Hvar eru frambjóðendurnir? Jóhann G. Þórarinsson skrifar 19. nóvember 2024 10:17 Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Stéttarfélög Kjaramál Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftlagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftlagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga.
Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun