En nýjar niðurstöður kynslóðamælinga Prósents sýna að 24% Z-kynslóðarinnar svokölluðu telur líklegt eða mjög líklegt að þau flytji erlendis í fimm ár eða lengur.
„Við spurðum viljandi um fimm ár eða lengur til að tímabilið næði lengra en líkleg dvöl erlendis vegna náms,“ útskýrir Trausti.
Umræðan er Z-kynslóðin og þær áherslur og venjur sem þessi kynslóð virðist vera að sýna ólíkt öðrum. Þar á meðal þegar kemur að sjálfbærnimálum en nýverið sagði Atvinnulífið frá því að samkvæmt rannsóknum Prósents er augljóst að unga fólkið er mikið með hugann við sjálfbærnimálin.
En ekki nóg með það; ýmislegt virðist benda til þess að atvinnulífið þurfi að aðlaga sig að breyttum aðstæðum eftir því sem stærri hópur þessarar kynslóðar mætir inn á vinnumarkaðinn.
Tryggð Z-kynslóðarinnar við vinnustaði er til dæmis mun minni en við höfum séð hjá eldri kynslóðum.
Nýjar tölur sýna 18% þeirra sem tilheyra Z-kynslóðinni og er kominn á vinnumarkað, er að leita sér að nýrri vinnu og 54% segjast opin fyrir nýjum tækifærum.“
Samkvæmt rannsóknum mun Z-kynslóðin breyta hvað mest í heimi viðskipta og atvinnulífs á komandi árum og áratugum. Í gær og í dag rýnir Atvinnulífið í áherslur Z-kynslóðarinnar.
Fréttir, áhrifavaldar og fleira
Til að setja hlutina í samhengi er ágætt að byrja á því að rifja upp, hvaða tímabil gilda fyrir hverja kynslóð.
- Z-kynslóðin er fólk fætt 1995 til 2012, þar af nær könnun Prósents til fólks niður í 15 ára aldurinn.
- Y-kynslóðin er aldamótakynslóðin, fædd 1980 til ársins 1994.
- X-kynslóðin er fólk fætt tímabilið 1965-1979.
- Uppgangskynslóðin, eða Baby Boomers, er fólk fætt á tímabilinu 1946-1964.
Rannsókn Prósents fór fram dagana 14.febrúar til 2.mars. Svarendur voru 2.466 eða sem nemur 51% af heildarúrtaki.
Oft er talað um að Z-kynslóðin sé sú kynslóð sem muni breyta nánast öllu á komandi árum og áratugum. En hvaðan ætli þessi hópur sé að sækja sér fréttir og upplýsingar?
„Z-kynslóðin notar íslenska fréttavefmiðla meira en áður. Því þetta hlutfall hækkar frá 68% í 76% og hér erum við þá að tala um þessa helstu miðla eins og Vísi, Mbl og fleiri,“ segir Trausti en bætir við:
„Fleiri segjast hins vegar fylgjast með fréttum í gegnum Tik Tok en í sjónvarpi því 44% hópsins segist sækja sér fréttir á Tik Tok. Til samanburðar má nefna að 39% hópsins segjast horfa á fréttir í íslensku sjónvarpi.“
Fimm vinsælustu samfélagsmiðlar Z-kynslóðarinnar mælast sem hér segir: (spurt hvaða samfélagsmiðla notar þú reglulega)
- Instagram (87%)
- Snapchat (76%)
- Facebook (73%)
- Tik Tok (64%)
- Youtube (60%)
„Það sem kemur kannski mest á óvart í þessu er hversu mikið unga fólkið er að nota Facebook, því það er eitthvað sem margir hafa haldið að væri liðin tíð. En svo virðist ekki vera því þarna er verið að spyrja um samfélagsmiðla sem fólk notar reglulega.“
Þegar kemur að áhrifavöldum sker Z-kynslóðin sig líka úr.
Því 33% segjast hafa keypt vöru eða þjónustu í kjölfarið af því að hafa séð eða heyrt áhrifavalda ræða um vöruna eða þjónustuna.“
Næstu árin spennandi
Í síðustu könnunum Prósents hefur komið fram að Z-kynslóðin hefur áhyggjur af fjárhagnum sínum og þótt þetta hlutfall fari minnkandi miðað við könnunina árið 2023, segjast enn 52% aðspurðra hafa áhyggjur af peningamálunum.
Trausti segir þetta mögulega skýrast af því að hópurinn er enn ungur og ekki að öllu leyti kominn á fullt út á vinnumarkaðinn.
Að rýna í niðurstöður þeirra sem eru þó byrjaðir að vinna er nokkuð áhugavert því Trausti segir margfalt hærra hlutfall Z-kynslóðarinnar hafa skipt um starf á síðastliðnum 12 mánuðum í samanburði við aðra, eða 37%.
Trausti segir margt enn ómótað hjá Z-kynslóðinni. Til dæmis hvað varðar neyslu.
„Z-kynslóðin er til dæmis sá hópur sem kaupir notuð föt og notuð húsgögn hvað mest. Hvort það skýrist af umhverfisástæðum eða einfaldlega fjárhag er erfitt að segja; Því ekki er ólíklegt að unga fólkið sé einfaldlega að kaupa notuð föt vegna þess að þau eru ódýrari.“
Margt verður samt spennandi að fylgjast með á næstu árum.
„Karlar sem tilheyra Z-kynslóðinni eru til dæmis marktækt meira að taka á sig þriðju vaktina miðað við eldri hópa og þar virðist þróunin vera í þá átt að ungir karlmenn eru sífellt í meira mæli að taka þátt í þessari þriðju vakt,“ segir Trausti en bætir við:
„Konur í Z-kynslóðinni eru þó enn þær sem sjá um þriðju vaktina að mestu, eða sem nemur 60%. Hlutfallið hjá karlmönnum hefur þó hækkað frá 6% í 22% og það þykir mér jákvæð þróun.“
Eins og í fyrri könnunum, hefur Z-kynslóðin mestu áhyggjurnar af heilsu.
„Það sem er jákvætt er að þessi hópur mælist hamingjusamari nú en áður og þótt þetta sé sá hópur sem hefur mestu áhyggjurnar af andlegu heilsunni, þá er þróunin líka jákvæð hvað það varðar; hlutfall þeirra sem hefur miklar áhyggjur hefur færst úr 46% niður í 40%.
Það er hins vegar athyglisvert að unga fólkið hefur ekki minni áhyggjur af líkamlegri heilsu sinni en þau sem eldri eru.
Sem dæmi má nefna hefur 32% Z-kynslóðarinnar áhyggjur af líkamlegri heilsu sinni á meðan 30% X-kynslóðarinnar hefur áhyggjur af líkamlegri heilsu.“
Þá er töluverður munur á milli Z-kynslóðarinnar og elstu kynslóðarinnar, eða uppgangskynslóðinni (e. Baby boomers) þegar kemur að viðhorfi til fjölmenningarsamfélags.
„Því 54% einstaklinga sem tilheyra Z-kynslóðinni eru sammála fullyrðingunni að þau vilji búa í fjölmenningarlegu samfélagi á móti 42% þeirra sem tilheyra uppgangskynslóðinni.“
