Oddaverjar virðast hafa grafið gríðarstóra hella fyrir bústofninn Kristján Már Unnarsson skrifar 2. ágúst 2021 22:22 Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur stýrir fornleifarannsókninni á manngerðu hellunum í Odda. Sigurjón Ólason Hellir sem fornleifafræðingar rannsaka núna í Odda á Rangárvöllum var í notkun á tíma Sæmundar fróða og er elsta staðfesta dæmi um manngerðan helli á Íslandi. Gríðarleg stærð hans vekur athygli og bendir til að Oddaverjar hafi staðið fyrir miklum búrekstri. Hellirinn fannst í grasigrónum sandsteinahólum suðvestan við Oddakirkju. Uppgröfturinn hófst í fyrrasumar og fornleifafræðingarnir mættu svo aftur á svæðið um miðjan júlímánuð, en sýnt var frá uppgreftrinum í fréttum Stöðvar 2. Fornleifafræðingar rannsaka forskálann að hellinum. Fjær sést eitt hellisopið.Sigurjón Ólason Sumir hallast að því að hér sé fundinn nautahellir sá sem sagt er frá í Þorláks sögu helga að hafi hrunið árið 1199. Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur segir hellinn frá víkingaöld. „Já, það er búið að aldursgreina út frá gjóskulögum að hellirinn og mannvirkið hérna framan við hafa sennilega verið byggð um miðja tíundu öld,“ segir Kristborg. Þá bendi gjóskulag úr Heklugosi til að hellirinn hafi verið hruninn fyrir árið 1206. Hann virðist því hafa verið í notkun bæði á meðan Sæmundur fróði bjó í Odda og einnig þegar Snorri Sturluson var þar í fóstri hjá Jóni Loftssyni, helsta höfðingja Oddaverja á Sturlungaöld. Háar og fagrar torfhleðslur hafa komið í ljós í veggjum forskálans.Sigurjón Ólason Fornleifauppgröfturinn í sumar beinist að óvenju stórum forskála framan við hellisopið en á næsta ári er ætlunin að fara inn í hellinn sjálfan. „Þetta er elsta staðfesta dæmið um manngerðan helli á Íslandi. Og það er náttúrlega merkilegt að vita það að þessi verkþekking náði svona langt aftur. Og þetta er gríðarlega mikil verkþekking,“ segir Kristborg. Þetta er í raun hellakerfi. „Hér eru bara tveir mjög stórir hellar. Annar þeirra er fjörutíu metra langur og hinn er fimmtíu metra langur. Og þetta eru gríðarstór mannvirki, jafnvel á okkar mælikvarða.“ Kristborg segir aldursgreiningar benda til að hellirinn hafi verið grafinn í kringum árið 950 en hann hafi hrunið um 250 árum síðar.Sigurjón Ólason Stærð hellanna bendi til ríkidæmis. „Sem hafa náttúrlega hýst margar skepnur, ef það hefur verið hlutverk þeirra. Bendir náttúrlega til þess að þetta hafi verið gríðarlega stórt bú og mikil umsvif hérna,“ segir Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur. Enda voru Oddaverjar á þeim tíma ein voldugasta ætt landsins. Hér má sjá frétt Stöðvar 2: Fornminjar Rangárþing ytra Menning Tengdar fréttir Vilja sjá Odda rísa á ný sem menningar- og fræðasetur Áform um endurreisn Odda á Rangárvöllum með byggingu Sæmundarstofu, nýrrar kirkju og tónlistarhúss voru kynnt á Oddahátíð um helgina samtímis því sem Sinfónuhljómsveit Suðurlands kom fram á sínum fyrstu opinberu tónleikum. 5. júlí 2021 22:36 Oddi á Rangárvöllum í þjóðbraut á ný með brú til Vestur-Landeyja Hið forni höfuðstaður, Oddi á Rangárvöllum, er aftur kominn í alfaraleið með nýrri brú yfir Þverá, sem styttir verulega leiðina milli Rangárvalla og Vestur-Landeyja. Brúin er 93 metra löng og reist í samstarfi sveitarfélagsins Rangárþings ytra og Vegagerðarinnar. 4. júlí 2021 21:21 Uppfræða börn um fornminjar Nemendur í 7. bekk höfðu gaman að því að kynnast fornleifafræði. 20. október 2018 21:36 Kverkarhellir gæti breytt tímasetningu landnámsins Gæti jafnframt orðið fyrsta sönnunin fyrir veru papa á Íslandi. 25. janúar 2016 18:00 Mest lesið Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Innlent Skipt um lás hjá Sósíalistaflokknum Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Innlent Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Innlent Nemendur greiði tuttugu þúsund krónum meira í Strætó en starfsfólk Innlent Rauðar viðvaranir víða í Evrópu vegna hitans Erlent Fleiri fréttir „Miklar áhyggjur að EBU haldi áfram að lifa tvöföldu siðgæði“ Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Náðu með markaðsátaki að lokka til sín fleiri smærri leiðangursskip Skipt um lás hjá Sósíalistaflokknum Nemendur greiði tuttugu þúsund krónum meira í Strætó en starfsfólk Sanna og Gunnar Smári höfðu betur á æsingarfundi Annað útkall vegna strandveiðibáts úti fyrir Patreksfirði „Þetta er ekkert líf“ Umræða um veiðigjöldin orðin sú þriðja lengsta Óprúttinn aðili rispaði tíu bíla á Seltjarnarnesi Fylkingarnar safna liði og ásakanir ganga á víxl: Stefnir í átök í Bolholti Líf í biðstöðu og hitafundur sósíalista Strandveiðisjómaður lést Deila um Suðurnesjalínu 2 fer beint í Hæstarétt Áslaug Arna farin í frí en enginn tekinn við Sviptur prófinu eftir að hafa ekið á 185 Ældi í rútunni og réðst svo á bílstjórann Sjá meira
Hellirinn fannst í grasigrónum sandsteinahólum suðvestan við Oddakirkju. Uppgröfturinn hófst í fyrrasumar og fornleifafræðingarnir mættu svo aftur á svæðið um miðjan júlímánuð, en sýnt var frá uppgreftrinum í fréttum Stöðvar 2. Fornleifafræðingar rannsaka forskálann að hellinum. Fjær sést eitt hellisopið.Sigurjón Ólason Sumir hallast að því að hér sé fundinn nautahellir sá sem sagt er frá í Þorláks sögu helga að hafi hrunið árið 1199. Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur segir hellinn frá víkingaöld. „Já, það er búið að aldursgreina út frá gjóskulögum að hellirinn og mannvirkið hérna framan við hafa sennilega verið byggð um miðja tíundu öld,“ segir Kristborg. Þá bendi gjóskulag úr Heklugosi til að hellirinn hafi verið hruninn fyrir árið 1206. Hann virðist því hafa verið í notkun bæði á meðan Sæmundur fróði bjó í Odda og einnig þegar Snorri Sturluson var þar í fóstri hjá Jóni Loftssyni, helsta höfðingja Oddaverja á Sturlungaöld. Háar og fagrar torfhleðslur hafa komið í ljós í veggjum forskálans.Sigurjón Ólason Fornleifauppgröfturinn í sumar beinist að óvenju stórum forskála framan við hellisopið en á næsta ári er ætlunin að fara inn í hellinn sjálfan. „Þetta er elsta staðfesta dæmið um manngerðan helli á Íslandi. Og það er náttúrlega merkilegt að vita það að þessi verkþekking náði svona langt aftur. Og þetta er gríðarlega mikil verkþekking,“ segir Kristborg. Þetta er í raun hellakerfi. „Hér eru bara tveir mjög stórir hellar. Annar þeirra er fjörutíu metra langur og hinn er fimmtíu metra langur. Og þetta eru gríðarstór mannvirki, jafnvel á okkar mælikvarða.“ Kristborg segir aldursgreiningar benda til að hellirinn hafi verið grafinn í kringum árið 950 en hann hafi hrunið um 250 árum síðar.Sigurjón Ólason Stærð hellanna bendi til ríkidæmis. „Sem hafa náttúrlega hýst margar skepnur, ef það hefur verið hlutverk þeirra. Bendir náttúrlega til þess að þetta hafi verið gríðarlega stórt bú og mikil umsvif hérna,“ segir Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur. Enda voru Oddaverjar á þeim tíma ein voldugasta ætt landsins. Hér má sjá frétt Stöðvar 2:
Fornminjar Rangárþing ytra Menning Tengdar fréttir Vilja sjá Odda rísa á ný sem menningar- og fræðasetur Áform um endurreisn Odda á Rangárvöllum með byggingu Sæmundarstofu, nýrrar kirkju og tónlistarhúss voru kynnt á Oddahátíð um helgina samtímis því sem Sinfónuhljómsveit Suðurlands kom fram á sínum fyrstu opinberu tónleikum. 5. júlí 2021 22:36 Oddi á Rangárvöllum í þjóðbraut á ný með brú til Vestur-Landeyja Hið forni höfuðstaður, Oddi á Rangárvöllum, er aftur kominn í alfaraleið með nýrri brú yfir Þverá, sem styttir verulega leiðina milli Rangárvalla og Vestur-Landeyja. Brúin er 93 metra löng og reist í samstarfi sveitarfélagsins Rangárþings ytra og Vegagerðarinnar. 4. júlí 2021 21:21 Uppfræða börn um fornminjar Nemendur í 7. bekk höfðu gaman að því að kynnast fornleifafræði. 20. október 2018 21:36 Kverkarhellir gæti breytt tímasetningu landnámsins Gæti jafnframt orðið fyrsta sönnunin fyrir veru papa á Íslandi. 25. janúar 2016 18:00 Mest lesið Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Innlent Skipt um lás hjá Sósíalistaflokknum Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Innlent Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Innlent Nemendur greiði tuttugu þúsund krónum meira í Strætó en starfsfólk Innlent Rauðar viðvaranir víða í Evrópu vegna hitans Erlent Fleiri fréttir „Miklar áhyggjur að EBU haldi áfram að lifa tvöföldu siðgæði“ Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Náðu með markaðsátaki að lokka til sín fleiri smærri leiðangursskip Skipt um lás hjá Sósíalistaflokknum Nemendur greiði tuttugu þúsund krónum meira í Strætó en starfsfólk Sanna og Gunnar Smári höfðu betur á æsingarfundi Annað útkall vegna strandveiðibáts úti fyrir Patreksfirði „Þetta er ekkert líf“ Umræða um veiðigjöldin orðin sú þriðja lengsta Óprúttinn aðili rispaði tíu bíla á Seltjarnarnesi Fylkingarnar safna liði og ásakanir ganga á víxl: Stefnir í átök í Bolholti Líf í biðstöðu og hitafundur sósíalista Strandveiðisjómaður lést Deila um Suðurnesjalínu 2 fer beint í Hæstarétt Áslaug Arna farin í frí en enginn tekinn við Sviptur prófinu eftir að hafa ekið á 185 Ældi í rútunni og réðst svo á bílstjórann Sjá meira
Vilja sjá Odda rísa á ný sem menningar- og fræðasetur Áform um endurreisn Odda á Rangárvöllum með byggingu Sæmundarstofu, nýrrar kirkju og tónlistarhúss voru kynnt á Oddahátíð um helgina samtímis því sem Sinfónuhljómsveit Suðurlands kom fram á sínum fyrstu opinberu tónleikum. 5. júlí 2021 22:36
Oddi á Rangárvöllum í þjóðbraut á ný með brú til Vestur-Landeyja Hið forni höfuðstaður, Oddi á Rangárvöllum, er aftur kominn í alfaraleið með nýrri brú yfir Þverá, sem styttir verulega leiðina milli Rangárvalla og Vestur-Landeyja. Brúin er 93 metra löng og reist í samstarfi sveitarfélagsins Rangárþings ytra og Vegagerðarinnar. 4. júlí 2021 21:21
Uppfræða börn um fornminjar Nemendur í 7. bekk höfðu gaman að því að kynnast fornleifafræði. 20. október 2018 21:36
Kverkarhellir gæti breytt tímasetningu landnámsins Gæti jafnframt orðið fyrsta sönnunin fyrir veru papa á Íslandi. 25. janúar 2016 18:00