„Það eru að verða algjör vatnaskil í baráttunni við veiruna“ Elín Margrét Böðvarsdóttir skrifar 18. apríl 2021 14:24 Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra. Vísir/Vilhelm „Við erum við krossgötur núna. Það eru að verða algjör vatnaskil í baráttunni við veiruna þegar að okkur er að takast núna á næstu vikum að bólusetja alla viðkvæmu hópana, allar eldri kynslóðirnar og koma framlínufólkinu öllu í bólusetningu. Maí og júní eru eins konar úrslitamánuðir hjá okkur til þess að stórauka bólusetningar með auknum fjölda í hverri viku og þetta breytir auðvitað allri vígstöðu í málum. Að því leytinu til er allt að breytast,“ segir Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra. Bjarni ræddi stöðu ríkisfjármála á tímum heimsfaraldurs í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Hann segir að horft sé til þess hér á landi, í nágrannalöndum sem og um allan heim, að þegar búið er að koma viðkvæmum hópum í skjól og bólusettum fjölgar, þá geti orðið mikil breyting. „Það gefur okkur færi á að fara að skoða möguleika á afléttingum og fara aðeins að tala um þetta í því samhengi sem að vonandi getur þá orðið til þess að auka fólki bjartsýni. Við þurfum að nálgast þetta allt af æðruleysi,“ segir Bjarni. Hann kveðst þó vilja fara varlega og taka þurfi veiruna alvarlega en á sama tíma verði auknar bólusetningar að hafa í för með sér meira frelsi fyrir borgarana. Bjarni var spurður hvort honum þyki sem farið hafi verið of hægt í afléttingar. „Ég held að árangurinn tali sínu máli. Í þessu tilfelli þá getum við borið okkur saman við aðrar þjóðir og niðurstaðan er alveg skýr. Okkur hefur tekist betur á marga vegu, bæði að hefta útbreiðslu veirunnar og þannig koma í veg fyrir meiriháttar alvarleg veikindi og dauðsföll,“ sagði Bjarni, „við höfum líka getað haft samfélagið miklu opnara.“ Skortur á gagnrýni endi með ósköpum Þá telur hann að umræðan um skerðingu borgaralegra réttinda í tengslum við sóttvarnaraðgerðir hafi verið holl. „Ég held hins vegar að umræðan um vernd borgaralegra réttinda, um mannréttindi, um að hér verði að gæta meðalhófs við það að ná þeim markmiðum sem menn hafa sett sér, ég held að sú umræða hafi verið nauðsynleg. Hún er mjög eðlileg og ég er bara ánægður með það að þessu sé haldið hátt á lofti af mínum flokksmönnum, vegna þess að við stöndum fyrir vernd borgaralegra réttinda. Við stöndum fyrir það að gjalda varhug við ofríki ríkisins,“ sagði Bjarni. Sem dæmi hafi verið jákvætt að látið var reyna á lögmæti sóttkvíarhótelsins fyrir dómstólum. Hvernig það mál fór sé til marks um að kerfið sé að virka og að borgarar geti látið reyna á lögmæti aðgerða stjórnvalda. „Gagnrýnilaus framgangur svona mála endar með ósköpum.“ Ekki hægt að bjarga öllum frá efnahagsáföllum Ljóst er að skuldir ríkissjóðs hafa aukist verulega í tengslum við aðgerðir stjórnvalda til að sporna gegn áhrifum heimsfaraldursins á efnahagslífið og íslenskt hagkerfi. „Ég sagði strax í upphafi að við skildum gera meira en minna og við höfum staðið við það. Við tókum mjög myndarlega á málinu strax í upphafi með bæði stórum lánaúrræðum, miklum frestunum og síðan hafa komið stuðningsúrræði hvert af öðru. Þetta eru um tuttugu ólík úrræði sem hafa komið fram í þremur bylgjum og við erum að leggja lokahönd á frekari framlengingar stuðningsaðgerða í ljósi þess hve lengi þetta hefur varað,“ segir Bjarni. Bjarni var spurður um afstöðu sína til skuldasöfnunar ríkissjóðs og hvernig réttast væri að bregðast við í framhaldinu. „Ég er einfaldlega á þeirri skoðun að við eigum að beita ríkisfjármálunum að fullum krafti núna til þess að styðja við hagkerfið sem var í eins konar áfalli,“ svaraði Bjarni. Vel hafi tekist til að mörgu leyti þegar horft sé til ólíkra mælikvarða. „Við höfum séð tiltölulega fá gjaldþrot og ég held að það sjái það allir landsmenn að þetta er slíkt áfall, þetta er áfall að þeirri stærðargráðu að það var ekki hægt að bjarga öllum með allt, og kannski ekki endilega skynsamlegt,“ segir Bjarni. Skuldasöfnun ekki glatað fé „Ég er ánægður með, þrátt fyrir mikla skuldasöfnun, það sem við höfum verið að gera. Þetta er ekki glatað fé. Skuldir ríkissjóðs eru ekki glatað fé. Þetta eru aðgerðir sem hafa komið beint til stuðnings heimilum og fyrirtækjum í landinu og munu leiða til þess að við verðum með betri fótfestu þegar það léttir aftur til.“ Hann segir að ýmist heyri hann gagnrýni þar sem því er haldið fram að skuldsetning sé of mikil og hins vegar að hún sé of lítil. „Gagnrýni á ríkisstjórnina hefur meðal annars snúið að því, og ég heyri það frá Samfylkingunni svo að dæmi sé tekið, að við höfum ekki tekið nógu mikið lán, að við ættum að taka miklu meira af lánum, mörg hundruð milljarða í viðbót, af því að vextir séu svo lágir,“ segir Bjarni. Það telur Bjarni ekki vera skynsamlega leið auk þess sem að hann kveðst ekki sjá þörf til þess í ljósi þess árangurs sem hafi náðst. „Það sé ekki annað ábyrgt en að taka stefnuna á að stöðva skuldasöfnun,“ segir Bjarni. Vill átök um lausnir í atvinnumálum í aðdraganda kosninga „Ég er hins vegar þeirrar skoðunar að Ísland þarf að vera með lægri skuldahlutföll heldur en aðrar þjóðir og við getum ekki leyft okkur að tefla á tæpasta vað með skuldasöfnun þegar það er kreppa hér. Heldur eigum við að læra af reynslunni og gangast við því að við erum með tiltölulega fábrotið hagkerfi.“ Eftir sem áður sé atvinnuleysið áhyggjuefni og ekki megi horfa fram hjá því. „Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að takast dálítið á um það hvaða leiðir eru líklegastar til að tryggja betra atvinnustig núna á komandi mánuðum og ekki síst í aðdraganda kosninga. Um það finnst mér að stjórnmálin ættu að snúast að verulegu leyti.“ Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Bólusetningar Vinnumarkaður Mest lesið Rekinn eftir tvo mánuði hjá skattinum og samdægurs tilnefndur sendiherra á Íslandi Erlent Lést eftir skyndileg veikindi við klettastökk Innlent Rannsaka ásakanir á hendur ríkissáttasemjara Innlent Skotárás á Times Square Erlent Gefur ekkert landsvæði eftir Erlent Samdráttur og vítahringur í boði stjórnvalda Innlent Segjast ekkert hafa vitað um hætturnar í Reynisfjöru Innlent Amma ræsti neyðarhnapp við enn eina árás dóttur sinnar Innlent Aserar og Armenar skrefi nær friði eftir sögulegan fund í Hvíta húsinu Erlent Flokkarnir dæla milljónum í áróður á Meta Innlent Fleiri fréttir Alelda bíll í Þórsmörk Vond niðurstaða Úkraínu, ásakanir á hendur sáttasemjara og síðasta hlaupið Mikill meirihluti hefur áhyggjur af stríðsátökum Rannsaka ásakanir á hendur ríkissáttasemjara Samdráttur og vítahringur í boði stjórnvalda Ekki stafi lengur tilvistarógn af Hamasliðum Lést eftir skyndileg veikindi við klettastökk Segjast ekkert hafa vitað um hætturnar í Reynisfjöru Féll fjóra metra í vinnuslysi í Kópavogi Ómeðvitaðir ferðamenn í Reynisfjöru, síbökuð hjón og tölvuspil fram á nótt Enginn árangur af „veiða og sleppa“ aðferðinni Flokkarnir dæla milljónum í áróður á Meta Hræðast að fleiri en einn fari í sjóinn Átökin „hvorki vegna né þrátt fyrir“ áfengissöluna Heitavatnslaust í Laugardal Lést við flúðasiglingar í Vestari-Jökulsá Langflestir telja sig búa á góðum stað fyrir samkynhneigða Áttu ekki von á neinu veseni og viðbúnaður eftir því Amma ræsti neyðarhnapp við enn eina árás dóttur sinnar Maður féll í Vestari-Jökulsá Fangar í einangrun vegna sama máls noti ekki sama útisvæði Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Samskipti fanga í einangrun, tapsárir Danir og drottning Gleðigöngunnar Allir fundir við ESB „fyrst og fremst“ hagsmunagæsla Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Sjá meira
Bjarni ræddi stöðu ríkisfjármála á tímum heimsfaraldurs í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Hann segir að horft sé til þess hér á landi, í nágrannalöndum sem og um allan heim, að þegar búið er að koma viðkvæmum hópum í skjól og bólusettum fjölgar, þá geti orðið mikil breyting. „Það gefur okkur færi á að fara að skoða möguleika á afléttingum og fara aðeins að tala um þetta í því samhengi sem að vonandi getur þá orðið til þess að auka fólki bjartsýni. Við þurfum að nálgast þetta allt af æðruleysi,“ segir Bjarni. Hann kveðst þó vilja fara varlega og taka þurfi veiruna alvarlega en á sama tíma verði auknar bólusetningar að hafa í för með sér meira frelsi fyrir borgarana. Bjarni var spurður hvort honum þyki sem farið hafi verið of hægt í afléttingar. „Ég held að árangurinn tali sínu máli. Í þessu tilfelli þá getum við borið okkur saman við aðrar þjóðir og niðurstaðan er alveg skýr. Okkur hefur tekist betur á marga vegu, bæði að hefta útbreiðslu veirunnar og þannig koma í veg fyrir meiriháttar alvarleg veikindi og dauðsföll,“ sagði Bjarni, „við höfum líka getað haft samfélagið miklu opnara.“ Skortur á gagnrýni endi með ósköpum Þá telur hann að umræðan um skerðingu borgaralegra réttinda í tengslum við sóttvarnaraðgerðir hafi verið holl. „Ég held hins vegar að umræðan um vernd borgaralegra réttinda, um mannréttindi, um að hér verði að gæta meðalhófs við það að ná þeim markmiðum sem menn hafa sett sér, ég held að sú umræða hafi verið nauðsynleg. Hún er mjög eðlileg og ég er bara ánægður með það að þessu sé haldið hátt á lofti af mínum flokksmönnum, vegna þess að við stöndum fyrir vernd borgaralegra réttinda. Við stöndum fyrir það að gjalda varhug við ofríki ríkisins,“ sagði Bjarni. Sem dæmi hafi verið jákvætt að látið var reyna á lögmæti sóttkvíarhótelsins fyrir dómstólum. Hvernig það mál fór sé til marks um að kerfið sé að virka og að borgarar geti látið reyna á lögmæti aðgerða stjórnvalda. „Gagnrýnilaus framgangur svona mála endar með ósköpum.“ Ekki hægt að bjarga öllum frá efnahagsáföllum Ljóst er að skuldir ríkissjóðs hafa aukist verulega í tengslum við aðgerðir stjórnvalda til að sporna gegn áhrifum heimsfaraldursins á efnahagslífið og íslenskt hagkerfi. „Ég sagði strax í upphafi að við skildum gera meira en minna og við höfum staðið við það. Við tókum mjög myndarlega á málinu strax í upphafi með bæði stórum lánaúrræðum, miklum frestunum og síðan hafa komið stuðningsúrræði hvert af öðru. Þetta eru um tuttugu ólík úrræði sem hafa komið fram í þremur bylgjum og við erum að leggja lokahönd á frekari framlengingar stuðningsaðgerða í ljósi þess hve lengi þetta hefur varað,“ segir Bjarni. Bjarni var spurður um afstöðu sína til skuldasöfnunar ríkissjóðs og hvernig réttast væri að bregðast við í framhaldinu. „Ég er einfaldlega á þeirri skoðun að við eigum að beita ríkisfjármálunum að fullum krafti núna til þess að styðja við hagkerfið sem var í eins konar áfalli,“ svaraði Bjarni. Vel hafi tekist til að mörgu leyti þegar horft sé til ólíkra mælikvarða. „Við höfum séð tiltölulega fá gjaldþrot og ég held að það sjái það allir landsmenn að þetta er slíkt áfall, þetta er áfall að þeirri stærðargráðu að það var ekki hægt að bjarga öllum með allt, og kannski ekki endilega skynsamlegt,“ segir Bjarni. Skuldasöfnun ekki glatað fé „Ég er ánægður með, þrátt fyrir mikla skuldasöfnun, það sem við höfum verið að gera. Þetta er ekki glatað fé. Skuldir ríkissjóðs eru ekki glatað fé. Þetta eru aðgerðir sem hafa komið beint til stuðnings heimilum og fyrirtækjum í landinu og munu leiða til þess að við verðum með betri fótfestu þegar það léttir aftur til.“ Hann segir að ýmist heyri hann gagnrýni þar sem því er haldið fram að skuldsetning sé of mikil og hins vegar að hún sé of lítil. „Gagnrýni á ríkisstjórnina hefur meðal annars snúið að því, og ég heyri það frá Samfylkingunni svo að dæmi sé tekið, að við höfum ekki tekið nógu mikið lán, að við ættum að taka miklu meira af lánum, mörg hundruð milljarða í viðbót, af því að vextir séu svo lágir,“ segir Bjarni. Það telur Bjarni ekki vera skynsamlega leið auk þess sem að hann kveðst ekki sjá þörf til þess í ljósi þess árangurs sem hafi náðst. „Það sé ekki annað ábyrgt en að taka stefnuna á að stöðva skuldasöfnun,“ segir Bjarni. Vill átök um lausnir í atvinnumálum í aðdraganda kosninga „Ég er hins vegar þeirrar skoðunar að Ísland þarf að vera með lægri skuldahlutföll heldur en aðrar þjóðir og við getum ekki leyft okkur að tefla á tæpasta vað með skuldasöfnun þegar það er kreppa hér. Heldur eigum við að læra af reynslunni og gangast við því að við erum með tiltölulega fábrotið hagkerfi.“ Eftir sem áður sé atvinnuleysið áhyggjuefni og ekki megi horfa fram hjá því. „Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að takast dálítið á um það hvaða leiðir eru líklegastar til að tryggja betra atvinnustig núna á komandi mánuðum og ekki síst í aðdraganda kosninga. Um það finnst mér að stjórnmálin ættu að snúast að verulegu leyti.“
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Bólusetningar Vinnumarkaður Mest lesið Rekinn eftir tvo mánuði hjá skattinum og samdægurs tilnefndur sendiherra á Íslandi Erlent Lést eftir skyndileg veikindi við klettastökk Innlent Rannsaka ásakanir á hendur ríkissáttasemjara Innlent Skotárás á Times Square Erlent Gefur ekkert landsvæði eftir Erlent Samdráttur og vítahringur í boði stjórnvalda Innlent Segjast ekkert hafa vitað um hætturnar í Reynisfjöru Innlent Amma ræsti neyðarhnapp við enn eina árás dóttur sinnar Innlent Aserar og Armenar skrefi nær friði eftir sögulegan fund í Hvíta húsinu Erlent Flokkarnir dæla milljónum í áróður á Meta Innlent Fleiri fréttir Alelda bíll í Þórsmörk Vond niðurstaða Úkraínu, ásakanir á hendur sáttasemjara og síðasta hlaupið Mikill meirihluti hefur áhyggjur af stríðsátökum Rannsaka ásakanir á hendur ríkissáttasemjara Samdráttur og vítahringur í boði stjórnvalda Ekki stafi lengur tilvistarógn af Hamasliðum Lést eftir skyndileg veikindi við klettastökk Segjast ekkert hafa vitað um hætturnar í Reynisfjöru Féll fjóra metra í vinnuslysi í Kópavogi Ómeðvitaðir ferðamenn í Reynisfjöru, síbökuð hjón og tölvuspil fram á nótt Enginn árangur af „veiða og sleppa“ aðferðinni Flokkarnir dæla milljónum í áróður á Meta Hræðast að fleiri en einn fari í sjóinn Átökin „hvorki vegna né þrátt fyrir“ áfengissöluna Heitavatnslaust í Laugardal Lést við flúðasiglingar í Vestari-Jökulsá Langflestir telja sig búa á góðum stað fyrir samkynhneigða Áttu ekki von á neinu veseni og viðbúnaður eftir því Amma ræsti neyðarhnapp við enn eina árás dóttur sinnar Maður féll í Vestari-Jökulsá Fangar í einangrun vegna sama máls noti ekki sama útisvæði Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Samskipti fanga í einangrun, tapsárir Danir og drottning Gleðigöngunnar Allir fundir við ESB „fyrst og fremst“ hagsmunagæsla Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Sjá meira