Bankinn sem kynnti sig í óveðrinu

Greogory Miller hefur fylgst með Íslandi og núverandi rannsókn er önnur um Ísland. Sú fyrri var um þróun Kauphallarinnar og hlutabréfamarkaðar á Íslandi. „Ég hef haft áhuga á að skoða hvernig litlum einangruðum svæðum gengur að draga að sér athygli erlendra fjárfesta,“ segir Gregory.

Þegar neikvæð umræða um íslenska hagkerfið og fjármálakerfið fór eins og eldur í sinu um heimsbyggðina setti Gregory sig í samband við Bjarna Ármannsson. „Mér fannst mikilvægt að fylgjast með slíku máli þegar það gerðist. Eftir á fara menn að ramma reynsluna inn og fyrir svona rannsókn er best að ná utan um hlutina þegar þeir gerast.“

Miller segir að hann hafi vel skynjað að menn höfðu verulegar áhyggjur af þessari atburðarás. „Hækkað álag á skuldabréf banka er kannski ekki eitthvað sem veldur almenningi miklu hugarangri, en kostnaður af þessu ástandi er verulegur. Það var hætta á að markaðir fyrir fjármögnun í Evrópu lokuðust, stjórnendur bankanna eyddu megninu af orku sinni í að huga að fjármögnun í stað annarrar starfsemi bankans og stór verkefni lentu í biðstöðu vegna vandræða við fjármögnun. Allt þetta hefur í för með sér gríðarlegan kostnað fyrir banka.“

Miller segir að í júní í fyrra þegar hann var hér á ferðinni hafi í raun enginn vitað hvort þetta ástand myndi vara í nokkrar vikur, misseri eða jafnvel ár. Á þessum tíma höfðu Björn Richard Johansen, yfirmaður fjárfestatengsla Glitnis, og Bjarni Ármannsson forstjóri lagt upp með plan og fóru víða um til að segja sögu efnahagslífsins og bankans. „Markaðurinn reyndist tilbúinn að fyrirgefa, en þurfti að fá upplýsingar sem réttlættu slíka fyrirgefningu. Ég held að fyrirgefningin hefði ekki fengist án þess að menn legðu eitthvað af mörkum.“

Björn Richard bendir á að bankinn hafi nýtt sér athyglina sem fékkst, þótt neikvæð væri, og fengið inni í fjölmiðlum og á fundum með fjárfestum og greinendum. „Kínverska táknið fyrir kreppu merkir líka tækifæri. Við sáum tækifæri í því að nýta þetta kastljós til að uppfræða markaðinn um okkur og byggja upp tengslanet.“

Samhliða þessu unnu Tryggvi Þór Herbertsson og Frederic Mishkin skýrslu um íslenskt efnahagslíf. Miller segir þá skýrslu hafa gefið markaðnum heildstæða mynd sem var skiljanleg og kom frá þekktum hagfræðingi sem var hafinn yfir hagsmunatengdan vafa. „Með því að skýra heildina og samhengi íslensku bankanna. Greinendur bankanna eru ekki heimskingjar og þessi skýrsla hjálpaði þeim að skilja samhengið. Þeir eru sérfræðingar í bankarekstri, en yfirleitt ekki með mikla þekkingu í þjóðhagfræði. Mishkin hjálpaði þeim að skilja íslenska hagkerfið.“

Björn Richard bætir því við að þarna hafi komið staðfesting úr óháðri átt á þeirri sögu sem hann og Bjarni hafi verið að segja fjölmiðlum, greinendum og fjárfestum. „Hann gat hreyft það sem við högguðum ekki.“

Miller segir að Mishkin hafi einnig tekist að henda út í hafsauga hugmyndum sem komist höfðu á kreik, meðal annars í skýrslu Danske Bank, þar sem Ísland var borið saman við Taíland í aðdraganda kreppu. „Mishkin ýtti slíku út úr umræðunni með þeim einfalda hætti að segja að það eina sem Ísland og Taíland ættu sameiginlegt væri endingin -land í nafninu. Grípandi, ekki satt?“

Björn Richard segir að það sé afar mikilvægt að þeirri vinnu sem ýtt var úr hlaði verði fylgt eftir. Hann tekur þar undir með Bjarna Ármannssyni, sem lagði ríka áherslu á að Íslendingar yrðu að halda áfram að segja sína sögu við fjárfesta og fjölmiðla víða um heim. „Það þarf einhver að taka þennan bolta og halda áfram með hann.“

Enn eru ýmsar sögur á sveimi, meðal annars lífseigar sögur um peningaþvætti. „Það er ekki þannig að þó að þessari atrennu hafi verið hrundið verði allt í sóma eftir það. Ef það er eitthvað sem læra á af þessu er það að þegar athyglin beinist að ykkur verðið þið að tryggja að þið snúið henni ykkur í hag,“ segir Miller. „Menn þurfa að búa til skipulag sem bregst við slíku. Ég vona að það verði gert.“