Fátækt, stjórnleysi og svall í villta vestri norðursins Forlagið 29. nóvember 2021 08:53 Hallgrímur Helgason Sextíu kíló af kjaftshöggum Sextíu kíló af kjaftshöggum eftir Hallgrím Helgason er bók vikunnar á Vísi. „Skáldsögur geta verið bestu tímavélarnar, þær soga mann inn í annan heim og horfinn tíma. Það er líka eins og sögulegar skáldsögur búi yfir annarri vídd en venjulegar skáldsögur, fortíðin býður upp á aukið frelsi og dýpt. Höfundurinn beinir ljósgeisla úr nútímanum og inn í fortíðina og þar hittir það fyrir einhverskonar þjóðarspegil sem kastar ljósinu til baka. Lesandinn mátar hið liðna við eigið líf og sér það kannski í nýju ljósi enda er höfundurinn að alltaf að tala við eigin samtíma,“ segir Hallgrímur Helgason rithöfundur en nýjasta bók hans Sextíu kíló af kjaftshöggum gerir nákvæmlega þetta. Sögusviðið sem lifnar fyrir lesandanum er upphaf tuttugustu aldar og einstakir uppgangstímar í íslensku samfélagi eftir mörghundruð ára kyrrstöðu í myrkum torfbæjum. Bókin er framhald bókarinnar Sextíu kíló af sólskini sem kom út árið 2018. „Við höldum áfram með söguna og sömu persónur, þótt allnokkrar hafi reyndar dáið í síðustu bók. Gestur er fluttur með fjölskylduna yfir fjörðinn, á Eyrina í lítinn torfbæ og baslar þar í fátækt, 18 ára fyrirvinna fimma manna heimilis. Útlitið er frekar dökkt þangað til vaskir útvegsmenn bjóðast til að kaupa gamla landið hinumegin við fjörðinn, þar sem snjóflóð féll í fyrra bindi. Gestur vill selja en fósturfaðir hans, Lási, þvertekur fyrir það, „maður selur ekki ógæfu sína,“ segir gamli maðurinn.“ Hallgrímur segir þetta tímabil Íslandssögunnar magnað söguefni og bókin lýsir ferðalagi þjóðarinnar út úr torfbæjunum og inn í raflýstan nútímann. Þjóðin þurfi að meðtaka nýja tækni, flytja í öðruvísi hús og miklar áskoranir fylgja því að aðlagast ótrúlegum tækninýjungum og örum þjóðfélagsbreytingum. Menningarlegur suðupottur Siglufjarðar á síldarárunum sé einstök uppspretta ævintýra. „Bókin gerist á svokölluðum „Norðmannatíma“ sem ríkti á Sigló í upphafi síðustu aldar. Norðmenn voru einráðir í síldinni á fimmtán ára tímabili og þarna gátu verið þúsundir norskra sjómanna í landlegu í einu og jafnmargir Íslendingar. Þetta var villta vestur norðursins, algjört stjórnleysi, svall og bara ein lögga á staðnum. Þetta er heillandi sögusvið og allt leyfilegt. Þessi menningarpottur var líka svo mikil sprengja eftir þúsund ára stöðnun. Allt jafnvægi raskast, sveitamenn þyrpast á mölina, konur fara að vinna utan heimilis og utan dyra og voru allt í einu taldar meginstoðir í efnahagslífi þjóðarinnar. Krár og spilavíti spruttu upp í bænum og sumir segja vændishús líka. Konur voru reyndar gagnrýndar fyrir að vera með Norðmönnum og mikið talað um hverskonar Sódóma Siglufjörður væri. Sú umræða var kannski ekki alveg sanngjörn, en þetta var vissulega hressilegt partý,“ segir Hallgrímur. Auðvelt hafi verið að afla heimilda í söguna en gullgrafarabærinn Siglufjörður var fljótur að efna til dagblaðaútgáfu. Fréttir og blaðagreinar gefi mynd af mannlífinu. „Það er til ógrynni af efni frá þessu tímabili og mestivandinn er að vinsa úr. Á Bókasafni Fjallabyggðar fann ég afrit af bréfum fyrsta síldarútgerðarmannsins, Hans Söbstad, sem heitir Johan Södal í bókinni. Að handleika þau var eins og að þreifa á þessum horfna veruleika. Þá geta hugmyndir að heilum köflum kviknað út frá örfrétt og fróðleikur og skáldskapur hrærast saman í einn graut sem gerir þetta skemmtilegt. Draumurinn er að lesandinn geti gleymt sér í sögunni og sjái hana fyrir sér eins og kvikmynd. Söguhetjan gengur í gegnum ýmislegt, stundum gengur vel, til dæmis í ástamálunum framan af, en hann er 18 ára í upphafi þessarar bókar og uppgötvar bæði ástina og kynlífið. En baslið er mikið og hann þráir mikið að komast með fjölskylduna úr torfbænum og í timburhús. Maður reynir að búa til réttu blönduna af kómík og drama,“ segir Hallgrímur. Sextíu kíló af kjaftshöggum var þrjú ár í skrifum en er ekki eina bók Hallgríms í jólabókaflóðinu. „Það má kalla þetta uppskerutíma hjá mér. Tilviljanir og Covid-frestanir ullu því að ég er eiginlega með fjórar bækur í flóðinu og myndlistarsýningu í Neskirkju að auki. Svo liggja bæði ljóðabækur hálfkláraðar sem bíða, sem og skáldsöguhugmyndir. Ég hef aldrei upplifað ritstíflu, 7, 9, 13, bank, bank, og þegar maður vinnur að stóru verki eins og Sextíu kílóum, sem er lengi í vinnslu, þá fær maður auðvitað margar hugmyndir að öðru á meðan. Og sumar þeirra eru ekki dauðar ennþá. Ég veit ekki hvað verður næst hjá mér en þar til það kemur í ljós er ég að lesa inn hljóðbókina og mála myndir. Það er mikil núvitund í því, kúpla sig út úr jólabókaflóðinu og gleyma öllum tölvupóstum og símskeytum í nokkra klukkutíma á dag,“ segir Hallgrímur sem birtir ný myndverk á Instagram-síðu sinni hallgrimur.artist. Verður framhald á sögu Gests og fjölskyldu hans? „Þetta er ekki búið, síðasta setning bókarinnar leyfir það ekki.“ Menning Bókmenntir Bókaútgáfa Mest lesið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Bein útsending: Veglegir vinningar í páskabingói Blökastsins Lífið Kastast í kekki milli Carragher og kærastans Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Hjólhýsabyggðin á Laugarvatni og Húsið á Eyrarbakka Lífið Fleiri fréttir Spennan magnast í Meistaradeild Líflands í hestaíþróttum! Réttu hlaupafötin fyrir íslenskt „vor“ Góðgerlar sem styðja við þyngdarstjórnun og jafnari blóðsykur Njótum þess að borða það sem við elskum yfir hátíðarnar Sælgætisgerð sem byggir á íslenskri bjartsýni Leiðir gönguhópa um Ítalíu - hreyfiferðir Bændaferða njóta mikilla vinsælda Náttúruleg og ljómandi fermingarförðun Fermingargjöfin sem stenst tímans tönn Grunur um byrlun? Umhverfisvænar hárvörur sem hafa slegið í gegn Átti að hætta að æfa vegna skemmda í brjóski Snabbi og Bísamrottan eru nýjustu meðlimir Múmínkrúsanna Match Attax Extra viðburður í Fótboltalandi á laugardaginn! Elira flutt á yndislegan stað á Kirkjusandi Bjargvættur fyrir þurrt og þreytt hár Svefninn mun dýpri og betri með tilkomu Neubria Sleep Stórkostleg áhrif á fíngert hár Glódís Rún og Breki frá Austurási sigruðu slaktaumatöltið Þetta eru snyrtivörurnar sem skipta mestu máli Troðfullt á fermingarkvöldi Hagkaups Páskaegg fyrir sanna bragðarefi Askja frumsýnir nýjan og enn glæsilegri Mercedes-Benz EQB Litlu hlutirnir sem geta skipt sköpum Topp tíu listi yfir nauðsynlegar skíðavörur „Femarelle það eina sem hefur virkað fyrir mig“ Flottustu fermingartrendin hjá Galleri 17 í sannkallaðri „fashion“töku Topp tíu listi yfir förðun og húðumhirðu fyrir ferminguna Saltblár er litur ársins hjá KitchenAid Spretthlaup frá grænmetisdeildinni niður í leikfangadeild Spennandi snúningur á ljúffengri klassík Sjá meira
„Skáldsögur geta verið bestu tímavélarnar, þær soga mann inn í annan heim og horfinn tíma. Það er líka eins og sögulegar skáldsögur búi yfir annarri vídd en venjulegar skáldsögur, fortíðin býður upp á aukið frelsi og dýpt. Höfundurinn beinir ljósgeisla úr nútímanum og inn í fortíðina og þar hittir það fyrir einhverskonar þjóðarspegil sem kastar ljósinu til baka. Lesandinn mátar hið liðna við eigið líf og sér það kannski í nýju ljósi enda er höfundurinn að alltaf að tala við eigin samtíma,“ segir Hallgrímur Helgason rithöfundur en nýjasta bók hans Sextíu kíló af kjaftshöggum gerir nákvæmlega þetta. Sögusviðið sem lifnar fyrir lesandanum er upphaf tuttugustu aldar og einstakir uppgangstímar í íslensku samfélagi eftir mörghundruð ára kyrrstöðu í myrkum torfbæjum. Bókin er framhald bókarinnar Sextíu kíló af sólskini sem kom út árið 2018. „Við höldum áfram með söguna og sömu persónur, þótt allnokkrar hafi reyndar dáið í síðustu bók. Gestur er fluttur með fjölskylduna yfir fjörðinn, á Eyrina í lítinn torfbæ og baslar þar í fátækt, 18 ára fyrirvinna fimma manna heimilis. Útlitið er frekar dökkt þangað til vaskir útvegsmenn bjóðast til að kaupa gamla landið hinumegin við fjörðinn, þar sem snjóflóð féll í fyrra bindi. Gestur vill selja en fósturfaðir hans, Lási, þvertekur fyrir það, „maður selur ekki ógæfu sína,“ segir gamli maðurinn.“ Hallgrímur segir þetta tímabil Íslandssögunnar magnað söguefni og bókin lýsir ferðalagi þjóðarinnar út úr torfbæjunum og inn í raflýstan nútímann. Þjóðin þurfi að meðtaka nýja tækni, flytja í öðruvísi hús og miklar áskoranir fylgja því að aðlagast ótrúlegum tækninýjungum og örum þjóðfélagsbreytingum. Menningarlegur suðupottur Siglufjarðar á síldarárunum sé einstök uppspretta ævintýra. „Bókin gerist á svokölluðum „Norðmannatíma“ sem ríkti á Sigló í upphafi síðustu aldar. Norðmenn voru einráðir í síldinni á fimmtán ára tímabili og þarna gátu verið þúsundir norskra sjómanna í landlegu í einu og jafnmargir Íslendingar. Þetta var villta vestur norðursins, algjört stjórnleysi, svall og bara ein lögga á staðnum. Þetta er heillandi sögusvið og allt leyfilegt. Þessi menningarpottur var líka svo mikil sprengja eftir þúsund ára stöðnun. Allt jafnvægi raskast, sveitamenn þyrpast á mölina, konur fara að vinna utan heimilis og utan dyra og voru allt í einu taldar meginstoðir í efnahagslífi þjóðarinnar. Krár og spilavíti spruttu upp í bænum og sumir segja vændishús líka. Konur voru reyndar gagnrýndar fyrir að vera með Norðmönnum og mikið talað um hverskonar Sódóma Siglufjörður væri. Sú umræða var kannski ekki alveg sanngjörn, en þetta var vissulega hressilegt partý,“ segir Hallgrímur. Auðvelt hafi verið að afla heimilda í söguna en gullgrafarabærinn Siglufjörður var fljótur að efna til dagblaðaútgáfu. Fréttir og blaðagreinar gefi mynd af mannlífinu. „Það er til ógrynni af efni frá þessu tímabili og mestivandinn er að vinsa úr. Á Bókasafni Fjallabyggðar fann ég afrit af bréfum fyrsta síldarútgerðarmannsins, Hans Söbstad, sem heitir Johan Södal í bókinni. Að handleika þau var eins og að þreifa á þessum horfna veruleika. Þá geta hugmyndir að heilum köflum kviknað út frá örfrétt og fróðleikur og skáldskapur hrærast saman í einn graut sem gerir þetta skemmtilegt. Draumurinn er að lesandinn geti gleymt sér í sögunni og sjái hana fyrir sér eins og kvikmynd. Söguhetjan gengur í gegnum ýmislegt, stundum gengur vel, til dæmis í ástamálunum framan af, en hann er 18 ára í upphafi þessarar bókar og uppgötvar bæði ástina og kynlífið. En baslið er mikið og hann þráir mikið að komast með fjölskylduna úr torfbænum og í timburhús. Maður reynir að búa til réttu blönduna af kómík og drama,“ segir Hallgrímur. Sextíu kíló af kjaftshöggum var þrjú ár í skrifum en er ekki eina bók Hallgríms í jólabókaflóðinu. „Það má kalla þetta uppskerutíma hjá mér. Tilviljanir og Covid-frestanir ullu því að ég er eiginlega með fjórar bækur í flóðinu og myndlistarsýningu í Neskirkju að auki. Svo liggja bæði ljóðabækur hálfkláraðar sem bíða, sem og skáldsöguhugmyndir. Ég hef aldrei upplifað ritstíflu, 7, 9, 13, bank, bank, og þegar maður vinnur að stóru verki eins og Sextíu kílóum, sem er lengi í vinnslu, þá fær maður auðvitað margar hugmyndir að öðru á meðan. Og sumar þeirra eru ekki dauðar ennþá. Ég veit ekki hvað verður næst hjá mér en þar til það kemur í ljós er ég að lesa inn hljóðbókina og mála myndir. Það er mikil núvitund í því, kúpla sig út úr jólabókaflóðinu og gleyma öllum tölvupóstum og símskeytum í nokkra klukkutíma á dag,“ segir Hallgrímur sem birtir ný myndverk á Instagram-síðu sinni hallgrimur.artist. Verður framhald á sögu Gests og fjölskyldu hans? „Þetta er ekki búið, síðasta setning bókarinnar leyfir það ekki.“
Menning Bókmenntir Bókaútgáfa Mest lesið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Bein útsending: Veglegir vinningar í páskabingói Blökastsins Lífið Kastast í kekki milli Carragher og kærastans Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Hjólhýsabyggðin á Laugarvatni og Húsið á Eyrarbakka Lífið Fleiri fréttir Spennan magnast í Meistaradeild Líflands í hestaíþróttum! Réttu hlaupafötin fyrir íslenskt „vor“ Góðgerlar sem styðja við þyngdarstjórnun og jafnari blóðsykur Njótum þess að borða það sem við elskum yfir hátíðarnar Sælgætisgerð sem byggir á íslenskri bjartsýni Leiðir gönguhópa um Ítalíu - hreyfiferðir Bændaferða njóta mikilla vinsælda Náttúruleg og ljómandi fermingarförðun Fermingargjöfin sem stenst tímans tönn Grunur um byrlun? Umhverfisvænar hárvörur sem hafa slegið í gegn Átti að hætta að æfa vegna skemmda í brjóski Snabbi og Bísamrottan eru nýjustu meðlimir Múmínkrúsanna Match Attax Extra viðburður í Fótboltalandi á laugardaginn! Elira flutt á yndislegan stað á Kirkjusandi Bjargvættur fyrir þurrt og þreytt hár Svefninn mun dýpri og betri með tilkomu Neubria Sleep Stórkostleg áhrif á fíngert hár Glódís Rún og Breki frá Austurási sigruðu slaktaumatöltið Þetta eru snyrtivörurnar sem skipta mestu máli Troðfullt á fermingarkvöldi Hagkaups Páskaegg fyrir sanna bragðarefi Askja frumsýnir nýjan og enn glæsilegri Mercedes-Benz EQB Litlu hlutirnir sem geta skipt sköpum Topp tíu listi yfir nauðsynlegar skíðavörur „Femarelle það eina sem hefur virkað fyrir mig“ Flottustu fermingartrendin hjá Galleri 17 í sannkallaðri „fashion“töku Topp tíu listi yfir förðun og húðumhirðu fyrir ferminguna Saltblár er litur ársins hjá KitchenAid Spretthlaup frá grænmetisdeildinni niður í leikfangadeild Spennandi snúningur á ljúffengri klassík Sjá meira