Trú er holl Skúli S. Ólafsson skrifar 1. janúar 2025 07:00 Hugleiðingar í upphafi nýs árs Þetta er sennilega sá tími ársins þar sem við erum flest með göfug áform um breytta og bætta lífshætti. Í þeim efnum er hugur fólks sennilega tengdur líkamsrækt og heilbrigðara mataræði. Margvísleg áhrif Nú hafa rannsóknir leitt í ljós að þátttaka í trúarlegu starfi sé ekki bara gefandi fyrir sálina, hún mun líka hafa góð áhrif á heilsufarið. Samkvæmt þeim býr trúað fólk við betri heilsu en efasemdarmennirnir og lifir þar að auki lengur. Dr. Robert Sapolsky er einn kunnasti þróunarlíffræðingur okkar daga og hefur sérhæft sig í því að rekja hegðun okkar og hugmyndir til fortíðar okkar og bakgrunns. Hvers vegna hafa sumir eiginleikar orðið ofan á og aðrir ekki? Hann helgar einn fyrirlestur fyrir nemendur sína í Stanford háskóla, trúariðkun. Þótt sjálfur sé hann ekki að eigin sögn trúrækinn, lýsir hann því yfir að „trúin sé náttúrulegt meðal við þunglyndi“. Trúað fólk bæti árum við lífið og lífi við árin. Ónæmiskerfið sé öflugra, blóðþrýstingurinn betri og það nái sér að jafnaði fyrr eftir veikindi og önnur áföll. Hvað er það sem sem hefur þau áhrif? Jú trú hvetur fólk til að sýna hvert öðru kærleika og til að fyrirgefa. Trúaðir finna fyrir snertingu við æðri mátt. Slíkt gefur lífi þeirra tilgang og merkingu. Þá er takturinn í tilverunni jafn ef fólk stundar reglulegt helgihald. Allt hefur þetta markverð og mælanleg áhrif á gæði lífs og lengd. Fræðimenn hafa reyndar lengi áttað sig á þörf manneskjunnar fyrir andlegt líf. Í skilgreiningu á hugtakinu „heilbrigði“ ræðir Alþjóða heilbrigðisstofnun (WHO) um trúarafstöðu, gildi og siðferði. Trúin hjálpar fólki að takast á við áskoranir tilverunnar og ná tilsettum árangri („The spiritual dimension plays a great role in motivating people's achievement in all aspects of life“). Hvers konar trú? Í rannsóknum fræðimanna á borð við Sapolsky má þó greina skarpan greinarmun á því hvers eðlis trúin er, í ljósi hinnar boðuðu hollustu. Sá sem horfir á systkini sín ásakandi augum sér að endingu hið sama þegar eigin spegilmynd blasir við. Þá er hætt við að tilveran verði þjökuð af áhyggjum og angist. Slíkt háttarlag leiðir auk þess til þess að fólk einangrist félagslega. Það gefur auga leið að sú afstaða er hvorki líkleg til gæða lífs né fjölda ævidaga. Þegar við lesum frásagnir af Jesú, kynnumst við einmitt þessum greinarmun. Í einni af sinni þekktustu dæmisögu, Miskunnsama Samverjanum eru það hvorki meira né minna en prestur og levíti sem bregðast manni sem var í sárri neyð. Ástæðuna þekktu samtímamenn Jesú: Þeir máttu ekki óhreinka sig áður en þeir fóru að sinna helgihaldinu. En breytni Samverjans, þess sem trúaðir gyðingar fordæmdu, reyndist hin rétta. Víða í guðspjöllunum kynnumst við því hversu gagnrýninn Jesús var í garð þeirra sem dæmdu fólk hart og sáu ofsjónum yfir veikleikum þeirra og brestum. Heilbrigð trú ræktar auk þess þá kennd sem sennilega skiptir mestu máli þegar kemur að farsæld og góðu lífi. Það er þakklætið. Fátt bætir líf okkar meira en að kunna og brúka listina að færa þakkir. Stór hluti bæna eru þakkarbænir. Þá reynum við að draga fram það jákvæða úr tilverunni, orða það og minna okkur svo á hversu fjarri því fer að lífsgæðin okkar séu sjálfsögð. Þetta er ólíkt þeirri afstöðu sem nútíminn otar að okkur, nefnilega að okkur sé áskapað að leita í sífellu einhvers sem er betra og eftirsóknarverðara en það sem við höfum hér og nú. Því fylgir ertandi kennd, eirðarleysi að því ógleymdu hversu óskapleg sóun fylgir því að geta aldrei unað við það sem við eigum. Hvað virkar? Gott trúarlíf er laust við öfga og bókstafshyggju. Sönn trú afneitar ekki þekkingu og vísindum. Hún lætur ekki þröngva sér inn á ranghala frumstæðrar hugsunar þar sem fólki er stillt upp við vegg og það er krafið um skýra og afdráttarlausa afstöðu. Trú snýst um það hvernig við lifum lífi okkar. Trúin fær okkur til að leita og fyllast lotningu og undrun. Hún hvetur okkur til að skynja markmið mitt í ólgusjó daganna. Spurningarnar sem trúin ávarpar rista djúpt, þær tengjst tilveru okkar og tilgangi. Hér fléttast saman reynsla okkar af lífinu og leit okkar að réttlæti, frelsi og kærleika. Í þeim anda krefur trúin okkur um sjálfstæða hugsun, ekki múlbundna og þvingaða. Hún á ekki að vekja með okkur ótta heldur traust. Og sennilega er gullna reglan eitt öflugasta mótvægið við þann glórulausa dauðadans sem samtíminn stígur og kallar lífsgæðakapphlaup. Henni fylgir heilbrigð afstaða til Guðs, til sköpunarinnar og náungans. Já, víst er ég hlutdrægur í þessum efnum, en oft hef ég litið á trúsystkini mín í eldri kantinum og samglaðst þeim hversu vel þau eru á sig komin! Líffræðingar, sem eru sjálfir vitanlega á ýmsum stöðum í litrófi hins trúarlega, hafa rannsakað áhrif þess að rækta með sér jákvæða trúarkennd sem skilar sér í þakklæti og gefur manneskjunni ríkulegan tilgang. Niðurstöður þeirra eru á þá leið að slík afstaða leiði af sér langt og gott líf. Hún er þó aðeins ein víddin af mörgum. Hitt skiptir sennilega enn meira máli að trúarþörfin er sterk í hverri manneskju og mestu varðar að henni sé mætt með réttum hætti. Höfum þetta í huga þegar við hugleiðum umbætur á líkama og sálu á nýju ári. Það er lítið mál að taka þátt í trúarlegu starfi. Messað er á hverjum sunnudegi og allar hátíðar. Svo er líflegt starf í sóknum landsins sem stendur öllum til boða endurgjaldslaust auk samtals við starfsfólk kirkjunnar og sjálfboðaliða. Höfundur er sóknarprestur í Neskirkju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli S. Ólafsson Trúmál Mest lesið Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Sjá meira
Hugleiðingar í upphafi nýs árs Þetta er sennilega sá tími ársins þar sem við erum flest með göfug áform um breytta og bætta lífshætti. Í þeim efnum er hugur fólks sennilega tengdur líkamsrækt og heilbrigðara mataræði. Margvísleg áhrif Nú hafa rannsóknir leitt í ljós að þátttaka í trúarlegu starfi sé ekki bara gefandi fyrir sálina, hún mun líka hafa góð áhrif á heilsufarið. Samkvæmt þeim býr trúað fólk við betri heilsu en efasemdarmennirnir og lifir þar að auki lengur. Dr. Robert Sapolsky er einn kunnasti þróunarlíffræðingur okkar daga og hefur sérhæft sig í því að rekja hegðun okkar og hugmyndir til fortíðar okkar og bakgrunns. Hvers vegna hafa sumir eiginleikar orðið ofan á og aðrir ekki? Hann helgar einn fyrirlestur fyrir nemendur sína í Stanford háskóla, trúariðkun. Þótt sjálfur sé hann ekki að eigin sögn trúrækinn, lýsir hann því yfir að „trúin sé náttúrulegt meðal við þunglyndi“. Trúað fólk bæti árum við lífið og lífi við árin. Ónæmiskerfið sé öflugra, blóðþrýstingurinn betri og það nái sér að jafnaði fyrr eftir veikindi og önnur áföll. Hvað er það sem sem hefur þau áhrif? Jú trú hvetur fólk til að sýna hvert öðru kærleika og til að fyrirgefa. Trúaðir finna fyrir snertingu við æðri mátt. Slíkt gefur lífi þeirra tilgang og merkingu. Þá er takturinn í tilverunni jafn ef fólk stundar reglulegt helgihald. Allt hefur þetta markverð og mælanleg áhrif á gæði lífs og lengd. Fræðimenn hafa reyndar lengi áttað sig á þörf manneskjunnar fyrir andlegt líf. Í skilgreiningu á hugtakinu „heilbrigði“ ræðir Alþjóða heilbrigðisstofnun (WHO) um trúarafstöðu, gildi og siðferði. Trúin hjálpar fólki að takast á við áskoranir tilverunnar og ná tilsettum árangri („The spiritual dimension plays a great role in motivating people's achievement in all aspects of life“). Hvers konar trú? Í rannsóknum fræðimanna á borð við Sapolsky má þó greina skarpan greinarmun á því hvers eðlis trúin er, í ljósi hinnar boðuðu hollustu. Sá sem horfir á systkini sín ásakandi augum sér að endingu hið sama þegar eigin spegilmynd blasir við. Þá er hætt við að tilveran verði þjökuð af áhyggjum og angist. Slíkt háttarlag leiðir auk þess til þess að fólk einangrist félagslega. Það gefur auga leið að sú afstaða er hvorki líkleg til gæða lífs né fjölda ævidaga. Þegar við lesum frásagnir af Jesú, kynnumst við einmitt þessum greinarmun. Í einni af sinni þekktustu dæmisögu, Miskunnsama Samverjanum eru það hvorki meira né minna en prestur og levíti sem bregðast manni sem var í sárri neyð. Ástæðuna þekktu samtímamenn Jesú: Þeir máttu ekki óhreinka sig áður en þeir fóru að sinna helgihaldinu. En breytni Samverjans, þess sem trúaðir gyðingar fordæmdu, reyndist hin rétta. Víða í guðspjöllunum kynnumst við því hversu gagnrýninn Jesús var í garð þeirra sem dæmdu fólk hart og sáu ofsjónum yfir veikleikum þeirra og brestum. Heilbrigð trú ræktar auk þess þá kennd sem sennilega skiptir mestu máli þegar kemur að farsæld og góðu lífi. Það er þakklætið. Fátt bætir líf okkar meira en að kunna og brúka listina að færa þakkir. Stór hluti bæna eru þakkarbænir. Þá reynum við að draga fram það jákvæða úr tilverunni, orða það og minna okkur svo á hversu fjarri því fer að lífsgæðin okkar séu sjálfsögð. Þetta er ólíkt þeirri afstöðu sem nútíminn otar að okkur, nefnilega að okkur sé áskapað að leita í sífellu einhvers sem er betra og eftirsóknarverðara en það sem við höfum hér og nú. Því fylgir ertandi kennd, eirðarleysi að því ógleymdu hversu óskapleg sóun fylgir því að geta aldrei unað við það sem við eigum. Hvað virkar? Gott trúarlíf er laust við öfga og bókstafshyggju. Sönn trú afneitar ekki þekkingu og vísindum. Hún lætur ekki þröngva sér inn á ranghala frumstæðrar hugsunar þar sem fólki er stillt upp við vegg og það er krafið um skýra og afdráttarlausa afstöðu. Trú snýst um það hvernig við lifum lífi okkar. Trúin fær okkur til að leita og fyllast lotningu og undrun. Hún hvetur okkur til að skynja markmið mitt í ólgusjó daganna. Spurningarnar sem trúin ávarpar rista djúpt, þær tengjst tilveru okkar og tilgangi. Hér fléttast saman reynsla okkar af lífinu og leit okkar að réttlæti, frelsi og kærleika. Í þeim anda krefur trúin okkur um sjálfstæða hugsun, ekki múlbundna og þvingaða. Hún á ekki að vekja með okkur ótta heldur traust. Og sennilega er gullna reglan eitt öflugasta mótvægið við þann glórulausa dauðadans sem samtíminn stígur og kallar lífsgæðakapphlaup. Henni fylgir heilbrigð afstaða til Guðs, til sköpunarinnar og náungans. Já, víst er ég hlutdrægur í þessum efnum, en oft hef ég litið á trúsystkini mín í eldri kantinum og samglaðst þeim hversu vel þau eru á sig komin! Líffræðingar, sem eru sjálfir vitanlega á ýmsum stöðum í litrófi hins trúarlega, hafa rannsakað áhrif þess að rækta með sér jákvæða trúarkennd sem skilar sér í þakklæti og gefur manneskjunni ríkulegan tilgang. Niðurstöður þeirra eru á þá leið að slík afstaða leiði af sér langt og gott líf. Hún er þó aðeins ein víddin af mörgum. Hitt skiptir sennilega enn meira máli að trúarþörfin er sterk í hverri manneskju og mestu varðar að henni sé mætt með réttum hætti. Höfum þetta í huga þegar við hugleiðum umbætur á líkama og sálu á nýju ári. Það er lítið mál að taka þátt í trúarlegu starfi. Messað er á hverjum sunnudegi og allar hátíðar. Svo er líflegt starf í sóknum landsins sem stendur öllum til boða endurgjaldslaust auk samtals við starfsfólk kirkjunnar og sjálfboðaliða. Höfundur er sóknarprestur í Neskirkju.
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun