Ein á þriðju vaktinni Björgheiður Margrét Helgadóttir skrifar 19. október 2020 11:01 Margir hafa heyrt hugtakið „þriðja vaktin” yfir þá andlegu byrði (e. mental load) sem fylgir því að sinna skipulagi í kringum heimilið. Þessi vinna er ekki jafn áþreifanleg og þessi hefðbundnu störf; mæta í vinnuna, sinna heimilsstörfum, sjá um börnin, fara í búð, o.s.frv. Þar af leiðandi átta sig ekki allir á umfangi þriðju vaktarinnar, og þá síst þeir sem sinna henni, sem eru í langflestum tilvikum konur. Þessi vinna felst meðal annars í því að muna eftir bleika deginum, afmælinu hjá bekkjarfélaganum á laugardaginn og gjöfinni sem þarf að muna að kaupa, að setja í vél strax eftir vinnu svo pollagallarnir nái að þorna fyrir morgundaginn, kvöldmatnum sem þarf að vera klukkan 18 svo börnin nái að læra heima fyrir svefn, tengdó sem koma á sunnudaginn svo það þarf að muna að vera búin að kaupa kaffi. En þessi andlega vinna og þriðja vakt, á þó ekki einungis við hið hefðbundna heimili, og það eru ekki bara mæður og eiginkonur sem finna fyrir henni. Hún leynist nefnilega líka á vinnustöðum, hjá systkinum, hjá kærustupari, í vinahópum, í umönnun aldraðra foreldra og svo mætti lengi telja. Það eru ekki bara afmælisgjafir fyrir barnaafmæli sem þarf að skipuleggja. Ég veit ekki hversu oft ég hef séð vinkonur mínar, systur og kunningjakonur versla gjafir til foreldra, systkina og jafnvel vina kærasta sinna. Í minni fjölskyldu eru það við systurnar sem græjum alltaf jólagjafir, afmælisgjafir og útskriftargjafir. Það sama á við þegar vinahópurinn er að fara í bústað, þá taka stelpurnar að sér að ákveða hvað þarf að kaupa, hvað á að vera í matinn hvern dag, hversu mikið af hverju, hvenær á að fara í búð og hvenær skal leggja af stað. Þarf að taka með tuskur? Rúmföt? Er heitur pottur? Sama má segja um umönnun aldraðra foreldra sem felst oft í heilmiklu skipulagi og utanumhaldi. Oftar en ekki fellur það á konurnar að sjá um bæði sína foreldra sem og tengdaforeldra. Ég þekki starfsmann í færni og heilsumatsnefnd sem sér meðal annars um að hringja í nánustu aðstandendur umsækjanda um hjúkrunarrými, til að afla frekari upplýsinga um aðstæður og hagi viðkomandi. Þegar nánasti aðstandandi er karlkyns, segir hann nánast undantekningarlaust “æj, bíddu, ég ætla að leyfa þér að tala við konuna mína, hún veit miklu meira um þetta en ég”. Eins og það sé stjarneðlisfræði að þekkja aðstæður sinna eigin foreldra. Eins og lesa má geta dæmin um þriðju vaktina verið fjölmörg og tengjast öllum sviðum lífsins. Þessi andlega vinna er lýjandi og það er oft erfitt fyrir konur að útskýra hvernig og hvers vegna hún er svona íþyngjandi. Þeim mun erfiðara er að fá þau, sem ekki sinna henni, til að skilja hversu mikilvægt er að viðkomandi taki hluta af þessari byrði og létti undir. Það þýðir ekki að auka enn frekar á byrði kvenna með því að ætlast til þess að þær sjái um og skipuleggi yfirfærslu ábyrgðarinnar á herðar annarra, heldur þarf að sýna frumkvæði. Skýringin á því að konur sinna þessari vinnu er ekki sú að þeim sé það eðlislægt. Það fæðist engin kona með djúpa þrá til þess að skipuleggja allt sem viðkemur lífi sínu og þeirra sem hún kýs að hafa í kringum sig. Konur eru ekki fæddar í það hlutverk að sjá betur rykið, kunna betur á þvottavélina eða velja betri gjafir. Þessum hlutverkum er troðið í okkur frá barnsaldri, samfélagið segir að mamman eigi að þrífa og elda og pabbinn eigi að horfa á sjónvarpið og laga bílinn. Stelpur eiga að vera penar, leika sér með dúkkur og passa að allt sé í röð og reglu, en strákar mega leika sér með hávært dót, taka það í sundur og dreifa því um allt. Ofurkonan á ekki að þurfa að standa ein á þriðju vaktinni. Þessi samfélagslega pressa á okkur konur, að við séum ofurskipuleggjendur ofan á allt annað er íþyngjandi og óraunhæf. Miklu máli skiptir að konur hlúi að andlegri heilsu og séu meðvitaðar um að þær þurfi ekki að vera allt í öllu. Ég hlakka því til að hlusta á Ofurkonan Þú, viðburð Ungra athafnakvenna og Hugrúnar geðfræðslufélags, á þriðjudaginn. Höfundur situr í stjórn Ungra athafnakvenna (UAK). Greinin er skrifuð til þess að vekja athygli á viðburðinum Ofurkonan þú sem fer fram þriðjudaginn 20.október ásamt því að vera partur af samfélagsmiðlaherferðinni #ofurkona. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 06.09.2025 Halldór Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Margir hafa heyrt hugtakið „þriðja vaktin” yfir þá andlegu byrði (e. mental load) sem fylgir því að sinna skipulagi í kringum heimilið. Þessi vinna er ekki jafn áþreifanleg og þessi hefðbundnu störf; mæta í vinnuna, sinna heimilsstörfum, sjá um börnin, fara í búð, o.s.frv. Þar af leiðandi átta sig ekki allir á umfangi þriðju vaktarinnar, og þá síst þeir sem sinna henni, sem eru í langflestum tilvikum konur. Þessi vinna felst meðal annars í því að muna eftir bleika deginum, afmælinu hjá bekkjarfélaganum á laugardaginn og gjöfinni sem þarf að muna að kaupa, að setja í vél strax eftir vinnu svo pollagallarnir nái að þorna fyrir morgundaginn, kvöldmatnum sem þarf að vera klukkan 18 svo börnin nái að læra heima fyrir svefn, tengdó sem koma á sunnudaginn svo það þarf að muna að vera búin að kaupa kaffi. En þessi andlega vinna og þriðja vakt, á þó ekki einungis við hið hefðbundna heimili, og það eru ekki bara mæður og eiginkonur sem finna fyrir henni. Hún leynist nefnilega líka á vinnustöðum, hjá systkinum, hjá kærustupari, í vinahópum, í umönnun aldraðra foreldra og svo mætti lengi telja. Það eru ekki bara afmælisgjafir fyrir barnaafmæli sem þarf að skipuleggja. Ég veit ekki hversu oft ég hef séð vinkonur mínar, systur og kunningjakonur versla gjafir til foreldra, systkina og jafnvel vina kærasta sinna. Í minni fjölskyldu eru það við systurnar sem græjum alltaf jólagjafir, afmælisgjafir og útskriftargjafir. Það sama á við þegar vinahópurinn er að fara í bústað, þá taka stelpurnar að sér að ákveða hvað þarf að kaupa, hvað á að vera í matinn hvern dag, hversu mikið af hverju, hvenær á að fara í búð og hvenær skal leggja af stað. Þarf að taka með tuskur? Rúmföt? Er heitur pottur? Sama má segja um umönnun aldraðra foreldra sem felst oft í heilmiklu skipulagi og utanumhaldi. Oftar en ekki fellur það á konurnar að sjá um bæði sína foreldra sem og tengdaforeldra. Ég þekki starfsmann í færni og heilsumatsnefnd sem sér meðal annars um að hringja í nánustu aðstandendur umsækjanda um hjúkrunarrými, til að afla frekari upplýsinga um aðstæður og hagi viðkomandi. Þegar nánasti aðstandandi er karlkyns, segir hann nánast undantekningarlaust “æj, bíddu, ég ætla að leyfa þér að tala við konuna mína, hún veit miklu meira um þetta en ég”. Eins og það sé stjarneðlisfræði að þekkja aðstæður sinna eigin foreldra. Eins og lesa má geta dæmin um þriðju vaktina verið fjölmörg og tengjast öllum sviðum lífsins. Þessi andlega vinna er lýjandi og það er oft erfitt fyrir konur að útskýra hvernig og hvers vegna hún er svona íþyngjandi. Þeim mun erfiðara er að fá þau, sem ekki sinna henni, til að skilja hversu mikilvægt er að viðkomandi taki hluta af þessari byrði og létti undir. Það þýðir ekki að auka enn frekar á byrði kvenna með því að ætlast til þess að þær sjái um og skipuleggi yfirfærslu ábyrgðarinnar á herðar annarra, heldur þarf að sýna frumkvæði. Skýringin á því að konur sinna þessari vinnu er ekki sú að þeim sé það eðlislægt. Það fæðist engin kona með djúpa þrá til þess að skipuleggja allt sem viðkemur lífi sínu og þeirra sem hún kýs að hafa í kringum sig. Konur eru ekki fæddar í það hlutverk að sjá betur rykið, kunna betur á þvottavélina eða velja betri gjafir. Þessum hlutverkum er troðið í okkur frá barnsaldri, samfélagið segir að mamman eigi að þrífa og elda og pabbinn eigi að horfa á sjónvarpið og laga bílinn. Stelpur eiga að vera penar, leika sér með dúkkur og passa að allt sé í röð og reglu, en strákar mega leika sér með hávært dót, taka það í sundur og dreifa því um allt. Ofurkonan á ekki að þurfa að standa ein á þriðju vaktinni. Þessi samfélagslega pressa á okkur konur, að við séum ofurskipuleggjendur ofan á allt annað er íþyngjandi og óraunhæf. Miklu máli skiptir að konur hlúi að andlegri heilsu og séu meðvitaðar um að þær þurfi ekki að vera allt í öllu. Ég hlakka því til að hlusta á Ofurkonan Þú, viðburð Ungra athafnakvenna og Hugrúnar geðfræðslufélags, á þriðjudaginn. Höfundur situr í stjórn Ungra athafnakvenna (UAK). Greinin er skrifuð til þess að vekja athygli á viðburðinum Ofurkonan þú sem fer fram þriðjudaginn 20.október ásamt því að vera partur af samfélagsmiðlaherferðinni #ofurkona.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun