Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar 15. ágúst 2025 19:02 Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun