Dauði Bankasýslunnar er björgunarlína ríkisstjórnarinnar Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar 26. apríl 2022 11:30 Ríkisstjórnin hvarf sjónum yfir páskana þegar ljóst varð hvernig viðbrögð fólksins í landinu voru eftir að listi yfir kaupendur í bréfum Íslandsbanka var birtur. Ekki náðist í formenn ríkisstjórnarflokkanna og ráðherra ríkisstjórnarinnar dögum saman. Þögnin var svo loks rofin með fréttatilkynningu um að krossfesta ætti Bankasýsluna fyrir það sem aflaga fór við sölu á 22,5% á hluta ríkisins í eigu Íslandsbanka. Sala sem var upp á 52,5 milljarða. Og 83% þjóðarinnar er óánægð með. Ríkisstjórnin talar núna um að eðlilegt sé að spyrja spurninga og að rétt sé að velta við hverjum steini. Hún talar hins vegar aldrei um aðalatriði málsins og vill ekki að þau séu skoðuð. Ríkisstjórnin vill að kastljósinu verði beint að þeim sem framkvæmdu söluna en ekki að þeim sem tóku ákvarðanir. Þetta speglar hættulega sýn á vald og ábyrgð. Lausn ráðherranna er einmitt af sama toga: Að ætla að forðast rannsóknarnefnd sem raunverulega getur einmitt velt við hverjum steini og skoðað stóru spurningarnar í málinu með því að leggja niður Bankasýsluna. Stóra myndin Við þekkjum stóru myndina. Hún er sú að valinn hópur fólks fékk að kaupa bréf í bankanum með afslætti. Á nokkrum klukkustundum var seldur fjórðungshlutur í banka fyrir tugi milljarða. Engin sérstök rýni virðist hafa verið á hæfi þeirra sem fengu að kaupa á þessum afslætti. Öðrum en völdum aðilum var haldið fyrir utan. Rökin voru að það þjónaði almannahagsmunum að fá inn fagfjárfesta. Þeir væru að fjárfesta til lengri tíma og að óvissa væri um hvernig verð á bréfum myndi þróast vikurnar á eftir. Hagsmunir bankans og almennings væri að fá inn stærri fagfjárfesta. Á daginn kom svo þegar listi yfir kaupendur var birtur að sumir kaupendur keyptu fyrir lágar upphæðir. Reyndar svo lágar upphæðir að margt fólk hefði getað tekið þátt ef hefði það staðið almenningi til boða. Við þekkjum líka að margir seldu strax dagana á eftir. Græddu á kostnað skattborgara. Og að þeir sem voru að selja í hinu lokaða útboði voru sumir hverjir kaupendur. Skiptir öllu að spyrja réttu spurninganna Ríkisstjórnin vísar til þess að Ríkisendurskoðun sé núna að skoða málið og Fjármálaeftirlitið. Fjármálaeftirlitið er reyndar undir fjármálaráðherra sem undirstrikar hversu vonlaust verkfæri sú leið er. Það sést á 15. gr. laga um Seðlabanka Íslands. Ríkisstjórnin ætlar þess vegna undirstofnun fjármálaráðherra að rannsaka þætti sem ráðherrann ber pólitíska ábyrgð á. Rannsóknarnefnd getur hins vegar skoðað forsendur, samskipti og ákvarðanir ríkisstjórnarinnar sjálfrar og það er sennilega ástæða þess að allt kapp er lagt á að sú leið verði ekki farin. Allir sem hafa reynslu af rannsóknum vita að ekkert skiptir meira máli um niðurstöðuna en að spurt sé réttu spurninganna. Það sem þarf að skoða og þarf að ræða í þessu máli er framkvæmd útboðsins, t.d. hvernig söluaðilar útboðsins komu fram og hvaða reglur þeim voru settar. Það er hins vegar ekki hægt að slíta samhengið og ábyrgðarkeðjuna eins og ætlunin er. Bankinn er í eigu ríkisins. Ákvörðun um að selja hann er ríkisins. Útfærslan á því hvernig það var gert er ríkisins. Sérstök ráðherranefnd um efnahagsmál ræddi söluna og aðferðafræði hennar á fundum sínum. Og ábyrgðin á sölu á tugmilljarða sölu á hlutum í bankanum er auðvitað alltaf æðsta mannsins í ferlinu. Sá maður er fjármálaráðherra. Hverjar voru umræður ráðherranna? Hér þarf þess vegna að þora að ræða pólitískar ákvarðanir ríkisstjórnarinnar Til dæmis með hvaða rökum sú ákvörðun varð ofan á í ráðherranefndinni að fara í lokað útboð. Hvers vegna ekki voru gerðar kröfur um lágmarksupphæðir? Hvaða kröfur voru gerðar til fagfjárfesta? Með hvaða rökum féllst forsætisráðherra á þá aðferð sem fjármálaráðherra lagði til um fyrirkomulag sölunnar? Aðrar spurningar snúast um hæfi. Voru ástæður til að fjármálaherra hefði átt að víkja sæti við meðferð þessa máls á einhverju stigi þess vegna sjónarmiða um vanhæfi? Hafi svo verið þá eiga þær ástæður auðvitað enn við. Og hvers vegna var við söluna ekki farið að skilyrðum laga um að skilyrði sem tilboðsgjöfum eru sett séu sanngjörn, að þeir njóti jafnræðis og að við sölu skuli efla samkeppni á fjármálamarkaði? Þetta eru grundvallarspurningar. Allar beina þær kastljósinu að ráðherrum ríkisstjórnarinnar. Fyrir þau okkar sem erum hlynnt því að losa um eignarhald ríkisins á Íslandsbanka er niðurstaðan í þessu máli ótrúleg vonbrigði. Ríkisstjórnin er auðvitað rúin trausti til að halda ferlinu áfram og hefur þess vegna gefið út að ekki verði haldið áfram með söluferlið. Það þýðir að þeir tugir milljarðar sem hægt væri að selja fyrir og nota til fjárfestinga í þágu samfélagsins eru læstir inn. Á því ber fjármálaráðherra ábyrgð. Það segir auðvitað allt um hversu vel heppnuð salan var að líf ríkisstjórnarinnar veltur á loforði fjármálaráðherra um engin frekari sala verði. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Viðreisn Alþingi Salan á Íslandsbanka Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Ríkisstjórnin hvarf sjónum yfir páskana þegar ljóst varð hvernig viðbrögð fólksins í landinu voru eftir að listi yfir kaupendur í bréfum Íslandsbanka var birtur. Ekki náðist í formenn ríkisstjórnarflokkanna og ráðherra ríkisstjórnarinnar dögum saman. Þögnin var svo loks rofin með fréttatilkynningu um að krossfesta ætti Bankasýsluna fyrir það sem aflaga fór við sölu á 22,5% á hluta ríkisins í eigu Íslandsbanka. Sala sem var upp á 52,5 milljarða. Og 83% þjóðarinnar er óánægð með. Ríkisstjórnin talar núna um að eðlilegt sé að spyrja spurninga og að rétt sé að velta við hverjum steini. Hún talar hins vegar aldrei um aðalatriði málsins og vill ekki að þau séu skoðuð. Ríkisstjórnin vill að kastljósinu verði beint að þeim sem framkvæmdu söluna en ekki að þeim sem tóku ákvarðanir. Þetta speglar hættulega sýn á vald og ábyrgð. Lausn ráðherranna er einmitt af sama toga: Að ætla að forðast rannsóknarnefnd sem raunverulega getur einmitt velt við hverjum steini og skoðað stóru spurningarnar í málinu með því að leggja niður Bankasýsluna. Stóra myndin Við þekkjum stóru myndina. Hún er sú að valinn hópur fólks fékk að kaupa bréf í bankanum með afslætti. Á nokkrum klukkustundum var seldur fjórðungshlutur í banka fyrir tugi milljarða. Engin sérstök rýni virðist hafa verið á hæfi þeirra sem fengu að kaupa á þessum afslætti. Öðrum en völdum aðilum var haldið fyrir utan. Rökin voru að það þjónaði almannahagsmunum að fá inn fagfjárfesta. Þeir væru að fjárfesta til lengri tíma og að óvissa væri um hvernig verð á bréfum myndi þróast vikurnar á eftir. Hagsmunir bankans og almennings væri að fá inn stærri fagfjárfesta. Á daginn kom svo þegar listi yfir kaupendur var birtur að sumir kaupendur keyptu fyrir lágar upphæðir. Reyndar svo lágar upphæðir að margt fólk hefði getað tekið þátt ef hefði það staðið almenningi til boða. Við þekkjum líka að margir seldu strax dagana á eftir. Græddu á kostnað skattborgara. Og að þeir sem voru að selja í hinu lokaða útboði voru sumir hverjir kaupendur. Skiptir öllu að spyrja réttu spurninganna Ríkisstjórnin vísar til þess að Ríkisendurskoðun sé núna að skoða málið og Fjármálaeftirlitið. Fjármálaeftirlitið er reyndar undir fjármálaráðherra sem undirstrikar hversu vonlaust verkfæri sú leið er. Það sést á 15. gr. laga um Seðlabanka Íslands. Ríkisstjórnin ætlar þess vegna undirstofnun fjármálaráðherra að rannsaka þætti sem ráðherrann ber pólitíska ábyrgð á. Rannsóknarnefnd getur hins vegar skoðað forsendur, samskipti og ákvarðanir ríkisstjórnarinnar sjálfrar og það er sennilega ástæða þess að allt kapp er lagt á að sú leið verði ekki farin. Allir sem hafa reynslu af rannsóknum vita að ekkert skiptir meira máli um niðurstöðuna en að spurt sé réttu spurninganna. Það sem þarf að skoða og þarf að ræða í þessu máli er framkvæmd útboðsins, t.d. hvernig söluaðilar útboðsins komu fram og hvaða reglur þeim voru settar. Það er hins vegar ekki hægt að slíta samhengið og ábyrgðarkeðjuna eins og ætlunin er. Bankinn er í eigu ríkisins. Ákvörðun um að selja hann er ríkisins. Útfærslan á því hvernig það var gert er ríkisins. Sérstök ráðherranefnd um efnahagsmál ræddi söluna og aðferðafræði hennar á fundum sínum. Og ábyrgðin á sölu á tugmilljarða sölu á hlutum í bankanum er auðvitað alltaf æðsta mannsins í ferlinu. Sá maður er fjármálaráðherra. Hverjar voru umræður ráðherranna? Hér þarf þess vegna að þora að ræða pólitískar ákvarðanir ríkisstjórnarinnar Til dæmis með hvaða rökum sú ákvörðun varð ofan á í ráðherranefndinni að fara í lokað útboð. Hvers vegna ekki voru gerðar kröfur um lágmarksupphæðir? Hvaða kröfur voru gerðar til fagfjárfesta? Með hvaða rökum féllst forsætisráðherra á þá aðferð sem fjármálaráðherra lagði til um fyrirkomulag sölunnar? Aðrar spurningar snúast um hæfi. Voru ástæður til að fjármálaherra hefði átt að víkja sæti við meðferð þessa máls á einhverju stigi þess vegna sjónarmiða um vanhæfi? Hafi svo verið þá eiga þær ástæður auðvitað enn við. Og hvers vegna var við söluna ekki farið að skilyrðum laga um að skilyrði sem tilboðsgjöfum eru sett séu sanngjörn, að þeir njóti jafnræðis og að við sölu skuli efla samkeppni á fjármálamarkaði? Þetta eru grundvallarspurningar. Allar beina þær kastljósinu að ráðherrum ríkisstjórnarinnar. Fyrir þau okkar sem erum hlynnt því að losa um eignarhald ríkisins á Íslandsbanka er niðurstaðan í þessu máli ótrúleg vonbrigði. Ríkisstjórnin er auðvitað rúin trausti til að halda ferlinu áfram og hefur þess vegna gefið út að ekki verði haldið áfram með söluferlið. Það þýðir að þeir tugir milljarðar sem hægt væri að selja fyrir og nota til fjárfestinga í þágu samfélagsins eru læstir inn. Á því ber fjármálaráðherra ábyrgð. Það segir auðvitað allt um hversu vel heppnuð salan var að líf ríkisstjórnarinnar veltur á loforði fjármálaráðherra um engin frekari sala verði. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun