Þegar konur taka pláss á skjánum... Eva Sigurðardóttir skrifar 9. júní 2022 13:00 Síðastliðinn sunnudag var lokaþáttur af sjónvarpsþáttunum Vitjanir sýndur á RÚV. Var það einstaklega spennandi fyrir mig þar sem ég er jú leikstjóri þáttanna. Handritið er unnið af okkur Kolbrúnu Önnu Björnsdóttur og Völu Þórsdóttur og skartar verkið konum í flestum aðal hlutverkum. Í þeirri merkilega litlu umfjöllun sem sería af þessari stærð hefur fengið hefur oftast verið talað um „kvenna verk” eða „kvenna teymi” – sem er svo sem alveg rétt, en óþarfi að taka það alltaf fram. Eða hvað? Það hefur verið mjög áhugavert að fylgjast með þessari umfjöllun og sjá hversu mikla áherslu kvennavinkillinn hefur fengið. Við erum mjög stoltar af því að hafa teflt fram þessari sögu um lækni sem flytur aftur í gamla þorpið sitt með unglingsdóttur sína og þarf að flytja inn í foreldrahús eftir framhjáhald eiginmanns síns. Hún tekur við stöðu heimilislæknis í þorpinu og á heilsugæslunni vinna tvær aðrar konur sem eru stór hlutverk í sögunni. Við kynnum til leiks fjöldan allan af karakterum úr þessu þorpi, en mæður og dætur eru aðal söguþráður seríunnar og því ætti ekki að koma á óvart að konur eru í flestum aðal hlutverkunum. En þetta virðist hafa slegið suma áhorfendur útaf laginu. Ég hef fengið ótal margar athugasemdir bæði á netinu og frá fólki í kringum mig um þetta. Konur eru flestar mjög ánægðar og vilja bara ræða söguþráðinn, en karlar hafa oft byrjað á því að undra sig á því hvað það virðast búa margar konur í þessu skáldaða þorpi sem við höfum nefnt Hólmafjörð. Faðir minn vildi jafnvel hvetja mig til þess að skrifa inn karlmann á heilsugæsluna því karlmenn geta víst líka unnið á heilsugæslum. Það er svo sem alveg rétt, en það er bara ekki það sem að sagan er um, og er það ekki réttur höfunda að skrifa inn þá karaktera og söguþræði sem þeim finnst mest áhugaverðir? Áhorfendur hafa í gegnum árin fengið að horfa á kvikmyndir og sjónvarpsefni sem skartað hefur mikið af karl hetjum og körlum í aðal hlutverkum. Oftast eru konur bara í aukahlutverki og með þann eina tilgang að styðja við sögu karlanna. Þegar kona er í aðalhlutverki er oft karlmaður í jafn stóru hlutverki, en ég nefni hér Ófærð, Brot og Verbúðina. Gæti það mögulega verið útskýrt með því að konur hafa ekki fengið sömu tækifærin til að skrifa eða leikstýra svona stórum verkum? Auðvitað mega konur skrifa um karla og karlar skrifa um konur – en það ætti ekki að koma neinum á óvart að sjónvarpsería skrifuð af konum sé um konur. Það er bara ekkert að því og í raun þörf á því. Og það er svo efni í annan pistil, en það einnig meiri þörf á sýnileika og tækifærum fyrir POC (people of colour), hinsegin fólki og einstaklingum með fötlun. Við konurnar höfum þurft að læra að tengja við karlmenn á skjánum og finna leiðir til þess að endurspegla okkur í sögum þeirra. Þar hafa karlmenn ekki þurft að leggja mikið á sig þar sem að þeir sjá sjálfa sig í flestum seríum og kvikmyndum síðastliðnu ára. Eitt og eitt verk kemur út um konur, en það er undantekning frekar en reglan. Og það er því tilgáta mín að karlmenn eru hreinglega bara ekki í æfingu í því að leggja meira á sig og finna tengingu eða speglun í karakterum sem líta ekki út eins og þeir sjálfir. En margt sem að persónur Vitjana ganga í gegnum eru lífsreynslur sem að bæði kynin þekkja og ættu að tengja við. Ég bæti því svo við að það hefur verið áberandi lítil umfjöllun um þessa þætti sem sýndir voru á sama tíma á RÚV og hinar íslensku leiknu seríurnar sem við höfum horft á síðustu misseri. Mér hefur verið bent á þetta frá ótal mörgu fólki og jafnvel hefur þetta verið rætt af áhorfendum á Twitter og á Facebook. Fjölmiðlar hafa birt mjög fá viðtöl og leikkonurnar okkar flestar ekki farið í nein blaðaviðtöl. Má þar sérstaklega benda á að aðal leikkonan, Sara Dögg Ásgeirsdóttir, hefur ekki fengið eitt viðtal í fréttablaði, fréttasíðum á netinu eða í tölublað. Þetta finnst mér mjög undarlegt, enda um þekkta og reynda leikkonu að ræða. Kannski er það bara af því að við konurnar látum verkin tala og erum aðeins hógvægari með þetta allt saman – en fjölmiðlar mættu nú líka vinna vinnu sína af meiri áhuga og ekki bara bíða eftir tilbúnum fréttatilkynningum og pistlum eins og oft er gert. Það eru einnig margar þemur í þáttunum sem fólk hefur vilja ræða á netinu eins og heimilisofbeldi og geðheilsa, en þetta hefur ekki krossað yfir í viðurkennda fjölmiðla. Ég dett oft í grifjuna að fara að þakka fyrir það að hafa fengið að leikstýra þessum þáttum og að fá að sýna þá á RÚV, eins og að ég sé ekki lærð og reynd kvikmyndagerðakona sem á þetta pláss skilið eins og við allar sem komu að gerð Vitjana. Við höfum lagt mikla vinnu í verkið og það sem við þökkum fyrir er samstarfið og áhorfið sem við höfum hlotið. Það ætti ekki að koma fólki svona á óvart að þetta „kvenna verk” sé faglega unnið. Það er áberandi hvað áhorfendur sem horft hafa á þáttinn eru ánægðir og ég hvet alla sem eftir eiga að horfa að taka hámhorf á Sarpinum hjá RÚV. Munið bara að endurstilla gleraugun og hugann þannig að þið náið að tengja bæði við sögur karlanna og kvennanna – það er ekkert mál þegar þið komist í æfingu við það! Höfundur er leikstjóri, handritshöfundur og framleiðandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kvikmyndagerð á Íslandi Bíó og sjónvarp Jafnréttismál Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Síðastliðinn sunnudag var lokaþáttur af sjónvarpsþáttunum Vitjanir sýndur á RÚV. Var það einstaklega spennandi fyrir mig þar sem ég er jú leikstjóri þáttanna. Handritið er unnið af okkur Kolbrúnu Önnu Björnsdóttur og Völu Þórsdóttur og skartar verkið konum í flestum aðal hlutverkum. Í þeirri merkilega litlu umfjöllun sem sería af þessari stærð hefur fengið hefur oftast verið talað um „kvenna verk” eða „kvenna teymi” – sem er svo sem alveg rétt, en óþarfi að taka það alltaf fram. Eða hvað? Það hefur verið mjög áhugavert að fylgjast með þessari umfjöllun og sjá hversu mikla áherslu kvennavinkillinn hefur fengið. Við erum mjög stoltar af því að hafa teflt fram þessari sögu um lækni sem flytur aftur í gamla þorpið sitt með unglingsdóttur sína og þarf að flytja inn í foreldrahús eftir framhjáhald eiginmanns síns. Hún tekur við stöðu heimilislæknis í þorpinu og á heilsugæslunni vinna tvær aðrar konur sem eru stór hlutverk í sögunni. Við kynnum til leiks fjöldan allan af karakterum úr þessu þorpi, en mæður og dætur eru aðal söguþráður seríunnar og því ætti ekki að koma á óvart að konur eru í flestum aðal hlutverkunum. En þetta virðist hafa slegið suma áhorfendur útaf laginu. Ég hef fengið ótal margar athugasemdir bæði á netinu og frá fólki í kringum mig um þetta. Konur eru flestar mjög ánægðar og vilja bara ræða söguþráðinn, en karlar hafa oft byrjað á því að undra sig á því hvað það virðast búa margar konur í þessu skáldaða þorpi sem við höfum nefnt Hólmafjörð. Faðir minn vildi jafnvel hvetja mig til þess að skrifa inn karlmann á heilsugæsluna því karlmenn geta víst líka unnið á heilsugæslum. Það er svo sem alveg rétt, en það er bara ekki það sem að sagan er um, og er það ekki réttur höfunda að skrifa inn þá karaktera og söguþræði sem þeim finnst mest áhugaverðir? Áhorfendur hafa í gegnum árin fengið að horfa á kvikmyndir og sjónvarpsefni sem skartað hefur mikið af karl hetjum og körlum í aðal hlutverkum. Oftast eru konur bara í aukahlutverki og með þann eina tilgang að styðja við sögu karlanna. Þegar kona er í aðalhlutverki er oft karlmaður í jafn stóru hlutverki, en ég nefni hér Ófærð, Brot og Verbúðina. Gæti það mögulega verið útskýrt með því að konur hafa ekki fengið sömu tækifærin til að skrifa eða leikstýra svona stórum verkum? Auðvitað mega konur skrifa um karla og karlar skrifa um konur – en það ætti ekki að koma neinum á óvart að sjónvarpsería skrifuð af konum sé um konur. Það er bara ekkert að því og í raun þörf á því. Og það er svo efni í annan pistil, en það einnig meiri þörf á sýnileika og tækifærum fyrir POC (people of colour), hinsegin fólki og einstaklingum með fötlun. Við konurnar höfum þurft að læra að tengja við karlmenn á skjánum og finna leiðir til þess að endurspegla okkur í sögum þeirra. Þar hafa karlmenn ekki þurft að leggja mikið á sig þar sem að þeir sjá sjálfa sig í flestum seríum og kvikmyndum síðastliðnu ára. Eitt og eitt verk kemur út um konur, en það er undantekning frekar en reglan. Og það er því tilgáta mín að karlmenn eru hreinglega bara ekki í æfingu í því að leggja meira á sig og finna tengingu eða speglun í karakterum sem líta ekki út eins og þeir sjálfir. En margt sem að persónur Vitjana ganga í gegnum eru lífsreynslur sem að bæði kynin þekkja og ættu að tengja við. Ég bæti því svo við að það hefur verið áberandi lítil umfjöllun um þessa þætti sem sýndir voru á sama tíma á RÚV og hinar íslensku leiknu seríurnar sem við höfum horft á síðustu misseri. Mér hefur verið bent á þetta frá ótal mörgu fólki og jafnvel hefur þetta verið rætt af áhorfendum á Twitter og á Facebook. Fjölmiðlar hafa birt mjög fá viðtöl og leikkonurnar okkar flestar ekki farið í nein blaðaviðtöl. Má þar sérstaklega benda á að aðal leikkonan, Sara Dögg Ásgeirsdóttir, hefur ekki fengið eitt viðtal í fréttablaði, fréttasíðum á netinu eða í tölublað. Þetta finnst mér mjög undarlegt, enda um þekkta og reynda leikkonu að ræða. Kannski er það bara af því að við konurnar látum verkin tala og erum aðeins hógvægari með þetta allt saman – en fjölmiðlar mættu nú líka vinna vinnu sína af meiri áhuga og ekki bara bíða eftir tilbúnum fréttatilkynningum og pistlum eins og oft er gert. Það eru einnig margar þemur í þáttunum sem fólk hefur vilja ræða á netinu eins og heimilisofbeldi og geðheilsa, en þetta hefur ekki krossað yfir í viðurkennda fjölmiðla. Ég dett oft í grifjuna að fara að þakka fyrir það að hafa fengið að leikstýra þessum þáttum og að fá að sýna þá á RÚV, eins og að ég sé ekki lærð og reynd kvikmyndagerðakona sem á þetta pláss skilið eins og við allar sem komu að gerð Vitjana. Við höfum lagt mikla vinnu í verkið og það sem við þökkum fyrir er samstarfið og áhorfið sem við höfum hlotið. Það ætti ekki að koma fólki svona á óvart að þetta „kvenna verk” sé faglega unnið. Það er áberandi hvað áhorfendur sem horft hafa á þáttinn eru ánægðir og ég hvet alla sem eftir eiga að horfa að taka hámhorf á Sarpinum hjá RÚV. Munið bara að endurstilla gleraugun og hugann þannig að þið náið að tengja bæði við sögur karlanna og kvennanna – það er ekkert mál þegar þið komist í æfingu við það! Höfundur er leikstjóri, handritshöfundur og framleiðandi.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun