Nú að loknum borgarstjórnarkosningum þá er tilefni til að fara yfir atburði liðinna vikna og það sem gæti verið í vændum fyrir þær tugþúsundir fjölskyldna á höfuðborgarsvæðinu sem þurfa að lúta lögmálum hins villta leigumarkaðar.
Leigjendasamtökin tóku sér mjög ákveðna stöðu í samtalinu sem fór fram í liðinni kosningabaráttu, þar sem velferð leigjenda var í algerum forgangi. Við lögðum upp með þá spurningu til framboða hér í Reykjavík um “hvernig við tryggðum velferð leigjenda?”. Núverandi hnignun í velferð leigjenda er umlukin miklu óöryggi, húsnæðisskorti og sjálfdæmi leigusala í verðmyndun og við þeim þáttum verður að bregðast við hið snarasta.
Samtökin hafa talað lengi fyrir íhlutun í verðmyndun á leigumarkaði, fyrir auknum réttindum og vernd fyrir leigendur ásamt því að tala fyrir stórátaki í uppbyggingu á alvöru óhagnaðardrifnu leigu- og kaupleiguhúsnæði á landinu öllu. Það er deginum ljósara, að bæði ef tekið er mið af reynslu leigjenda og ef rýnt er í hagtölur á húsnæðismarkaði að það þarf þjóðarátak í húsnæðismálum.
Eftir að samtökin fóru að taka virkan þátt í opinberri umræðu um stefnumál flokkana í Reykjavík fyrir um það bil 4 vikum þá hefur margt breyst. Sjónarmið leigjenda, félagsleg staða þeirra, íþyngjandi skilyrði og búsetufyrirkomulag hefur komið upp á yfirborðið. Leigjendasamtökin hafa veitt leigjendum tækifæri og vettvang til að ávarpa stöðu sína og efla stéttarvitund og á sama tíma hafa samtökin eflst mikið og mikil fjölgun hefur orðið í skráningu. Á næstu vikum og mánuðum ætla samtökin svo að efla starfið og fjölga meðlimum enn frekar.
Í gegnum þessa kosningabaráttu höfum við reynt að ávarpa frambjóðendur, leigjendur og í raun alla íbúa og haldið frammi sjónarmiðum þeirra sem búa við óöryggi og mjög íþyngjandi húsnæðiskostnað á leigumarkaði. Það er skaðlegt samfélaginu okkar að búa svo um hnútana að stór hluti fjölskyldna búi við fátækt og örvæntningu án nokkurs annars tilgangs en að skapa auð fyrir eignafólk og fjárfesta. Að allt atgervi, mannkostir og sköpunkraftur þeirra sé umlukið örvæntingu og afkomuótta. Það skaðar ekki bara leigejndur heldur samfélagið allt.
Sjónarmið Leigjendasamtakana áttu mikinn hljómgrunn hjá flestum stjórnmálaflokkum og öllum fjölmiðlum. Það má færa góð rök fyrir því að leigjendasamtökin hafi komið húsnæðismálum og málefnum leigumarkaðarins rækilega á dagskrá í þessari kosningabaráttu og að það hafi jafnvel haft áhrif á fylgi flokka og áherslur þeirra síðustu vikur. Umræða síðustu vikuna snérist að mörgu leyti um húsnæðismál, sem var málefni sem meirihlutinn ætlaði sér ekki að gera að sérstöku kosningamáli en komst sem betur fer í brennipunkt umræðunnar vegna ríkjandi neyðar, framsetningar samtakanna og áhuga fjölmiðla.
Leigjendur og aðrir þeir sem þrá það eitt að öðlast húsnæðisöryggi og heimilishelgi þurfa nauðsynlega að fá þau skilaboð um að betri og heilbrigðari tímar séu í vændum. Það er ljóst að það eru nokkur stjórnarmynstur í höfuðborginni sem gætu staðið fyrir nauðsynlegri uppbyggingu á húsnæði og tryggt stóran hluta þeirra í alvöru óhagnaðardrfið resktrarform, s.s. í gegnum byggingasamvinnufélög eða á vegum borgarinnar sjálfrar. Í borgarstjórn eru einnig flokkar sem hafa talað fyrir regluvæðingu leigumarkaðarins og bættri velferð þeirra sem líða fyrir núverandi ástand. Það er klár meirihluti fyrir samstarfi flokka sem geta breytt landslagi og framtíð fjölskyldna í Reykjavík, með áherslu á velferð, öryggi og réttindi á húsnæðismarkaði.
Það er ljóst ef litið er til niðurstaðna kosninga í Reykjavík, að það var kosið um úrbætur á húsnæðismarkaði og um velferð leigjenda. Það er því ríkt tilefni til að hvetja þá flokka sem geta sameinast um stórátak í uppbyggingu á óhagnaðadrifnu íbúðarhúsnæði til að íhuga samstarf á þeim grundvelli og leysa úr þeirri ánauð sem nú ríkir.
Ég vil persónulega þakka frambjóðendum allra flokka í Reykjavík sem ég hef átt samskipti við undanfarnar vikur fyrir góðar viðtökur og skilning á málefnum leigjenda. Einnig vil ég þakka því fjölmiðlafólki sem hefur veitt sjónarmiðum leigjenda vettvang í opinberri umræði, og sérstakar þakkir fá blaðamenn Stundarinnar fyrir heimsklassa umfjöllum um leigumarkaðinn. Leigjendum og velunnurum þeirra vil ég þakka fyrir ómetanlega hvatningu og stuðning.
Nú er runnin upp örlagatími fyrir okkur leigjendur, og leggjum við nú velferð okkar og fjöregg í hendur ykkar kæru borgarfulltrúar. Við treystum ykkur til að setja það í öndvegi og að hafa manngildi í heiðri.
Leigjendasamtökin hvetja ykkur til að sameinast um að húsnæði séu mannréttindi, og að fasteignamarkaður verði ekki fjárfestingaöflum og spákaupmennsku endnalega að bráð með frekari áföllum fyrir leigjendur.
Með hjartans kveðju,
Guðmundur Hrafn
Höfundur er í stjórn Samtaka leigjenda á Íslandi.
