Fyrirvari um ábyrgð alls ekkert fríspil Hólmfríður Gísladóttir skrifar 27. ágúst 2024 13:01 Óðinn segir ábyrgðina fyrst og síðast liggja hjá fyrirtækinu. Vísir Sérfræðingur í bótarétti segir ábyrgðarleysisyfirlýsingu sem ferðamenn undirrita áður en farið er í íshellaferðir ekki losa menn undan ábyrgð ef sök er sönnuð. Það sé hins vegar langsótt að Vatnajökulsþjóðgarður verði gerður ábyrgur fyrir slysum. „Þetta mun fyrst og síðast snúa að þessu fyrirtæki eða þessum aðila sem er að bjóða upp á þessar ferðir,“ segir Óðinn Elísson, hæstaréttarlögmaður og framkvæmdastjóri Fulltingis, um mögulega bótaábyrgð Ice Pic Journeys og Vatnajökulsþjóðgarðs í kjölfar banaslyssins á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Greint hefur verið frá því að Vatnajökulsþjóðgarður fékk skýrslu í hendurnar árið 2017, unna af sérfræðingum, þar sem gert var áhættumat á íshellaferðum. Síðan hafa forsvarsmenn þjóðgarðsins gefið út 29 leyfi til ferðaþjónustaðila, sem setja engar skorður við því hvenær árs er farið í íshellaferðir. Óðinn segir miklu nærtækara að horfa á fyrirtækin og segir langsótt að ábyrgð geti fallið á þjóðgarðinn. „Það hlýtur að koma til skoðunar hvort að þeir hafi þarna stofnað velferð fólks í hættu í þessum aðstæðum, sem gæti fellt á þá sök eða ábyrgð,“ segir hann. Spurður að því hvort Vatnajökulsþjóðgarður sé ekki ábyrgur að einhverju leyti þar sem þau höfðu upplýsingar um ráðgjöf sérfræðinga og bjuggu þannig að sérþekkingu um hættuna, segir Óðinn: „Þessir aðilar sem eru að fara með fólk, þeir gefa sig út fyrir að vera sérfræðingar í þessum ferðum. Þannig að ég myndi halda að það fyrsta væri alltaf að skoða fyrirtækið sem stendur að ferðinni.“ Á endanum snúist málið um hvort einhver hafi sýnt af sér sakhæfa háttsemi. Óðinn segir málið kalla á algjöra naflaskoðun ef það reynist rétt að menn hafi vanmetið aðstæður. „Ég held að þessi fyrirtæki hljóti öll að hugsa sinn gang, þegar það er þekkt að þessar aðstæður, og sérstaklega á sumartíma, geti verið hættulegar. Ábyrgð þessara fyrirtækja er talsverð,“ bætir hann við. Ákvæði í ábyrgðarleysisfyrirvara Ice Pic Journeys kveður á um að fyrirtækið sé ekki ábyrgt fyrir slysum né dauðsföllum. Samkvæmt heimildum fréttastofu hafa ferðamenn á vegum Ice Pic Journeys verið látnir skrifa undir svokallaðan „ábyrgðarleysisfyrirvara“, þar sem viðkomandi samþykkir að fyrirtækið sé á engan hátt ábyrgt fyrir slysum eða dauðsföllum. „Þeir hafa ekkert gildi. Þetta er ekki fríspil,“ segir Óðinn um plaggið. „Almennt get ég sagt að ef sök er sönnuð þá firra almennir ábyrgðarleysisfyrirvarar menn ekki ábyrgð.“ Ekki gert ráð fyrir sumarferðum í skýrslu um áhættumat Áðurnefnd skýrsla frá 2017 var unnin af Magnúsi Tuma Guðmundssyni jarðfræðingi og Finni Pálssyni verkfræðingi við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands og Jóni Gauta Jónssyni hjá Fjallaskólanum. Þar segir meðal annars í inngangi: „Í ljósi þess að skipulögðum ferðum í íshella í jaðri Breiðamerkurjökuls og víðar innan Vatnajökulsþjóðgarðs hefur fjölgað mjög á síðustu misserum telja stjórnendur þjóðgarðsins, lögregla og aðrir viðbragðsaðilar brýnt að settar verði reglur um skipulagðar íshellaferðir sem ferðaþjónustuaðilum verði gert skylt að fylgja. Reglunum væri ætlað að lágmarka áhættu gesta í íshellum. Í febrúar síðastliðnum fór formaður svæðisráðs suðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs þess á leit við okkur að við hæfum vinnu við áhættumat og fyrstu hugmyndir að reglum um íshellaferðir.“ Úr skýrslunni sem unnin var fyrir Vatnajökulsþjóðgarð. Skýrslan byggði að mestu á reynslu manna af aðstæðum við Breiðamerkurjökul en um áhrif veðurfars og vetrarhita segir meðal annars að hár lofthiti auki líkur á vatnsrennsli um helli og þakhruni, einkum samfara úrkomu og hvassviðri. „Það tímabil þegar leysing er lítil og áhættan við íshellaferðir er í lágmarki getur verið allt að 8-9 mánaða langt, algengara er að það standi í um 6 mánuði (frá byrjun nóvember fram til loka apríl) en í mjög hlýjum vetrum getur þetta tímabil farið niður í 4 mánuði (desember-mars),“ segir í skýrslunni. Þar segir að meðal þeirra atriða sem ættu að ráða í einkunnagjöf varðandi mat á öryggi sé lofthiti dagsins og síðustu daga og ekki síður vindstyrkur, þar sem það „leysir lítið nema hrært sé í loftinu“. Samkvæmt upplýsingum sem fréttastofa aflaði frá Veðurstofu Íslands var hiti á Kvískerjum, sem er næsta veðurathugunarstöð, á bilinu 6-7 stig á nóttunni og upp í 14-15 stig á daginn dagana 23. - 25. ágúst. Breytileg vindátt var á svæðinu og vindstyrkur á bilinu 3-8 metrar á sekúndu. Þá segir um aðstæður í hellismunna, þar sem umrætt slys er sagt hafa átt sér stað: „Hvernig er munninn (þekja ísstykki sem fallið hafa úr þakinu gólf munnans? Eru engin ísstykki? Er þakið sprungið eða myndar það samfellda ósprungna þekju). Sveigir ísinn í gangamunna niður í miðjunni, eða myndar hann „sterklegan“ boga. Ef laus stykki hafa verið brotin niður dregur það úr hættu á hruni.“ Þess má geta að í skýrslunni er ekki getið um manngerða hella en borið hefur á því að ferðaþjónustuaðilar hafi stækkað eða jafnvel búið hella til þegar náttúrulegir hellar voru ekki til staðar. Þá má bæta því við að þegar skýrslan var skrifuð var ekki boðið upp á sumarferðir í íshellana. Slys á Breiðamerkurjökli Ferðaþjónusta Sveitarfélagið Hornafjörður Vatnajökulsþjóðgarður Öryggi á ferðamannastöðum Mest lesið Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Innlent Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi Innlent Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Innlent Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Innlent „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Innlent Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Innlent Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Innlent „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Innlent Guðrún Björk Kristmundsdóttir hjá Bæjarins beztu er látin Innlent Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Innlent Fleiri fréttir Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Ætla að rannsaka meint undirboð á kísilmálmi „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Hélt eiginkonu og fimm börnum í heljargreipum Breyta Korpuskóla til að anna eftirspurn í Klettaskóla Vegabætur á Vestfjörðum opni tækifæri í vetrarferðamennsku Vilja aðgerðir strax Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi „Geta verið dauðsföll, þú veist ekkert hvað er í þessu“ Öllum börnum undir sex mánaða boðin forvörn gegn RS veiru Vildu fá að vita hvort ríkisstyrkir hefðu farið í málsóknir gegn orkuframkvæmdum Vara við ólöglegum megrunarlyfjum sem eru í umferð Konan er fundin Sextán ára kveikti í herbergi sínu Þremur sleppt úr haldi og brotaþoli útskrifaður „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Ekki hægt að þaga þegar stjórnmálamenn leika sér að því að særa fram tröllin 252,6 milljónir runnið í ríkissjóð úr dánarbúum án lögerfingja á tíu árum Þrjú söfn í eina sæng Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Líkamsárás á gistiheimili „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Sjá meira
„Þetta mun fyrst og síðast snúa að þessu fyrirtæki eða þessum aðila sem er að bjóða upp á þessar ferðir,“ segir Óðinn Elísson, hæstaréttarlögmaður og framkvæmdastjóri Fulltingis, um mögulega bótaábyrgð Ice Pic Journeys og Vatnajökulsþjóðgarðs í kjölfar banaslyssins á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Greint hefur verið frá því að Vatnajökulsþjóðgarður fékk skýrslu í hendurnar árið 2017, unna af sérfræðingum, þar sem gert var áhættumat á íshellaferðum. Síðan hafa forsvarsmenn þjóðgarðsins gefið út 29 leyfi til ferðaþjónustaðila, sem setja engar skorður við því hvenær árs er farið í íshellaferðir. Óðinn segir miklu nærtækara að horfa á fyrirtækin og segir langsótt að ábyrgð geti fallið á þjóðgarðinn. „Það hlýtur að koma til skoðunar hvort að þeir hafi þarna stofnað velferð fólks í hættu í þessum aðstæðum, sem gæti fellt á þá sök eða ábyrgð,“ segir hann. Spurður að því hvort Vatnajökulsþjóðgarður sé ekki ábyrgur að einhverju leyti þar sem þau höfðu upplýsingar um ráðgjöf sérfræðinga og bjuggu þannig að sérþekkingu um hættuna, segir Óðinn: „Þessir aðilar sem eru að fara með fólk, þeir gefa sig út fyrir að vera sérfræðingar í þessum ferðum. Þannig að ég myndi halda að það fyrsta væri alltaf að skoða fyrirtækið sem stendur að ferðinni.“ Á endanum snúist málið um hvort einhver hafi sýnt af sér sakhæfa háttsemi. Óðinn segir málið kalla á algjöra naflaskoðun ef það reynist rétt að menn hafi vanmetið aðstæður. „Ég held að þessi fyrirtæki hljóti öll að hugsa sinn gang, þegar það er þekkt að þessar aðstæður, og sérstaklega á sumartíma, geti verið hættulegar. Ábyrgð þessara fyrirtækja er talsverð,“ bætir hann við. Ákvæði í ábyrgðarleysisfyrirvara Ice Pic Journeys kveður á um að fyrirtækið sé ekki ábyrgt fyrir slysum né dauðsföllum. Samkvæmt heimildum fréttastofu hafa ferðamenn á vegum Ice Pic Journeys verið látnir skrifa undir svokallaðan „ábyrgðarleysisfyrirvara“, þar sem viðkomandi samþykkir að fyrirtækið sé á engan hátt ábyrgt fyrir slysum eða dauðsföllum. „Þeir hafa ekkert gildi. Þetta er ekki fríspil,“ segir Óðinn um plaggið. „Almennt get ég sagt að ef sök er sönnuð þá firra almennir ábyrgðarleysisfyrirvarar menn ekki ábyrgð.“ Ekki gert ráð fyrir sumarferðum í skýrslu um áhættumat Áðurnefnd skýrsla frá 2017 var unnin af Magnúsi Tuma Guðmundssyni jarðfræðingi og Finni Pálssyni verkfræðingi við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands og Jóni Gauta Jónssyni hjá Fjallaskólanum. Þar segir meðal annars í inngangi: „Í ljósi þess að skipulögðum ferðum í íshella í jaðri Breiðamerkurjökuls og víðar innan Vatnajökulsþjóðgarðs hefur fjölgað mjög á síðustu misserum telja stjórnendur þjóðgarðsins, lögregla og aðrir viðbragðsaðilar brýnt að settar verði reglur um skipulagðar íshellaferðir sem ferðaþjónustuaðilum verði gert skylt að fylgja. Reglunum væri ætlað að lágmarka áhættu gesta í íshellum. Í febrúar síðastliðnum fór formaður svæðisráðs suðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs þess á leit við okkur að við hæfum vinnu við áhættumat og fyrstu hugmyndir að reglum um íshellaferðir.“ Úr skýrslunni sem unnin var fyrir Vatnajökulsþjóðgarð. Skýrslan byggði að mestu á reynslu manna af aðstæðum við Breiðamerkurjökul en um áhrif veðurfars og vetrarhita segir meðal annars að hár lofthiti auki líkur á vatnsrennsli um helli og þakhruni, einkum samfara úrkomu og hvassviðri. „Það tímabil þegar leysing er lítil og áhættan við íshellaferðir er í lágmarki getur verið allt að 8-9 mánaða langt, algengara er að það standi í um 6 mánuði (frá byrjun nóvember fram til loka apríl) en í mjög hlýjum vetrum getur þetta tímabil farið niður í 4 mánuði (desember-mars),“ segir í skýrslunni. Þar segir að meðal þeirra atriða sem ættu að ráða í einkunnagjöf varðandi mat á öryggi sé lofthiti dagsins og síðustu daga og ekki síður vindstyrkur, þar sem það „leysir lítið nema hrært sé í loftinu“. Samkvæmt upplýsingum sem fréttastofa aflaði frá Veðurstofu Íslands var hiti á Kvískerjum, sem er næsta veðurathugunarstöð, á bilinu 6-7 stig á nóttunni og upp í 14-15 stig á daginn dagana 23. - 25. ágúst. Breytileg vindátt var á svæðinu og vindstyrkur á bilinu 3-8 metrar á sekúndu. Þá segir um aðstæður í hellismunna, þar sem umrætt slys er sagt hafa átt sér stað: „Hvernig er munninn (þekja ísstykki sem fallið hafa úr þakinu gólf munnans? Eru engin ísstykki? Er þakið sprungið eða myndar það samfellda ósprungna þekju). Sveigir ísinn í gangamunna niður í miðjunni, eða myndar hann „sterklegan“ boga. Ef laus stykki hafa verið brotin niður dregur það úr hættu á hruni.“ Þess má geta að í skýrslunni er ekki getið um manngerða hella en borið hefur á því að ferðaþjónustuaðilar hafi stækkað eða jafnvel búið hella til þegar náttúrulegir hellar voru ekki til staðar. Þá má bæta því við að þegar skýrslan var skrifuð var ekki boðið upp á sumarferðir í íshellana.
Slys á Breiðamerkurjökli Ferðaþjónusta Sveitarfélagið Hornafjörður Vatnajökulsþjóðgarður Öryggi á ferðamannastöðum Mest lesið Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Innlent Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi Innlent Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Innlent Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Innlent „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Innlent Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Innlent Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Innlent „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Innlent Guðrún Björk Kristmundsdóttir hjá Bæjarins beztu er látin Innlent Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Innlent Fleiri fréttir Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Ætla að rannsaka meint undirboð á kísilmálmi „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Hélt eiginkonu og fimm börnum í heljargreipum Breyta Korpuskóla til að anna eftirspurn í Klettaskóla Vegabætur á Vestfjörðum opni tækifæri í vetrarferðamennsku Vilja aðgerðir strax Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi „Geta verið dauðsföll, þú veist ekkert hvað er í þessu“ Öllum börnum undir sex mánaða boðin forvörn gegn RS veiru Vildu fá að vita hvort ríkisstyrkir hefðu farið í málsóknir gegn orkuframkvæmdum Vara við ólöglegum megrunarlyfjum sem eru í umferð Konan er fundin Sextán ára kveikti í herbergi sínu Þremur sleppt úr haldi og brotaþoli útskrifaður „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Ekki hægt að þaga þegar stjórnmálamenn leika sér að því að særa fram tröllin 252,6 milljónir runnið í ríkissjóð úr dánarbúum án lögerfingja á tíu árum Þrjú söfn í eina sæng Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Líkamsárás á gistiheimili „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Sjá meira