Galið að lán miðist við stýrivexti Seðlabankans Tómas Arnar Þorláksson skrifar 8. desember 2024 18:09 Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands. vísir/egill „Til að bæta gráu ofan á svart, þá miðast óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi að stórum hluta til við stýrivexti Seðlabankans. Í mínum huga er þetta alveg galið. Seðlabankavextir eru sú prósenta sem að fjármálastofnanir fá fyrir að leggja pening inn í Seðlabankann til sjö daga í senn. Vaxtakjör íslenskra heimila, óverðtryggðra og óbeint verðtryggðra vaxta miðast við sjö daga innlán hverju sinni. Það segir sig nokkuð sjálft að þegar þú ert að líta á þessar sveiflur að þá eru miklu meiri sveiflur í skammtíma vöxtum.“ Þetta sagði Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, í Sprengisandi í morgun þar sem hann ræddi húsnæðismálin sem var eitt af því sem var harðast tekið á um í nýliðinni kosningabaráttu til Alþingis. Már setti nýlega á laggirnar vefsíðu sem heitir Húsnæði.is þar sem er hægt að kynna sér allt það helsta um húsnæðismál. Íbúðirnar sem eru byggðar séu of dýrar Már segir engar einfaldar lausnir til að vinna bug á þeirri húsnæðiskreppu sem ræður ríkjum hér á landi um þessar mundir. Um væri að ræða ástand sem taki tíma að vinna úr. „Það er talað um að það þurfi að byggja meira. Af nýbyggingum í ár þá er helmingur þeirra enn óseldar. Sú skýring sem ég heyri frá fasteignasölum er í fyrsta lagi að þetta séu of dýrar íbúðir og að fólk veigri sér við að taka lán á þessum háu lánskjörum sem eru núna ríkjandi. Augljóslega til að leysa úr þessum vanda þá þurfa hentugri lánskjör að vera til staðar.“ Það nægi einfaldlega ekki að byggja meira af íbúðum heldur þurfi að byggja meira af smærri og ódýrari íbúðum. Stóru félögin ryksugi upp allar smáar íbúðir á markaðnum til að koma þeim fyrir á leigumarkaði. Þetta geri fyrstu kaupendum erfitt fyrir. Verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán Hentugt húsnæði fyrir efnaminna fólk væri einfaldlega ekki til staðar. „Þú nefndir dönsku leiðina og það er alveg þess virði að skoða það, einhvers konar langtímalán. En Ísland er ekki samanburðarhæft við Danmörku því þar er miklu meiri stöðugleiki í verðbólgu og þar sem verðbólga stýrir þeim vöxtum sem maður sér almennt. Í Danmörku byggjast þessi húsnæðislán á stöðugleika.“ Hann segist átta sig á að verðtryggð lán væru eitur í beinum margra á Íslandi. „Þú getur fellt niður vexti út lánstímann hjá mörgum lífeyrissjóðum til dæmis á verðtryggðum lánum. Þú ert þá að greiða raunvexti af verðtryggðum lánum og þá má segja að þú sért að negla niður leigugjaldið. Ég tel að verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán því þar ertu að greið leigugjald. Raunvextir er ekkert annað en leigugjald fyrir afnot af húsinu þínu.“ Aðstæður á milli Íslands og Danmerkur ólíkar Að mati Más þarf að ná tökum á efnahagsástandinu hér á landi til að bjarga húsnæðismarkaðnum. Óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi miðist við stýrivexti Seðlabankans sem sé galið að hans mati. Vaxtakjör íslenskra heimila miðist við sjö daga innlán hverju sinni. Það segi sig sjálft að sveiflunar verði meiri í skammtíma vöxtum heldur en langtíma vöxtum. Réttur neytenda væri betri í Danmörku en Már tekur fram að aðstæður væru svo ólíkar á milli Íslands og Danmerkur að erfitt væri að skapa sömu kjör hér á landi. „Það eru í raun og veru markaðsaðstæður sem að stýra því hvaða kjör lántaki í Danmörku fær. Í efnahagsumhverfi eins og hér, myndu slík kjör aldrei bjóðast. Þeir sem myndu lána hér myndu líta til þess að ef það yrðu vaxtasveiflur í hvora átt sem er, þá yrði tap á þessu. Ekkert ósvipað því sem að Íbúðalánasjóður lenti í á sínum tíma, og er búið að margræða um. Þegar að Íbúðalánasjóður tók löng lán til langs tíma og veitti löng lán.“ Skattgreiðendur hafi þá setið uppi með tapið og þurft að borga brúsan. Verðlag Húsnæðismál Fasteignamarkaður Mest lesið Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Innlent Lagði við Hverfisgötu eftir allt saman Innlent Boða aftur til kvennaverkfalls fimmtíu árum eftir það fyrsta Innlent „Ég held að það sé sterk friðarvon núna“ Innlent Trump segir Hamas og Ísraela hafa náð samkomulagi Erlent Ástæða til að hafa áhyggjur af vanfjármögnun spítalans Innlent „Ég ætla ekki að jarða hann, ég ætla að hafa hann á lífi“ Innlent Myndir: Hágrátið og hlegið þegar fréttir bárust af friðarsamkomulagi Erlent Skýr afstaða landsmanna um hvort einkunnir eigi að vera í tölum eða bókstöfum Innlent Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Innlent Fleiri fréttir Friður á Gasa mögulega í sjónmáli og rætt við utanríkisráðherra Palestínu Mosfellingur hjá Strætó leiðir unga Framsóknarmenn „Hvað varð um að gera meira, hraðar?“ Veðrið setur strik í reikninginn Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Leit að meintum brennuvargi engu skilað Boða aftur til kvennaverkfalls fimmtíu árum eftir það fyrsta Lagði við Hverfisgötu eftir allt saman „Ég held að það sé sterk friðarvon núna“ Ástæða til að hafa áhyggjur af vanfjármögnun spítalans Meirihluti hlynntur þátttöku ef Ísrael er ekki með Varnargarðar hækkaðir við Grindavík Skýr afstaða landsmanna um hvort einkunnir eigi að vera í tölum eða bókstöfum „Auðvitað er ég hrædd um hana“ Ford vörubíll árgerð 1930 gefinn Byggðasafni Árnesinga „Ég ætla ekki að jarða hann, ég ætla að hafa hann á lífi“ Mamma Möggu Stínu gerir upp erfiðan dag Útlendingastofnun: Ekkert bendi til ómannúðlegrar meðferðar í Króatíu Hitnar undir feldi Lilju Játaði að hafa stolið tugum milljóna úr dánarbúi móður sinnar Játaði áralangt kynferðisofbeldi gegn stjúpdóttur sinni Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Fékk aðsvif og missti bílinn yfir á annan vegarhelming Hefur áhyggjur af unga fólkinu Ungir Sjálfstæðismenn vilja stöðva hælisveitingar Sér fram á margar klukkustundir í fullkominni óvissu Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Sjá meira
Þetta sagði Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, í Sprengisandi í morgun þar sem hann ræddi húsnæðismálin sem var eitt af því sem var harðast tekið á um í nýliðinni kosningabaráttu til Alþingis. Már setti nýlega á laggirnar vefsíðu sem heitir Húsnæði.is þar sem er hægt að kynna sér allt það helsta um húsnæðismál. Íbúðirnar sem eru byggðar séu of dýrar Már segir engar einfaldar lausnir til að vinna bug á þeirri húsnæðiskreppu sem ræður ríkjum hér á landi um þessar mundir. Um væri að ræða ástand sem taki tíma að vinna úr. „Það er talað um að það þurfi að byggja meira. Af nýbyggingum í ár þá er helmingur þeirra enn óseldar. Sú skýring sem ég heyri frá fasteignasölum er í fyrsta lagi að þetta séu of dýrar íbúðir og að fólk veigri sér við að taka lán á þessum háu lánskjörum sem eru núna ríkjandi. Augljóslega til að leysa úr þessum vanda þá þurfa hentugri lánskjör að vera til staðar.“ Það nægi einfaldlega ekki að byggja meira af íbúðum heldur þurfi að byggja meira af smærri og ódýrari íbúðum. Stóru félögin ryksugi upp allar smáar íbúðir á markaðnum til að koma þeim fyrir á leigumarkaði. Þetta geri fyrstu kaupendum erfitt fyrir. Verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán Hentugt húsnæði fyrir efnaminna fólk væri einfaldlega ekki til staðar. „Þú nefndir dönsku leiðina og það er alveg þess virði að skoða það, einhvers konar langtímalán. En Ísland er ekki samanburðarhæft við Danmörku því þar er miklu meiri stöðugleiki í verðbólgu og þar sem verðbólga stýrir þeim vöxtum sem maður sér almennt. Í Danmörku byggjast þessi húsnæðislán á stöðugleika.“ Hann segist átta sig á að verðtryggð lán væru eitur í beinum margra á Íslandi. „Þú getur fellt niður vexti út lánstímann hjá mörgum lífeyrissjóðum til dæmis á verðtryggðum lánum. Þú ert þá að greiða raunvexti af verðtryggðum lánum og þá má segja að þú sért að negla niður leigugjaldið. Ég tel að verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán því þar ertu að greið leigugjald. Raunvextir er ekkert annað en leigugjald fyrir afnot af húsinu þínu.“ Aðstæður á milli Íslands og Danmerkur ólíkar Að mati Más þarf að ná tökum á efnahagsástandinu hér á landi til að bjarga húsnæðismarkaðnum. Óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi miðist við stýrivexti Seðlabankans sem sé galið að hans mati. Vaxtakjör íslenskra heimila miðist við sjö daga innlán hverju sinni. Það segi sig sjálft að sveiflunar verði meiri í skammtíma vöxtum heldur en langtíma vöxtum. Réttur neytenda væri betri í Danmörku en Már tekur fram að aðstæður væru svo ólíkar á milli Íslands og Danmerkur að erfitt væri að skapa sömu kjör hér á landi. „Það eru í raun og veru markaðsaðstæður sem að stýra því hvaða kjör lántaki í Danmörku fær. Í efnahagsumhverfi eins og hér, myndu slík kjör aldrei bjóðast. Þeir sem myndu lána hér myndu líta til þess að ef það yrðu vaxtasveiflur í hvora átt sem er, þá yrði tap á þessu. Ekkert ósvipað því sem að Íbúðalánasjóður lenti í á sínum tíma, og er búið að margræða um. Þegar að Íbúðalánasjóður tók löng lán til langs tíma og veitti löng lán.“ Skattgreiðendur hafi þá setið uppi með tapið og þurft að borga brúsan.
Verðlag Húsnæðismál Fasteignamarkaður Mest lesið Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Innlent Lagði við Hverfisgötu eftir allt saman Innlent Boða aftur til kvennaverkfalls fimmtíu árum eftir það fyrsta Innlent „Ég held að það sé sterk friðarvon núna“ Innlent Trump segir Hamas og Ísraela hafa náð samkomulagi Erlent Ástæða til að hafa áhyggjur af vanfjármögnun spítalans Innlent „Ég ætla ekki að jarða hann, ég ætla að hafa hann á lífi“ Innlent Myndir: Hágrátið og hlegið þegar fréttir bárust af friðarsamkomulagi Erlent Skýr afstaða landsmanna um hvort einkunnir eigi að vera í tölum eða bókstöfum Innlent Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Innlent Fleiri fréttir Friður á Gasa mögulega í sjónmáli og rætt við utanríkisráðherra Palestínu Mosfellingur hjá Strætó leiðir unga Framsóknarmenn „Hvað varð um að gera meira, hraðar?“ Veðrið setur strik í reikninginn Segjast hafa verið neydd til að krjúpa tímunum saman og lýsa yfir ást sinni á Ísrael Utanríkisráðherra Palestínu á Íslandi á sögulegum tímum Leit að meintum brennuvargi engu skilað Boða aftur til kvennaverkfalls fimmtíu árum eftir það fyrsta Lagði við Hverfisgötu eftir allt saman „Ég held að það sé sterk friðarvon núna“ Ástæða til að hafa áhyggjur af vanfjármögnun spítalans Meirihluti hlynntur þátttöku ef Ísrael er ekki með Varnargarðar hækkaðir við Grindavík Skýr afstaða landsmanna um hvort einkunnir eigi að vera í tölum eða bókstöfum „Auðvitað er ég hrædd um hana“ Ford vörubíll árgerð 1930 gefinn Byggðasafni Árnesinga „Ég ætla ekki að jarða hann, ég ætla að hafa hann á lífi“ Mamma Möggu Stínu gerir upp erfiðan dag Útlendingastofnun: Ekkert bendi til ómannúðlegrar meðferðar í Króatíu Hitnar undir feldi Lilju Játaði að hafa stolið tugum milljóna úr dánarbúi móður sinnar Játaði áralangt kynferðisofbeldi gegn stjúpdóttur sinni Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Fékk aðsvif og missti bílinn yfir á annan vegarhelming Hefur áhyggjur af unga fólkinu Ungir Sjálfstæðismenn vilja stöðva hælisveitingar Sér fram á margar klukkustundir í fullkominni óvissu Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Sjá meira