Kvikugangur færir sig í átt til sjávar sem gæti þýtt sprengigos Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 11. nóvember 2023 05:34 Surtsey myndaðist í neðansjávargosi í nóvember 1963, þar sem fyrir var um 130 m sjávardýpi. Framan af, meðan sjór komst í gíginn, tókust á vatn og glóandi hraunbráð með miklum sprengingum sem mynduðu gosösku og gjall. Getty/Corbis Miklar breytingar hafa orðið á skjálftavirkninni sem mælst hefur við Sundhnjúkagíga og aflögun sem mælst hefur á Reykjanesskaga. Náttúruvársérfræðingur Veðurstofu Íslands tjáði fréttastofu í nótt að kvikugangurinn virtist vera að teygja sig í suðvestur. Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum. Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Innlent Munu leggja fram vísindalegar sannanir fyrir því að Brigitte sé líffræðilega kona Erlent Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum Innlent Segir Fallon og Meyers næsta: „Gerið þetta NBC!!!“ Erlent Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Innlent 80.000 lögreglumenn í viðbragðsstöðu vegna boðaðra mótmæla í dag Erlent Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Innlent Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Innlent Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent Fundu Guð í App store Erlent Fleiri fréttir Hafnar kröfu um ógildingu ákvörðun Skipulagsstofnunar Svona gæti Sundabraut litið út: Brú eða göng meðal valkosta Stefnir í að forystan verði óbreytt Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Vilja byggja nýtt geðsvið við hlið Landspítalans í Fossvogi Íbúar þurfa ekki lengur að sjóða neysluvatn Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Helmingur nýrra íbúða óseldur í yfir 200 daga Ógnaði öðrum með skærum 3,6 stiga skjálfti mældist í Vatnajökli Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Segja áform ráðherra grafa undan þjónustu Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Ekki eigi að stjórna borginni út frá „pólitískri kreddu“ Eiga eftir að ráða tólf starfsmenn svo hægt sé að opna allar deildir Skorast ekki undan ábyrgð vilji flokksmenn nýjan oddvita Nýburar fæðast í nikótínfráhvörfum Skipulagsbreytingar á framhaldsskólastigi í vændum Mæður sem taka í vörina á meðgöngu og missáttir leigubílstjórar Björn strax hættur í íþróttaráði: „Þetta var bara prinsippmál“ SUS gefur fundarmönnum bol í anda Charlies Kirk Eins og löglærður forstjóri spítala væri að skera upp sjúklinga Aðalsteinn volgur og Björg orðuð við oddvitann Eldur í ruslageymslu á Selfossi Segist hafa flækst í umfangsmikið fíkniefnamál fyrir hreina tilviljun Annar oddviti L-listans á Akureyri hættir í bæjarstjórn Ók á fimm til sex kyrrstæða bíla Næsta skref að tryggja að próf leigubílstjóra verði alfarið á íslensku „Fólk hefur hætt eða nánast verið bolað úr starfi síðan hún tók við“ Sjá meira
Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum.
Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Innlent Munu leggja fram vísindalegar sannanir fyrir því að Brigitte sé líffræðilega kona Erlent Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum Innlent Segir Fallon og Meyers næsta: „Gerið þetta NBC!!!“ Erlent Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Innlent 80.000 lögreglumenn í viðbragðsstöðu vegna boðaðra mótmæla í dag Erlent Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Innlent Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Innlent Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent Fundu Guð í App store Erlent Fleiri fréttir Hafnar kröfu um ógildingu ákvörðun Skipulagsstofnunar Svona gæti Sundabraut litið út: Brú eða göng meðal valkosta Stefnir í að forystan verði óbreytt Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Vilja byggja nýtt geðsvið við hlið Landspítalans í Fossvogi Íbúar þurfa ekki lengur að sjóða neysluvatn Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Helmingur nýrra íbúða óseldur í yfir 200 daga Ógnaði öðrum með skærum 3,6 stiga skjálfti mældist í Vatnajökli Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Segja áform ráðherra grafa undan þjónustu Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Ekki eigi að stjórna borginni út frá „pólitískri kreddu“ Eiga eftir að ráða tólf starfsmenn svo hægt sé að opna allar deildir Skorast ekki undan ábyrgð vilji flokksmenn nýjan oddvita Nýburar fæðast í nikótínfráhvörfum Skipulagsbreytingar á framhaldsskólastigi í vændum Mæður sem taka í vörina á meðgöngu og missáttir leigubílstjórar Björn strax hættur í íþróttaráði: „Þetta var bara prinsippmál“ SUS gefur fundarmönnum bol í anda Charlies Kirk Eins og löglærður forstjóri spítala væri að skera upp sjúklinga Aðalsteinn volgur og Björg orðuð við oddvitann Eldur í ruslageymslu á Selfossi Segist hafa flækst í umfangsmikið fíkniefnamál fyrir hreina tilviljun Annar oddviti L-listans á Akureyri hættir í bæjarstjórn Ók á fimm til sex kyrrstæða bíla Næsta skref að tryggja að próf leigubílstjóra verði alfarið á íslensku „Fólk hefur hætt eða nánast verið bolað úr starfi síðan hún tók við“ Sjá meira
Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent
Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent