Ekki gera ekki neitt Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar 4. september 2025 15:00 Það loga gul ljós í mælaborðinu í bílnum mínum þegar ég set hann í gang og hann gefur frá sér skrítin hljóð. Ég má hins vegar ekkert vera að því að láta líta á þetta. Ég hef hreinlega ekki orku í að vera að standa í svona veseni núna. Hvað þá að ég hafi efni á að fara með hann í rándýra viðgerð. Bíldruslan kemur mér á milli staða þó þessi ljós logi. Svo hætta ljósin að vera gul og rauð ljós fara að loga í mælaborðinu. Enn hef ég ekki tíma, orku eða fjárráð til að gera eitthvað í málinu. Það er auðveldara að forðast bara að hugsa um þetta, svo lengi sem bíllinn kemur mér á milli staða. Eða hvað, er það auðveldara, ódýrara, sparar það mér tíma og orku að hunsa þessi viðvörunarljós? Er ekki líklegt að ljósin hætti á endanum að loga og bíllinn hætti hreinlega að koma mér á milli staða? Það virðist vera manninum eðlislægt að vilja forðast það sem er óþægilegt og erfitt. Það langar engan að líða illa og þess vegna erum við oft tilbúin að leggja talsvert mikið á okkur til að forðast það sem lætur okkur líða illa. Forðast vandamálin. Forðast til dæmis aðstæður, minningar og tilfinningar. En á sama tíma og það virðist vera manninum eðlislægt að forðast það sem lætur okkur líða illa þá er það æði oft þannig að það að forðast vandamálin leysir þau alls ekki, gerir málin jafnvel enn verri og á endanum getum við setið uppi með enn verri líðan en í upphafi. Vandinn hverfur ekki sama hversu mikið við reynum að forðast hann. Undanfarin tæp tvö ár höfum við horft á þjóðarmorð í beinni útsendingu. Við höfum fengið fréttir og myndefni daglega af óbærilegum hryllingi. Þessar fréttir og myndir skapa óhjákvæmilega mjög erfiða líðan hjá flestum ef ekki öllum. Hjá mörgum hafa viðbrögðin verið að líta undan. Forðast eins og heitan eldinn að vera minnt á þennan hrylling. Þetta skapar of erfiðar tilfinningar og það er óskiljanlegt hvernig svona hryllingur getur átt sér stað. En það að forðast og líta undan lætur þjóðarmorðið ekki hverfa og er jafnvel hluti af því að svona hryllingur getur átt sér stað. Ef nógu margir líta bara undan þá breytist ekkert og hryllingur eins og þjóðarmorð endurtekur sig. Ljósin hætta að vera gul, verða rauð og á endanum hætta þau líklega að loga ef ekkert er að gert. Það er ekki í valdi venjulegra einstaklinga að stöðva þjóðarmorð og vanmáttartilfinningin getur orðið yfirþyrmandi. Allir geta hinsvegar lagt sín litlu lóð á vogarskálarnar og líklega er það betri aðferð til lengri tíma litið en að forðast og líta endalaust undan. Við viljum ekki að ljósin slokkni, við viljum ekki svona hrylling og við viljum reyna að gera það sem í okkar valdi stendur til að koma í veg fyrir svona hrylling. Auðvitað þarf hver og einn að meta hvað hann hefur heilsu og orku til að gera en allir geta gert eitthvað. Hér á eftir koma nokkrar einfaldar tillögur að aðgerðum sem geta skipt sköpum ef nógu margir taka þátt. 1. Mæta á mótmæli og samstöðufundi. Með því er hægt að sýna samstöðu á sama tíma og settur er þrýstingur á ráðafólk að grípa til aðgerða sem skipta máli. Það er líka gott fyrir sálina að finna hversu mörgum stendur ekki á sama og finna kraftinn sem fylgir samkenndinni. Næst á dagsrká er samstöðufundurinn Þjóð gegn þjóðarmorði sem fram fer víðsvegar um land á laugardaginn klukkan 14:00. Að fundinum standa heildarsamtök launafólks, verkalýðsfélög, mannúðarsamtök, fagfélög og önnur samtök. Tilgangurinn er að sýna samstöðu með palestínsku þjóðinni og krefjast þess að íslensk ríkisstjórn grípi til alvöru aðgerða til að sýna afstöðu sína gegn þjóðarmorðinu. Sjá Facebook síðu Þjóð gegn þjóðarmorði. 2. Sniðganga er einföld en kröftug leið til að sýna samstöðu og hafa áhrif. Með sniðgöngu geta einstaklingar beitt fyrirtæki sem styðja aðskilnaðarstefnu og árásir Ísraelsríkis þrýstingi. Sniðganga felst meðal annars í að forðast að kaupa vörur frá ákveðnum fyrirtækjum. Listi yfir þau vörumerki sem íslenska sniðgönguhreyfingin leggur áherslu á að séu sniðgengin er ekki langur eða flókinn og hann má meðal annars finna á vefsíðunni https://snidganga.is 3. Bera vitni. Það eru skýr skilaboð frá fólki í Palestínu að það óskar eftir því að við sendum þeim og heiminum öllum skýr skilaboð um að við sjáum þau og heyrum. Það getum við meðal annars gert með því að deila færslum tengdum málefnum Palestínu á samfélagsmiðlum. Það er líka hægt að gefa færslum vægi með því að merkja við þær og skrifa við þær athugasemdir. Þannig getum við haft áhrif á að fleiri sjá færslurnar. Fyrir þá sem treysta sér til er líka hægt að vera í beinu sambandi við fólk í Palestínu í gegnum samfélagsmiðla og spjallforrit. 4. Styrkja fólk fjárhagslega. Það er staðfest að það er manngerð hungursneyð á Gaza. Hjálpargögn berast í mjög takmörkuðu magni og þar sem þeim er úthlutað er fólk myrt með köldu blóði. Fólk reynir því að kaupa vörur á mörkuðum en þar er matur og aðrar nauðsynjar á uppsprengdu verði. Fólk hættir ekki að þurfa mat, lyf, dömubindi, bleyjur, föt, þak yfir höfuðið og svo framvegis þó að það sé þjóðarmorð í gangi og þessir hlutir kosta peninga, það vitum við vel. Hér getum við lagt okkar af mörkum. Hægt er að styrkja fólk beint með því að leggja inn á söfnunarreikninga en ég bendi einnig á Vonarbrú sem er almannaheillafélag sem styrkir um það bil 70 ungar barnafjölskyldur á Gaza. Þeim sem vilja styrkja Vonarbrú er bent á heimasíðu félagsins https://vonarbru.is/ Það er mannlegt og eðlilegt að finna fyrir tilfinningum eins og vonleysi og vanmáttarkennd þegar við horfum upp á þjóðarmorð í beinni útsendingu. Auðvitað er mikilvægt að hlúa vel að sjálfum sér á tímum sem þessum og auðvitað þurfum við líka stundum að líta undan. Það er mikilvægt að við gleymum okkur líka í leik og starfi og sinnum heilsunni, fjölskyldu, vinum og daglega lífinu okkar. Að verða vitni að þjóðarmorði eru þungar byrðar að bera og enginn ætti að reyna að bera þær einn en munum að hryllingurinn hættir ekki að eiga sér stað þó að við lítum öll undan, þannig þrífst hann. Höfundur er sálfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Það loga gul ljós í mælaborðinu í bílnum mínum þegar ég set hann í gang og hann gefur frá sér skrítin hljóð. Ég má hins vegar ekkert vera að því að láta líta á þetta. Ég hef hreinlega ekki orku í að vera að standa í svona veseni núna. Hvað þá að ég hafi efni á að fara með hann í rándýra viðgerð. Bíldruslan kemur mér á milli staða þó þessi ljós logi. Svo hætta ljósin að vera gul og rauð ljós fara að loga í mælaborðinu. Enn hef ég ekki tíma, orku eða fjárráð til að gera eitthvað í málinu. Það er auðveldara að forðast bara að hugsa um þetta, svo lengi sem bíllinn kemur mér á milli staða. Eða hvað, er það auðveldara, ódýrara, sparar það mér tíma og orku að hunsa þessi viðvörunarljós? Er ekki líklegt að ljósin hætti á endanum að loga og bíllinn hætti hreinlega að koma mér á milli staða? Það virðist vera manninum eðlislægt að vilja forðast það sem er óþægilegt og erfitt. Það langar engan að líða illa og þess vegna erum við oft tilbúin að leggja talsvert mikið á okkur til að forðast það sem lætur okkur líða illa. Forðast vandamálin. Forðast til dæmis aðstæður, minningar og tilfinningar. En á sama tíma og það virðist vera manninum eðlislægt að forðast það sem lætur okkur líða illa þá er það æði oft þannig að það að forðast vandamálin leysir þau alls ekki, gerir málin jafnvel enn verri og á endanum getum við setið uppi með enn verri líðan en í upphafi. Vandinn hverfur ekki sama hversu mikið við reynum að forðast hann. Undanfarin tæp tvö ár höfum við horft á þjóðarmorð í beinni útsendingu. Við höfum fengið fréttir og myndefni daglega af óbærilegum hryllingi. Þessar fréttir og myndir skapa óhjákvæmilega mjög erfiða líðan hjá flestum ef ekki öllum. Hjá mörgum hafa viðbrögðin verið að líta undan. Forðast eins og heitan eldinn að vera minnt á þennan hrylling. Þetta skapar of erfiðar tilfinningar og það er óskiljanlegt hvernig svona hryllingur getur átt sér stað. En það að forðast og líta undan lætur þjóðarmorðið ekki hverfa og er jafnvel hluti af því að svona hryllingur getur átt sér stað. Ef nógu margir líta bara undan þá breytist ekkert og hryllingur eins og þjóðarmorð endurtekur sig. Ljósin hætta að vera gul, verða rauð og á endanum hætta þau líklega að loga ef ekkert er að gert. Það er ekki í valdi venjulegra einstaklinga að stöðva þjóðarmorð og vanmáttartilfinningin getur orðið yfirþyrmandi. Allir geta hinsvegar lagt sín litlu lóð á vogarskálarnar og líklega er það betri aðferð til lengri tíma litið en að forðast og líta endalaust undan. Við viljum ekki að ljósin slokkni, við viljum ekki svona hrylling og við viljum reyna að gera það sem í okkar valdi stendur til að koma í veg fyrir svona hrylling. Auðvitað þarf hver og einn að meta hvað hann hefur heilsu og orku til að gera en allir geta gert eitthvað. Hér á eftir koma nokkrar einfaldar tillögur að aðgerðum sem geta skipt sköpum ef nógu margir taka þátt. 1. Mæta á mótmæli og samstöðufundi. Með því er hægt að sýna samstöðu á sama tíma og settur er þrýstingur á ráðafólk að grípa til aðgerða sem skipta máli. Það er líka gott fyrir sálina að finna hversu mörgum stendur ekki á sama og finna kraftinn sem fylgir samkenndinni. Næst á dagsrká er samstöðufundurinn Þjóð gegn þjóðarmorði sem fram fer víðsvegar um land á laugardaginn klukkan 14:00. Að fundinum standa heildarsamtök launafólks, verkalýðsfélög, mannúðarsamtök, fagfélög og önnur samtök. Tilgangurinn er að sýna samstöðu með palestínsku þjóðinni og krefjast þess að íslensk ríkisstjórn grípi til alvöru aðgerða til að sýna afstöðu sína gegn þjóðarmorðinu. Sjá Facebook síðu Þjóð gegn þjóðarmorði. 2. Sniðganga er einföld en kröftug leið til að sýna samstöðu og hafa áhrif. Með sniðgöngu geta einstaklingar beitt fyrirtæki sem styðja aðskilnaðarstefnu og árásir Ísraelsríkis þrýstingi. Sniðganga felst meðal annars í að forðast að kaupa vörur frá ákveðnum fyrirtækjum. Listi yfir þau vörumerki sem íslenska sniðgönguhreyfingin leggur áherslu á að séu sniðgengin er ekki langur eða flókinn og hann má meðal annars finna á vefsíðunni https://snidganga.is 3. Bera vitni. Það eru skýr skilaboð frá fólki í Palestínu að það óskar eftir því að við sendum þeim og heiminum öllum skýr skilaboð um að við sjáum þau og heyrum. Það getum við meðal annars gert með því að deila færslum tengdum málefnum Palestínu á samfélagsmiðlum. Það er líka hægt að gefa færslum vægi með því að merkja við þær og skrifa við þær athugasemdir. Þannig getum við haft áhrif á að fleiri sjá færslurnar. Fyrir þá sem treysta sér til er líka hægt að vera í beinu sambandi við fólk í Palestínu í gegnum samfélagsmiðla og spjallforrit. 4. Styrkja fólk fjárhagslega. Það er staðfest að það er manngerð hungursneyð á Gaza. Hjálpargögn berast í mjög takmörkuðu magni og þar sem þeim er úthlutað er fólk myrt með köldu blóði. Fólk reynir því að kaupa vörur á mörkuðum en þar er matur og aðrar nauðsynjar á uppsprengdu verði. Fólk hættir ekki að þurfa mat, lyf, dömubindi, bleyjur, föt, þak yfir höfuðið og svo framvegis þó að það sé þjóðarmorð í gangi og þessir hlutir kosta peninga, það vitum við vel. Hér getum við lagt okkar af mörkum. Hægt er að styrkja fólk beint með því að leggja inn á söfnunarreikninga en ég bendi einnig á Vonarbrú sem er almannaheillafélag sem styrkir um það bil 70 ungar barnafjölskyldur á Gaza. Þeim sem vilja styrkja Vonarbrú er bent á heimasíðu félagsins https://vonarbru.is/ Það er mannlegt og eðlilegt að finna fyrir tilfinningum eins og vonleysi og vanmáttarkennd þegar við horfum upp á þjóðarmorð í beinni útsendingu. Auðvitað er mikilvægt að hlúa vel að sjálfum sér á tímum sem þessum og auðvitað þurfum við líka stundum að líta undan. Það er mikilvægt að við gleymum okkur líka í leik og starfi og sinnum heilsunni, fjölskyldu, vinum og daglega lífinu okkar. Að verða vitni að þjóðarmorði eru þungar byrðar að bera og enginn ætti að reyna að bera þær einn en munum að hryllingurinn hættir ekki að eiga sér stað þó að við lítum öll undan, þannig þrífst hann. Höfundur er sálfræðingur.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun