Samstaða og sniðganga - Suður-Afríka og Palestína Guðrún Sif Friðriksdóttir skrifar 6. desember 2023 15:31 Frá 7. október síðastliðnum hefur heimsbyggðin horft upp á hrylling ágerast á Gaza. Árásum Hamas á Ísrael hefur verið svarað með drápum á fleiri en 16.000 íbúum Gaza, þar af að minnsta kosti 7000 börnum. Vonir um að tímabundið mannúðarhlé yrði framlengt í lengra vopnahlé og langvarandi pólitíska lausn eru orðnar að engu og þjóðernishreinsanir á Gaza, þar sem almennir borgarar eru hvergi hultir, halda áfram. Palestínubúar hafa reynt ýmsar friðsamlegar leiðir til að berjast fyrir réttindum sínum í gegnum tíðina. Ein þeirra hefur verið að hvetja til sniðgöngu að fyrirmynd þeirri sem beindist að Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar. Þó að sú sniðganga hafi ekki ein og sér bundið endi á aðskilnaðarstefnuna þá var hún mikilvægur þáttur. Stuðningur almennings við sniðgönguna gerði yfirvöldum á Vesturlöndum einnig erfiðara fyrir að halda áfram stuðningi við rasísk stjórnvöld Suður-Afríku. Stuðningsmenn hvíta minnihlutans í Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar bentu oft á önnur Afríkulönd þar sem ofbeldi átti sér stað og reyndu að afvegaleiða umræðuna með því að spyrja af hverju væri ráðist á Suður-Afríku þegari ofbeldi ætti sér einnig stað annars staðar í álfunni. En milljónir almennra borgara sáu hvað aðskilnaðarstefnan var í raun og veru: glæpur gegn mannkyni. Ísrael hefur einnig unnið að því hörðum höndum að beina athyglinni frá eigin ofbeldisaðgerðum og beina henni að Hamas. En sú taktík gengur ekki lengur. Eyðileggingin á Gaza Eyðileggingin á Gaza er hryllileg. Íbúðarhús, skólar, sjúkrahús, flóttamannabúðir, öllu er tortímt. En fleiru er grandað á Gaza. Fyrir öllum þeim sem fylgst hafa með atburðarrásinni er ímynd Ísraels jafn mikil rjúkandi rúst og Gaza. Síonistar hafa gjörsamlega afhjúpað sig, áætlanir sínar um þjóðernishreinsanir og skeytingarleysi sitt gagnvart mannslífum. Fram að þessu hefur þrýstingur á Ísrael verið mun minni en hann var á Suður-Afríku á 9. áratug síðustu aldar. En að verða vitni að því að börn séu myrt á 10 mínútna fresti, sjúkrahús og skólar sprengdir, allar nauðsynjar teknar af fólki og þjóðernishreinsun í fullum gangi hefur leitt til þess að stór hluti almennings hefur vaknað til lífsins. En ennþá fleiri þurfa að bregðast við, því gjörðir hins almenna borgara skipta máli. Almenningur krefst þess í samstöðugöngum í öllum heimshornum að morðæðið sé stöðvað. Samtímis hafa þó slagorð um samstöðu með Palestínu verið bönnuð í Þýskalandi og eru á gráu svæði í Austurríki, Bandaríkjunum og Bretlandi. Einnig hefur sniðganga gegn Ísrael verið bönnuð í 35 fylkjum Bandaríkjanna og í Þýskalandi. Þetta varpar enn meiri ábyrgð á okkur sem enn njótum tjáningarfrelsis að nýta það. Nú þegar Ísrael er búið að berskjalda sig er líklegt að andspyrna heimsbyggðarinnar gegn hernámi, fjöldamorðum og aðskilnaðarstefnu muni aukast. Því miður lítur út fyrir að ríkisstjórnir og stofnanir Vesturlanda verði þær síðustu til standa með lýðræði og mannréttindum og á móti hvítri yfirburðarhyggju, alveg eins og gagnvart Suður-Afríku. Máttur almennings Ísraelsríki hefur dyggari stuðningsaðila á Vesturlöndum en hvíti minnihlutinn í Suður-Afríku hafði. En það hefur áður tekist að ná fram réttlæti þó að valdamestu aðilar heimsins hafi verið því mótfallnir. Þrýstingur frá almenningi réð úrslitum um að það tókst á endanum að koma því í gengum bæði bandaríska og breska þingið að beita Suður-Afríku viðskiptaþvingunum, þvert á vilja bæði Ronald Reagan og Margaret Thatcher. Það mun koma að því að vestræn yfirvöld verði að horfast í augu við að almenningur líður ekki hvíta yfirburðarhyggju og aðskilnaðarstefnu heldur trúir á jafnan rétt og frelsi allra, hvort sem það er í Suður-Afríku eða Ísrael og Palestínu. Nú reynir á okkur að halda áfram að þrýsta á okkar stjórnvöld, stofnanir og fyrirtæki með sniðgöngu og mótmælum svo að þetta gerist sem fyrst. Ábyrgðin er okkar. Tíminn er núna. Höfundur er rannsakandi við Norrænu Afríkustofnunina í Uppsala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Mest lesið Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Málþófið er séríslenskt Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Sjá meira
Frá 7. október síðastliðnum hefur heimsbyggðin horft upp á hrylling ágerast á Gaza. Árásum Hamas á Ísrael hefur verið svarað með drápum á fleiri en 16.000 íbúum Gaza, þar af að minnsta kosti 7000 börnum. Vonir um að tímabundið mannúðarhlé yrði framlengt í lengra vopnahlé og langvarandi pólitíska lausn eru orðnar að engu og þjóðernishreinsanir á Gaza, þar sem almennir borgarar eru hvergi hultir, halda áfram. Palestínubúar hafa reynt ýmsar friðsamlegar leiðir til að berjast fyrir réttindum sínum í gegnum tíðina. Ein þeirra hefur verið að hvetja til sniðgöngu að fyrirmynd þeirri sem beindist að Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar. Þó að sú sniðganga hafi ekki ein og sér bundið endi á aðskilnaðarstefnuna þá var hún mikilvægur þáttur. Stuðningur almennings við sniðgönguna gerði yfirvöldum á Vesturlöndum einnig erfiðara fyrir að halda áfram stuðningi við rasísk stjórnvöld Suður-Afríku. Stuðningsmenn hvíta minnihlutans í Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar bentu oft á önnur Afríkulönd þar sem ofbeldi átti sér stað og reyndu að afvegaleiða umræðuna með því að spyrja af hverju væri ráðist á Suður-Afríku þegari ofbeldi ætti sér einnig stað annars staðar í álfunni. En milljónir almennra borgara sáu hvað aðskilnaðarstefnan var í raun og veru: glæpur gegn mannkyni. Ísrael hefur einnig unnið að því hörðum höndum að beina athyglinni frá eigin ofbeldisaðgerðum og beina henni að Hamas. En sú taktík gengur ekki lengur. Eyðileggingin á Gaza Eyðileggingin á Gaza er hryllileg. Íbúðarhús, skólar, sjúkrahús, flóttamannabúðir, öllu er tortímt. En fleiru er grandað á Gaza. Fyrir öllum þeim sem fylgst hafa með atburðarrásinni er ímynd Ísraels jafn mikil rjúkandi rúst og Gaza. Síonistar hafa gjörsamlega afhjúpað sig, áætlanir sínar um þjóðernishreinsanir og skeytingarleysi sitt gagnvart mannslífum. Fram að þessu hefur þrýstingur á Ísrael verið mun minni en hann var á Suður-Afríku á 9. áratug síðustu aldar. En að verða vitni að því að börn séu myrt á 10 mínútna fresti, sjúkrahús og skólar sprengdir, allar nauðsynjar teknar af fólki og þjóðernishreinsun í fullum gangi hefur leitt til þess að stór hluti almennings hefur vaknað til lífsins. En ennþá fleiri þurfa að bregðast við, því gjörðir hins almenna borgara skipta máli. Almenningur krefst þess í samstöðugöngum í öllum heimshornum að morðæðið sé stöðvað. Samtímis hafa þó slagorð um samstöðu með Palestínu verið bönnuð í Þýskalandi og eru á gráu svæði í Austurríki, Bandaríkjunum og Bretlandi. Einnig hefur sniðganga gegn Ísrael verið bönnuð í 35 fylkjum Bandaríkjanna og í Þýskalandi. Þetta varpar enn meiri ábyrgð á okkur sem enn njótum tjáningarfrelsis að nýta það. Nú þegar Ísrael er búið að berskjalda sig er líklegt að andspyrna heimsbyggðarinnar gegn hernámi, fjöldamorðum og aðskilnaðarstefnu muni aukast. Því miður lítur út fyrir að ríkisstjórnir og stofnanir Vesturlanda verði þær síðustu til standa með lýðræði og mannréttindum og á móti hvítri yfirburðarhyggju, alveg eins og gagnvart Suður-Afríku. Máttur almennings Ísraelsríki hefur dyggari stuðningsaðila á Vesturlöndum en hvíti minnihlutinn í Suður-Afríku hafði. En það hefur áður tekist að ná fram réttlæti þó að valdamestu aðilar heimsins hafi verið því mótfallnir. Þrýstingur frá almenningi réð úrslitum um að það tókst á endanum að koma því í gengum bæði bandaríska og breska þingið að beita Suður-Afríku viðskiptaþvingunum, þvert á vilja bæði Ronald Reagan og Margaret Thatcher. Það mun koma að því að vestræn yfirvöld verði að horfast í augu við að almenningur líður ekki hvíta yfirburðarhyggju og aðskilnaðarstefnu heldur trúir á jafnan rétt og frelsi allra, hvort sem það er í Suður-Afríku eða Ísrael og Palestínu. Nú reynir á okkur að halda áfram að þrýsta á okkar stjórnvöld, stofnanir og fyrirtæki með sniðgöngu og mótmælum svo að þetta gerist sem fyrst. Ábyrgðin er okkar. Tíminn er núna. Höfundur er rannsakandi við Norrænu Afríkustofnunina í Uppsala.
Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun