Að sinna orkuþörf almennings Kristín Linda Árnadóttir skrifar 22. desember 2024 10:00 Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Kristín Linda Árnadóttir Orkumál Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar