeirra. Þannig eflist þekking og starfsemi fyrst og fremst á hverju fagsviði fyrir sig en ekki á sérstakri fámennri einingu innan forsætisráðuneytisins. Með þessu nýja skipulagi er jafnframt m.a. mætt gagnrýni í nýútkominni greinargerð starfsmanna Alþjóðagjaldeyrissjóðsins þar sem smæð íslenskra stofnana er gagnrýnd. Bætt úr ágöllumÍsland hefur allt frá um 1980 verið í hópi hagsælustu þjóða heims og efnisleg lífsgæði verið mikil. Efnislegum gæðum var þó misskipt og fór misskiptingin ört vaxandi í löngum aðdraganda banka- og gjaldeyriskreppunnar haustið 2008 þegar hugmyndum nýfrjálshyggjunnar var sleppt lausum af helmingaskiptastjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Hluti hinna efnislegu gæða var fjármagnaður með lánsfé og viðskiptahalli þjóðarbúsins var svo mikill og langvarandi að harðri lendingu efnahagslífsins hafði verið spáð um árabil. Það er því ekki að ófyrirsynju sem „útrásartíminn" svokallaði hefur fremur verið kenndur við óráðsíu en raunverulega hagsæld eins og bent er á í Íslandi 2009, stöðuskýrslu Félagsvísindastofnunar og Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Þjóðin geldur nú fyrir þróun undanfarinna ára með viðamiklum bakreikningum. Um það verður ekki deilt að margt brást hér í stjórn efnahagsmála á löngum tíma í aðdraganda hrunsins. Ástæður þess má meðal annars rekja til þess að of margir aðilar voru að fást við stjórn þeirra án þess að heildarábyrgð væri ljós. Nú hefur verið bætt úr því og mótaður grundvöllur til þess að ná heildartökum á stjórn efnahagsmála innan stjórnarráðsins og stjórnsýslunnar. Almenningur á heimtingu á því. Höfundur er forsætisráðherra.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar