Hvar eru frambjóðendurnir? Jóhann G. Þórarinsson skrifar 19. nóvember 2024 10:17 Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Stéttarfélög Kjaramál Mest lesið Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þing í þágu kvenna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er vínandinn orðinn hinn sanni andi íþrótta? Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Mikilvægi tjáningar erfiðrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný sýn á almenningssjónvarp í almannaþágu, eða hvað? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hjúkrunarheimili eða heimaþjónusta? –horfa verður á heildarmyndina Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga.
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Skoðun Hjúkrunarheimili eða heimaþjónusta? –horfa verður á heildarmyndina Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar