Geirfuglar Sigríðar Hagalín Þór Saari skrifar 5. júní 2024 09:01 Rökleysan og rangfærslurnar í grein Sigríðar Hagalín á Vísir.is þann 4. júní eru margar og af ýmsum toga. Fyrst má nefna að inngangurinn er útúrsnúningur og byggður á röngum upplýsingum um útrýmingu geirfuglsins, því þeir menn sem drápu síðasta geirfuglinn gerðu það að pöntun dansks kaupahéðins sem vissi að sá síðasti yrði miklu meira virði (peningalega) dauður en lifandi. SHB stillir hins vegar upp einverri fallegri vísindahugsun sem á ekki við nein rök eða staðreyndir að styðjast. Af þessari sömu ástæðu munu menn líka drepa síðasta ljónið og síðasta nashyrninginn og það er bara engin „góð meining“ á bak við svoleiðis eins og SHB heldur fram, heldur náköld græðgi í peninga og ekkert annað. Þar af leiðandi er restin af greininn hrein markleysa því hún byggir á útúrsnúningi og þeim rangindum sem fram koma í innganginum og samlíking hennar við málvernd gengur ekki upp, er út í hött eins og sagt er. Skilningur hennar á þróun tungunnar gegnum aldirnar er líka rangur því ástæðan fyrir því að við getum enn lesið og skilið forníslensku er einmitt að hún hefur EKKI breyst svo mikið og hefur ekki verið „ein ólgandi, skapandi, lífræn súpa um aldir“ eins og SHB heldur fram, heldur hefur hún varðveist merkilega vel óbreytt frá tímum Snorra Sturlusonar. Af sömu ástæðu hefðu Snorri, Hallgrímur og Jónas vel getað lesið nútíma íslensku dagsins og „uppreisn“ Laxness, sem var að mestu uppreisn af prinsipp ástæðum, snerist að mestu leiti um kommusetningu en ekki breytingar á uppbyggingu setningaskipanar og málfræði. SHB býr svo til strámann þegar hún talar um að nágrannaþjóðirnar hafi losað sig við viðtengingarháttinn og lifað það af og stillir því svo upp við hliðina á þeim ambögum þegar notað er „fólk“ og „þau“ í stað „menn“ og „þá“ eitthvað sem er bara allt annað mál. Þetta eru nefnilega ekki smekksatriði eða blæbrigði heldur breyting á innihaldi setninga sem og setningaskipan, sem gerir tungumálið hreinlega klúrt í framsetningu, enda í ósamræmi við málfræði og hefðir. Vissulega þróast tungumál, en þau gera það yfirleitt af sjálfu sér hægt og yfir langan tíma og þar skipta erlend áhrif höfuðmáli. Það er því rétt hjá henni að nefna þau atriði sem hún gerir til styrktar tungumálinu og vísar til dæmis í niðurskurð framlaga til HÍ í því sambandi, en hún „gleymir“ því að RÚV er ásamt HÍ mikilvægasta menningarstofnunin sem við eigum og á að leiða vagninn í vönduðu málfari. Það er ekki gert með því að þröngva fram með handafli breytingum á tungumálinu bara vegna þess að ákveðnir hópar telja í sjálfhverfu sinni að það sé þeim ónothæft, heldur miklu fremur að benda á að íslenskan hefur til dæmis þrjú kyn og sem slík hefur þegar pláss fyrir þá sem vilja hvorki kalla sig karl eða konu, svo eitt dæmi sé nefnt. Það sem gleymist líka svo oft í þessari umræðu er að tungumálið er miklu meira en samskiptatæki. Við hugsum nefnilega á tungumálinu sem við kunnum, og ef gengið er bratt fram í því að breyta tungumálinu með handafli og smætta það niður samkvæmt samfélagsmiðlafrösum, hættum við ekki bara að geta átt í samskiptum heldur verður hugsunin líka grautarleg, þar sem hugtök verða á floti um víðan völl og á endanum flestum ofviða. Það er svo náttúrulega þangað sem TikTok „menningin“ dregur fólk fyrir rest ef ekki er haldið vel á spöðunum. Það þýðir þó líklega lítið að andæfa þessu meinta frjálslyndi SHB og félaga, því hér er á vissan hátt um trúarbrögð að ræða sem byggja á einhvers konar pólitískri hugsun hægri manna um frelsi. „Frjálslyndið“ þar á bak við er nefnilega á flestan hátt frjálslyndi Hannesar Hólmsteins og félaga, það þykir mjög „kúl“ í samfélagi dagsins, og er einhvers konar tískuorð í samtímanum. „Frjálslyndi“ sem orð og hugtak er þess vegna í raun ómarktækt og merkingarlaust sem skilgreining, því öll teljum við okkur vera frjálslynd og „frjáls.“ Orðið sjálft er því lítið annað en ómarktækur pólitískur frasi í anda frasans „forsjárhyggja“ sem einnig er notað af sama fólki og á einnig upphaf í hugmyndafræði HHG og nýfrjálshyggjunnar. Það hefur oft verið nefnt að nýfrjálshyggjan eiri engu ef ekki er spornað við. Það á líka við um tungumálið og það er því grafalvarlegt mál að starfsfólk, bæði á RÚV, innan HÍ, sem og í öllu skólakerfinu, geri sér ekki grein fyrir því hvert stefnir. Við stöndum nefnilega frammi fyrir því að umtalsvert stór hluti þjóðarinnar kann að lesa orðin en er ekki læs á innihaldið og samhengið og þrátt fyrir sömu niðurstöður úr PISA könnunum ár eftir ár, er ekkert gert í málinu. Það er staða sem líklega var ekki stefnt að, en þetta er engu að síður niðurstaðan og þýðir hvorki meira né minna en að íslenska skólakerfið, nánast eins og það leggur sig, hefur klúðrað hlutverki sínu í því grundvallaratriði sem skiptir mestu máli í námi, sem er læsi, í fleiri áratugi. Því snýst þess íslenskuumræða á þessu plani að einhverju leiti um keisarans skeggs, en hér er hún og verður líklega áfram, drifin áfram af trúarofsa „frelsis“ sem og af samblandi þeirra þriggja mest einkennandi eðlisþátta í fari Íslendinga sem mætti kalla hin þrjú „M“, meðvirkni, minnimáttarkennd og mikilmennskubrjálæði. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslensk tunga Þór Saari Mest lesið Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Olíufyrirtækin vissu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Bullandi hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Rökleysan og rangfærslurnar í grein Sigríðar Hagalín á Vísir.is þann 4. júní eru margar og af ýmsum toga. Fyrst má nefna að inngangurinn er útúrsnúningur og byggður á röngum upplýsingum um útrýmingu geirfuglsins, því þeir menn sem drápu síðasta geirfuglinn gerðu það að pöntun dansks kaupahéðins sem vissi að sá síðasti yrði miklu meira virði (peningalega) dauður en lifandi. SHB stillir hins vegar upp einverri fallegri vísindahugsun sem á ekki við nein rök eða staðreyndir að styðjast. Af þessari sömu ástæðu munu menn líka drepa síðasta ljónið og síðasta nashyrninginn og það er bara engin „góð meining“ á bak við svoleiðis eins og SHB heldur fram, heldur náköld græðgi í peninga og ekkert annað. Þar af leiðandi er restin af greininn hrein markleysa því hún byggir á útúrsnúningi og þeim rangindum sem fram koma í innganginum og samlíking hennar við málvernd gengur ekki upp, er út í hött eins og sagt er. Skilningur hennar á þróun tungunnar gegnum aldirnar er líka rangur því ástæðan fyrir því að við getum enn lesið og skilið forníslensku er einmitt að hún hefur EKKI breyst svo mikið og hefur ekki verið „ein ólgandi, skapandi, lífræn súpa um aldir“ eins og SHB heldur fram, heldur hefur hún varðveist merkilega vel óbreytt frá tímum Snorra Sturlusonar. Af sömu ástæðu hefðu Snorri, Hallgrímur og Jónas vel getað lesið nútíma íslensku dagsins og „uppreisn“ Laxness, sem var að mestu uppreisn af prinsipp ástæðum, snerist að mestu leiti um kommusetningu en ekki breytingar á uppbyggingu setningaskipanar og málfræði. SHB býr svo til strámann þegar hún talar um að nágrannaþjóðirnar hafi losað sig við viðtengingarháttinn og lifað það af og stillir því svo upp við hliðina á þeim ambögum þegar notað er „fólk“ og „þau“ í stað „menn“ og „þá“ eitthvað sem er bara allt annað mál. Þetta eru nefnilega ekki smekksatriði eða blæbrigði heldur breyting á innihaldi setninga sem og setningaskipan, sem gerir tungumálið hreinlega klúrt í framsetningu, enda í ósamræmi við málfræði og hefðir. Vissulega þróast tungumál, en þau gera það yfirleitt af sjálfu sér hægt og yfir langan tíma og þar skipta erlend áhrif höfuðmáli. Það er því rétt hjá henni að nefna þau atriði sem hún gerir til styrktar tungumálinu og vísar til dæmis í niðurskurð framlaga til HÍ í því sambandi, en hún „gleymir“ því að RÚV er ásamt HÍ mikilvægasta menningarstofnunin sem við eigum og á að leiða vagninn í vönduðu málfari. Það er ekki gert með því að þröngva fram með handafli breytingum á tungumálinu bara vegna þess að ákveðnir hópar telja í sjálfhverfu sinni að það sé þeim ónothæft, heldur miklu fremur að benda á að íslenskan hefur til dæmis þrjú kyn og sem slík hefur þegar pláss fyrir þá sem vilja hvorki kalla sig karl eða konu, svo eitt dæmi sé nefnt. Það sem gleymist líka svo oft í þessari umræðu er að tungumálið er miklu meira en samskiptatæki. Við hugsum nefnilega á tungumálinu sem við kunnum, og ef gengið er bratt fram í því að breyta tungumálinu með handafli og smætta það niður samkvæmt samfélagsmiðlafrösum, hættum við ekki bara að geta átt í samskiptum heldur verður hugsunin líka grautarleg, þar sem hugtök verða á floti um víðan völl og á endanum flestum ofviða. Það er svo náttúrulega þangað sem TikTok „menningin“ dregur fólk fyrir rest ef ekki er haldið vel á spöðunum. Það þýðir þó líklega lítið að andæfa þessu meinta frjálslyndi SHB og félaga, því hér er á vissan hátt um trúarbrögð að ræða sem byggja á einhvers konar pólitískri hugsun hægri manna um frelsi. „Frjálslyndið“ þar á bak við er nefnilega á flestan hátt frjálslyndi Hannesar Hólmsteins og félaga, það þykir mjög „kúl“ í samfélagi dagsins, og er einhvers konar tískuorð í samtímanum. „Frjálslyndi“ sem orð og hugtak er þess vegna í raun ómarktækt og merkingarlaust sem skilgreining, því öll teljum við okkur vera frjálslynd og „frjáls.“ Orðið sjálft er því lítið annað en ómarktækur pólitískur frasi í anda frasans „forsjárhyggja“ sem einnig er notað af sama fólki og á einnig upphaf í hugmyndafræði HHG og nýfrjálshyggjunnar. Það hefur oft verið nefnt að nýfrjálshyggjan eiri engu ef ekki er spornað við. Það á líka við um tungumálið og það er því grafalvarlegt mál að starfsfólk, bæði á RÚV, innan HÍ, sem og í öllu skólakerfinu, geri sér ekki grein fyrir því hvert stefnir. Við stöndum nefnilega frammi fyrir því að umtalsvert stór hluti þjóðarinnar kann að lesa orðin en er ekki læs á innihaldið og samhengið og þrátt fyrir sömu niðurstöður úr PISA könnunum ár eftir ár, er ekkert gert í málinu. Það er staða sem líklega var ekki stefnt að, en þetta er engu að síður niðurstaðan og þýðir hvorki meira né minna en að íslenska skólakerfið, nánast eins og það leggur sig, hefur klúðrað hlutverki sínu í því grundvallaratriði sem skiptir mestu máli í námi, sem er læsi, í fleiri áratugi. Því snýst þess íslenskuumræða á þessu plani að einhverju leiti um keisarans skeggs, en hér er hún og verður líklega áfram, drifin áfram af trúarofsa „frelsis“ sem og af samblandi þeirra þriggja mest einkennandi eðlisþátta í fari Íslendinga sem mætti kalla hin þrjú „M“, meðvirkni, minnimáttarkennd og mikilmennskubrjálæði. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum.
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun