Kennarar kveikja í nemendum Guðjón Hreinn Hauksson skrifar 23. janúar 2023 11:31 Umræða um meinta pólitíska innrætingu í framhaldsskólum hefur fengið mikið rými í fjölmiðlum undanfarið og hafa ýmsir fengið að dylgja linnulítið um misnotkun kennara á aðstöðu sinni gagnvart nemendum. Gjarnan er stuðst við tvær samhengislausar glærur tveggja kennara og sögusagnir úr eigin bergmálsklefum um að kennarar telji sig hafa ótakmarkað frelsi til að innprenta nemendum hinar og þessar ranghugmyndir, til að mynda um loftslagsmál, málefni kynjanna og stjórnmál. Ítrekað er talað um að foreldrar hafi sífellt meiri áhyggjur af því sem kennt er í skólum og nota menn alltaf tækifærið til þess að hvetja foreldra til þess að lesa yfir kennslubækurnar og hafa eftirlit með því hvað sé verið að uppfræða börnin um. Í hverju viðtalinu á fætur öðru eru kennarar sakaðir um „ógeðfelldan áróður“, „falskennslu“ og „óhugnanlega afbökun“. Gjarnan er í þessum málflutningi dregin upp stórkostlega bjöguð mynd af hlutverki kennara og sambandi þeirra við nemendur. Litið er svo á að kennarar, eða „uppfræðarar“ eins og þeir eru gjarnan kallaðir, hafi eitthvert alvald yfir nemendum sem séu ómótuð og móttækileg ílát fræðslunnar sem hellt er ofan í þau í kennslustundum. Nemendur geti á engan hátt gert greinarmun á uppfræðaranum og áróðursmeistaranum sem sé í lófa lagið að innræta nemendum sínar eigin pólitísku skoðanir sem dulbúinn „lið í kennslu um staðreyndir“. Það getur vel verið að þetta sé enn ein skammdegisumræðan sem gufar upp með hækkandi sól en nú er einfaldlega ekki hægt að sitja lengur undir þessari aðför að starfsheiðri kennarastéttarinnar og markvissum tilraunum til þess að draga út trausti almennings til kennara og skólastarfs almennt. Ítrekað er að því ýjað að það sé jafnvel nauðsynlegt að rannsaka allt kennsluefni, áminna verði kennara sem verða uppvísir að vafasamri framsetningu efnis, foreldrar skuli aldeilis fylgjast vel með og auk þess er þess vænst að kennarar landsins hugsi nú sín mál og vandi sig betur. Þessi sýn á skólastarf gæti ekki verið fjær raunveruleikanum. Kennarar eru fagmenn fram í fingurgóma þótt þeir geri að sjálfsögðu mistök eins og aðrir. Gerðar eru ríkar hæfnikröfur til kennara í lögum og reglugerðum og bæði fer fram innra og ytra eftirlit með því starfi sem á sér stað í kennslu. Kennarar vinna eftir siðareglum, sem síðast voru uppfærðar á KÍ-þingi nú í nóvember, og uppfæra eigin þekkingu og færni með markvissum hætti. Kennsla er stöðugt samtal við nemendur með það að markmiði m.a. að „efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar“, eins og segir í Aðalnámskrá framhaldsskóla. Við upphaf hverrar annar fá kennarar nýjan nemendahóp og er verkefnið fyrst og fremst að kveikja neista í hugum nemenda. Það er gjarnan gert með því að tengja námsefnið við reynsluheim nemenda en einnig að fá nemendur til að hugsa um efnið frá ýmsum hliðum. Markmiðið er að ná nemendum á þann stað að þeir treysti sér til þess að spyrja spurninga, rökræða, æfa sig á hugmyndum, styðja þær og hafna. Þá er lykilatriði að skólastofan sé öruggur vettvangur á þann hátt að öllum leyfist að mistakast, setja fram ögrandi sjónarmið, tjá sig af tilfinningahita, reiðast, orða hugsanir en sé um leið skylt að hlusta með eyrum og augum á aðra, sættast, virða sjónarmið, endurskoða eigin afstöðu eða halda henni betur fram. Það er mikil list að byggja nemendahópinn sinn þannig upp að þetta gangi upp. Til þess þarf tíma og takmarkalítið þolgæði kennara því stundum er eins og allt vinni gegn manni. En þegar kennarar finna að þeim er treyst geta þeir allt. Ef eitthvað einkennir kennarastéttina í heild er það hollustan við nemendur og að helga sig því verkefni að kveikja í nemendum. Kennslan í gegnum kórónufaraldurinn allan sannaði þetta rækilega. Þá lagði allt samfélagið traust sitt á kennara og skólasamfélagið sem stóð svo sannarlega undir því. Það er því sorglegt í meira lagi að fólk, sem sækist eftir pólitískum áhrifum, skuli nú fara fram með alvarlegum ásökunum gegn kennarastéttinni og vinna markvisst að því að grafa undan trausti samfélagsins til hennar. Ég vona að félagsgreinakennarar í landinu fari almennt vel yfir hugtökin popúlisma og lýðskrum með nemendum. Það er einmitt líklegt að nemendur rækjust á nýleg dæmi um slíkt við fyrstu leit. Nemendur eru nefnilega mjög glúrnir og láta illa blekkjast af áróðursmeisturum. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Á hlaupum undan ábyrgðinni Áslaug Friðriksdóttir Skoðun Aftur á byrjunarreit Hörður Arnarson Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun „Að skrifa söguna“ Var of mikið undir hjá kvennalandsliðinu? Viðar Halldórsson Skoðun Tvöföld bið eftir geislameðferð er of löng Katrín Sigurðardóttir Skoðun Norðurlandamet í fúski! Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar Skoðun Tvöföld bið eftir geislameðferð er of löng Katrín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Linsa Lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Að skrifa söguna“ Var of mikið undir hjá kvennalandsliðinu? Viðar Halldórsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Netöryggi til framtíðar Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Aftur á byrjunarreit Hörður Arnarson skrifar Skoðun Norðurlandamet í fúski! Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Ursula von der Leyen styður þjóðarmorð! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvert er markmið fulltrúalýðræðis? Hlynur Orri Stefánsson,Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Ég vona að þú gleymir mér ekki Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvaða einkunn fékkst þú á bílprófinu? Grétar Birgisson skrifar Skoðun Að koma út í lífið með verri forgjöf, hvernig tilfinning er það? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Flugnám - Annar hluti: Afskiptaleysi stjórnvalda Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Sóvésk sápuópera Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Sjá meira
Umræða um meinta pólitíska innrætingu í framhaldsskólum hefur fengið mikið rými í fjölmiðlum undanfarið og hafa ýmsir fengið að dylgja linnulítið um misnotkun kennara á aðstöðu sinni gagnvart nemendum. Gjarnan er stuðst við tvær samhengislausar glærur tveggja kennara og sögusagnir úr eigin bergmálsklefum um að kennarar telji sig hafa ótakmarkað frelsi til að innprenta nemendum hinar og þessar ranghugmyndir, til að mynda um loftslagsmál, málefni kynjanna og stjórnmál. Ítrekað er talað um að foreldrar hafi sífellt meiri áhyggjur af því sem kennt er í skólum og nota menn alltaf tækifærið til þess að hvetja foreldra til þess að lesa yfir kennslubækurnar og hafa eftirlit með því hvað sé verið að uppfræða börnin um. Í hverju viðtalinu á fætur öðru eru kennarar sakaðir um „ógeðfelldan áróður“, „falskennslu“ og „óhugnanlega afbökun“. Gjarnan er í þessum málflutningi dregin upp stórkostlega bjöguð mynd af hlutverki kennara og sambandi þeirra við nemendur. Litið er svo á að kennarar, eða „uppfræðarar“ eins og þeir eru gjarnan kallaðir, hafi eitthvert alvald yfir nemendum sem séu ómótuð og móttækileg ílát fræðslunnar sem hellt er ofan í þau í kennslustundum. Nemendur geti á engan hátt gert greinarmun á uppfræðaranum og áróðursmeistaranum sem sé í lófa lagið að innræta nemendum sínar eigin pólitísku skoðanir sem dulbúinn „lið í kennslu um staðreyndir“. Það getur vel verið að þetta sé enn ein skammdegisumræðan sem gufar upp með hækkandi sól en nú er einfaldlega ekki hægt að sitja lengur undir þessari aðför að starfsheiðri kennarastéttarinnar og markvissum tilraunum til þess að draga út trausti almennings til kennara og skólastarfs almennt. Ítrekað er að því ýjað að það sé jafnvel nauðsynlegt að rannsaka allt kennsluefni, áminna verði kennara sem verða uppvísir að vafasamri framsetningu efnis, foreldrar skuli aldeilis fylgjast vel með og auk þess er þess vænst að kennarar landsins hugsi nú sín mál og vandi sig betur. Þessi sýn á skólastarf gæti ekki verið fjær raunveruleikanum. Kennarar eru fagmenn fram í fingurgóma þótt þeir geri að sjálfsögðu mistök eins og aðrir. Gerðar eru ríkar hæfnikröfur til kennara í lögum og reglugerðum og bæði fer fram innra og ytra eftirlit með því starfi sem á sér stað í kennslu. Kennarar vinna eftir siðareglum, sem síðast voru uppfærðar á KÍ-þingi nú í nóvember, og uppfæra eigin þekkingu og færni með markvissum hætti. Kennsla er stöðugt samtal við nemendur með það að markmiði m.a. að „efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar“, eins og segir í Aðalnámskrá framhaldsskóla. Við upphaf hverrar annar fá kennarar nýjan nemendahóp og er verkefnið fyrst og fremst að kveikja neista í hugum nemenda. Það er gjarnan gert með því að tengja námsefnið við reynsluheim nemenda en einnig að fá nemendur til að hugsa um efnið frá ýmsum hliðum. Markmiðið er að ná nemendum á þann stað að þeir treysti sér til þess að spyrja spurninga, rökræða, æfa sig á hugmyndum, styðja þær og hafna. Þá er lykilatriði að skólastofan sé öruggur vettvangur á þann hátt að öllum leyfist að mistakast, setja fram ögrandi sjónarmið, tjá sig af tilfinningahita, reiðast, orða hugsanir en sé um leið skylt að hlusta með eyrum og augum á aðra, sættast, virða sjónarmið, endurskoða eigin afstöðu eða halda henni betur fram. Það er mikil list að byggja nemendahópinn sinn þannig upp að þetta gangi upp. Til þess þarf tíma og takmarkalítið þolgæði kennara því stundum er eins og allt vinni gegn manni. En þegar kennarar finna að þeim er treyst geta þeir allt. Ef eitthvað einkennir kennarastéttina í heild er það hollustan við nemendur og að helga sig því verkefni að kveikja í nemendum. Kennslan í gegnum kórónufaraldurinn allan sannaði þetta rækilega. Þá lagði allt samfélagið traust sitt á kennara og skólasamfélagið sem stóð svo sannarlega undir því. Það er því sorglegt í meira lagi að fólk, sem sækist eftir pólitískum áhrifum, skuli nú fara fram með alvarlegum ásökunum gegn kennarastéttinni og vinna markvisst að því að grafa undan trausti samfélagsins til hennar. Ég vona að félagsgreinakennarar í landinu fari almennt vel yfir hugtökin popúlisma og lýðskrum með nemendum. Það er einmitt líklegt að nemendur rækjust á nýleg dæmi um slíkt við fyrstu leit. Nemendur eru nefnilega mjög glúrnir og láta illa blekkjast af áróðursmeisturum. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara.
Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson Skoðun
Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar
Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar
Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson Skoðun