Raforkuskortur gæti valdið 3,4% meiri losun Haukur Ásberg Hilmarsson skrifar 21. desember 2021 20:30 Aðilar sem starfa í raforkugeiranum á Íslandi virðast ósammála um hvort raforkuskortur sé til staðar á Íslandi eða ekki. Þannig hefur algengt svar við vangaveltum um raforkuskort verið á þá leið að á Íslandi sé framleitt mest af raforkuorku miðað við höfðatölu í heiminum og að álverin séu einfaldlega að nota of mikið af orku sem nota þarf í annað. Það er rétt að Ísland framleiðir mikið af raforku þegar miðað er við höfðatölu, en Ísland veiðir hins vegar líka mikið af fiski miðað við höfðatölu og við tökum á móti mörgum ferðamönnum miðað við höfðatölu. Ástæðurnar eru fyrst og fremst að hérlendis eru til staðar mikil tækifæri fyrir þessar atvinnugreinar. Hægt er að nýta þá möguleika sem eru til staðar til að framleiða orku á vistvænan hátt, veiða og selja út fisk og veita margvíslega þjónustu til ferðamanna. Sérstaða Íslands á alþjóðavettvangi hvað varðar hreina orku og ásýnd getur nýst samfélaginu til hagsbóta, bæði efnahagslega og umhverfislega. Þegar raforkuframleiðsla Íslands er skoðuð í alþjóðlegu samhengi erum við engir risar í framleiðslu og vandamál flutningskerfisins er greinilegt. Orkumagnið er lítið miðað við stærð landsins, sem þýðir að flytja þarf orkuna um langan veg þegar þörf er á henni á stöðum sem eru fjarri uppruna orkunnar. Álframleiðsla á Íslandi er sú leið sem valin hefur verið til þess að flytja út íslenska raforku, þ.e. kosið hefur verið að breyta raforkunni fyrst í ál áður en hún er seld úr landi. Því hefur verið haldið fram að skynsamlegra væri að nota orkuna frekar innanlands í önnur verkefni eða að flytja hana frá landinu í öðru formi. Það eru góðar og gildar skoðanir og ekkert eitt rétt svar við því hvernig best er að fara með íslenska raforku. Ál mun hins vegar áfram verða framleitt, hvort sem það er gert hérlendis eða annars staðar. Nota þarf ál til dæmis við framleiðslu rafbíla og rafmagnshjóla sem nauðsynleg eru fyrir orkuskipti í samgöngum. Hvort það er raunverulega til hagsbóta fyrir loftslagsmálin að framleiða álið annars staðar en á Íslandi skal ósagt látið. Álverin eru hins vegar flest með samninga til langs tíma um kaup á raforku sem þýðir að sú orka sem fer til þeirra í dag getur ekki farið annað á meðan samningarnir eru í gildi. Raforkan er ekki aðgengileg öllum Staðreynd málsins er sú að margir aðilar sem hafa áhuga á að kaupa raforku í dag geta ekki keypt hana. Vegna slæms vatnsárs er ekki hægt að afhenda fiskimjölsverksmiðjum, sem keypt hafa skerðanlega orku undanfarin ár, þá raforku sem þær hefðu viljað. Fiskimjölsverksmiðjurnar eru sérstakar að því leyti að þær búa við mikla tímabundna orkuþörf og því óeðlilegt út frá hagkvæmnissjónarmiði að raforkukerfið sé sérstaklega byggt upp til að þjóna þeirra þörfum. Hins vegar eru skerðingar til þeirra einkenni raforkukerfis sem er komið að þolmörkum. Ekki er hægt að bæta við auknu álagi í takmarkaðan tíma þar sem að raforkukerfið er keyrt á fullum afköstum nú þegar. Fiskimjölsverksmiðjur færa sig yfir í olíu En hvaða áhrif hefur raforkuskorturinn? Tökum nýlegt dæmi. Í aðsendri grein frá framkvæmdastjóra SFS kemur fram að skerðing á raforku til fiskimjölsverksmiðja hefur í för með sér að brenna þurfi 20-30 þúsund tonnum af olíu til viðbótar. Fyrir flesta hljómar 20-30 þúsund tonn eins og mikið magn olíu en það er gagnlegt að setja það í samhengi: 30 þúsund tonn af olíu er um 20% af allri olíunotkun fiskiskipa árið 2020* 30 þúsund tonn af olíu er um 11,5% af notkun allra bifreiða á Íslandi árið 2020* Ef skoðuð eru gögn fyrir rafbílavæðingu landsins þá kemur fram á vef Samgöngustofu að frá 2010 hafa verið skráðir 10.163 rafbílar og 7.455 tengiltvinnbílar. Með útreikningi og einföldun[1] má áætla hversu mikla olíu þeir hefðu notað ef þeir hefðu allir verið bensínbílar. Þannig kemur í ljós að frá 2010, yfir 11 ára tímabil, hafa 47 milljón lítrar af bensíni sparast, eða um 36 þúsund tonn olíuígildi. Á ofangreindu má því segja að það séu ágætis líkur á að stærstur hluti af þeirri losun sem hefur sparast vegna rafbílavæðingar Íslendinga frá 2010 hverfi á fyrstu mánuðum ársins 2022. Losun gróðurhúsalofttegunda gæti aukist um 3,4% Bruni á 30 þúsund tonnum af olíu jafngildir losun 97,2 þúsund tonnum CO2 ígilda samkvæmt stuðlum Umhverfisstofnunar. Losun á beinni ábyrgð Íslands árið 2019 var mæld 2.883 þúsund tonn CO2 ígilda. Losun Íslendinga gæti því aukist um 3,4% árið 2022 miðað við 2019. Ef orkuskipti Íslendinga eigi að skila tilætluðum árangri og stuðla að kolefnishlutlausu Íslandi 2040 þá verður að vera til staðar raforka til að mæta orkuþörfinni sem er til staðar. Annars er einfaldlega verið að færa olíunotkun milli flokka í bókhaldinu. Höfundur er hagfræðingur hjá EFLU. [1] Gerum ráð fyrir að bifreiðar hefðu verið bensínbílar í stað nýorkubíla. Keyra að meðaltali 12.000 km á ári og eyða 8L/100 km. Gerum einnig ráð fyrir að tengiltvinnbílar keyri 50% af eknum kílómetrum á rafmagni. *Tölur Orkustofnunar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Loftslagsmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson Skoðun Skoðun Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson skrifar Sjá meira
Aðilar sem starfa í raforkugeiranum á Íslandi virðast ósammála um hvort raforkuskortur sé til staðar á Íslandi eða ekki. Þannig hefur algengt svar við vangaveltum um raforkuskort verið á þá leið að á Íslandi sé framleitt mest af raforkuorku miðað við höfðatölu í heiminum og að álverin séu einfaldlega að nota of mikið af orku sem nota þarf í annað. Það er rétt að Ísland framleiðir mikið af raforku þegar miðað er við höfðatölu, en Ísland veiðir hins vegar líka mikið af fiski miðað við höfðatölu og við tökum á móti mörgum ferðamönnum miðað við höfðatölu. Ástæðurnar eru fyrst og fremst að hérlendis eru til staðar mikil tækifæri fyrir þessar atvinnugreinar. Hægt er að nýta þá möguleika sem eru til staðar til að framleiða orku á vistvænan hátt, veiða og selja út fisk og veita margvíslega þjónustu til ferðamanna. Sérstaða Íslands á alþjóðavettvangi hvað varðar hreina orku og ásýnd getur nýst samfélaginu til hagsbóta, bæði efnahagslega og umhverfislega. Þegar raforkuframleiðsla Íslands er skoðuð í alþjóðlegu samhengi erum við engir risar í framleiðslu og vandamál flutningskerfisins er greinilegt. Orkumagnið er lítið miðað við stærð landsins, sem þýðir að flytja þarf orkuna um langan veg þegar þörf er á henni á stöðum sem eru fjarri uppruna orkunnar. Álframleiðsla á Íslandi er sú leið sem valin hefur verið til þess að flytja út íslenska raforku, þ.e. kosið hefur verið að breyta raforkunni fyrst í ál áður en hún er seld úr landi. Því hefur verið haldið fram að skynsamlegra væri að nota orkuna frekar innanlands í önnur verkefni eða að flytja hana frá landinu í öðru formi. Það eru góðar og gildar skoðanir og ekkert eitt rétt svar við því hvernig best er að fara með íslenska raforku. Ál mun hins vegar áfram verða framleitt, hvort sem það er gert hérlendis eða annars staðar. Nota þarf ál til dæmis við framleiðslu rafbíla og rafmagnshjóla sem nauðsynleg eru fyrir orkuskipti í samgöngum. Hvort það er raunverulega til hagsbóta fyrir loftslagsmálin að framleiða álið annars staðar en á Íslandi skal ósagt látið. Álverin eru hins vegar flest með samninga til langs tíma um kaup á raforku sem þýðir að sú orka sem fer til þeirra í dag getur ekki farið annað á meðan samningarnir eru í gildi. Raforkan er ekki aðgengileg öllum Staðreynd málsins er sú að margir aðilar sem hafa áhuga á að kaupa raforku í dag geta ekki keypt hana. Vegna slæms vatnsárs er ekki hægt að afhenda fiskimjölsverksmiðjum, sem keypt hafa skerðanlega orku undanfarin ár, þá raforku sem þær hefðu viljað. Fiskimjölsverksmiðjurnar eru sérstakar að því leyti að þær búa við mikla tímabundna orkuþörf og því óeðlilegt út frá hagkvæmnissjónarmiði að raforkukerfið sé sérstaklega byggt upp til að þjóna þeirra þörfum. Hins vegar eru skerðingar til þeirra einkenni raforkukerfis sem er komið að þolmörkum. Ekki er hægt að bæta við auknu álagi í takmarkaðan tíma þar sem að raforkukerfið er keyrt á fullum afköstum nú þegar. Fiskimjölsverksmiðjur færa sig yfir í olíu En hvaða áhrif hefur raforkuskorturinn? Tökum nýlegt dæmi. Í aðsendri grein frá framkvæmdastjóra SFS kemur fram að skerðing á raforku til fiskimjölsverksmiðja hefur í för með sér að brenna þurfi 20-30 þúsund tonnum af olíu til viðbótar. Fyrir flesta hljómar 20-30 þúsund tonn eins og mikið magn olíu en það er gagnlegt að setja það í samhengi: 30 þúsund tonn af olíu er um 20% af allri olíunotkun fiskiskipa árið 2020* 30 þúsund tonn af olíu er um 11,5% af notkun allra bifreiða á Íslandi árið 2020* Ef skoðuð eru gögn fyrir rafbílavæðingu landsins þá kemur fram á vef Samgöngustofu að frá 2010 hafa verið skráðir 10.163 rafbílar og 7.455 tengiltvinnbílar. Með útreikningi og einföldun[1] má áætla hversu mikla olíu þeir hefðu notað ef þeir hefðu allir verið bensínbílar. Þannig kemur í ljós að frá 2010, yfir 11 ára tímabil, hafa 47 milljón lítrar af bensíni sparast, eða um 36 þúsund tonn olíuígildi. Á ofangreindu má því segja að það séu ágætis líkur á að stærstur hluti af þeirri losun sem hefur sparast vegna rafbílavæðingar Íslendinga frá 2010 hverfi á fyrstu mánuðum ársins 2022. Losun gróðurhúsalofttegunda gæti aukist um 3,4% Bruni á 30 þúsund tonnum af olíu jafngildir losun 97,2 þúsund tonnum CO2 ígilda samkvæmt stuðlum Umhverfisstofnunar. Losun á beinni ábyrgð Íslands árið 2019 var mæld 2.883 þúsund tonn CO2 ígilda. Losun Íslendinga gæti því aukist um 3,4% árið 2022 miðað við 2019. Ef orkuskipti Íslendinga eigi að skila tilætluðum árangri og stuðla að kolefnishlutlausu Íslandi 2040 þá verður að vera til staðar raforka til að mæta orkuþörfinni sem er til staðar. Annars er einfaldlega verið að færa olíunotkun milli flokka í bókhaldinu. Höfundur er hagfræðingur hjá EFLU. [1] Gerum ráð fyrir að bifreiðar hefðu verið bensínbílar í stað nýorkubíla. Keyra að meðaltali 12.000 km á ári og eyða 8L/100 km. Gerum einnig ráð fyrir að tengiltvinnbílar keyri 50% af eknum kílómetrum á rafmagni. *Tölur Orkustofnunar
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun