Einhver mesti útlánavöxtur síðustu ára Stefán Ó. Jónsson skrifar 22. ágúst 2020 19:38 Ný íbúðalán hjá bönkunum rjúka út og er vöxturinn einhver sá mesti sem sést hefur árum saman að sögn hagfræðings. Það kunni að bera með sér að skuldsetning heimila sé að aukast. Í nýlegri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar segir að síðastliðinn júnímánuður hafi verið umsvifamesti einstaki mánuðurinn, að minnsta kosti frá árinu 2013, í hreinum nýjum íbúðalánum hjá bönkunum. Alls voru í þeim mánuði lánuð út ný óverðtryggð íbúðalán á breytilegum vöxtum fyrir rúmlega 31 milljarð króna, að frádregnum uppgreiðslum, innan bankanna. Nýjar tölur úr Seðlabankanum bera hins vegar með sér að útlánunum hafi aðeins farið fjölgandi síðan. Í júlí hafi bankarnir þannig veitt ný óverðtryggð íbúðalán á breytilegum vöxtum fyrir rúmlega 45 milljarða króna, sem eru um 50 prósent aukning frá metmánuðinum á undan. Þó svo að inni í þetta vanti tölur frá lífeyrissjóðunum segir hagfræðingur hjá Viðskiptaráði efast um að það skekki heildarmyndina. Vöxturinn sé einhver sá mesti sem sést hafi síðustu árum, heildarútlán hjá bönkunum hafi aukist um 7 prósent á síðustu þremur mánuðum og að einhverju leyti sé skuldsetning heimilanna að aukast. Hagstæðari lánakjör leiki þar lykilhlutverk en þróunin í þessum efnum muni að líkindum ráðast af þremur þáttum: Hversu mikið heimilin séu tilbúin að skuldsetja sig, hvað Seðlabankinn gerir og svo af bolmagni bankanna. „Bönkunum er þrengri stakkur sniðinn heldur en fyrir 10 árum síðan, þannig að kemur sjálfsagt að því að það muni hægja á þessari þróun fyrr eða síðar. Engu að síður er þetta mikill vöxtur en erfitt að segja hversu lengi þetta mun halda áfram,“ segir Konráð S. Guðjónsson. Hvað skuldsetningu heimilanna varðar segir Konráð að hún sé að einhverju leyti afsprengi þeirra aðgerða sem ráðist var í í vor, eins og lækkun stýrivaxta, til að bregðast við kórónuveiruniðursveiflunni. „Það væri hægt að mæta því að einhverju leyti með aukinni skuldsetningu, að auka ráðstöfunartekjurnar og efla innlenda eftirspurn í gegnum erfiðasta hjallann. En þá er spurning hvenær það verður of mikið, að ekki verður lengur nægjanlegur gjaldeyrir til staðar til að fjármagna innflutninginn á öllu sem við kaupum o.s.frv.. og það fer að veltast út í verðlagið,“ segir Konráð. Haldi sú þróun áfram til lengri tíma megi ætla að verðbólguþrýstingur fari að myndast. Þorri nýju lánanna eru óverðtryggð og á breytilegum vöxtum, sem eru viðkvæm fyrir verðbólguskoti. Konráð segir tilhneiginguna hafa verið þá að þegar verðbólgan hefur hækkað hafi Seðlabankinn brugðist við með hækkun stýrivaxta, vaxtahækkanir hjá bönkunum hafi síðan fylgt í kjölfarið. Ekki sé þó útlit fyrir óðaverðbólgu, í íslensku sögulegu samhengi. Engu að síður segir Konráð að verðbólgan sé nokkuð viðkvæm, það sé því ekki hægt að útiloka aukna verðbólgu. „Ef það er verið að auka ráðstöfunartekjur heimilanna í gegnum þessi auknu útlán og við erum að sjá krónuna veikjast þá ætti það ekki að koma á óvart þó svo að verðbólgan skríði eitthvað upp.“ Framtíð lánanna sé í höndum Seðlabankans. Það er vaxtaákvörðun í næstu viku, sem tekur m.a. mið af verðbólgu og stöðunni í hagkerfinu. „Ef þau í peningastefnunefndinni sjá fram á erfið misseri fram undan er ekkert víst að þau hækki vexti þó svo að verðbólguhorfurnar haf eitthvað versnað," segir Konráð. Greinendur Landsbankans telja þannig líkur á að vaxtastigið verði óbreytt. Á sama tíma og útlán til heimila aukast er samdráttur á fyrirtækjahliðinni, sem Konráð segir ákveðið áhyggjuefni. Það sé ekki leiðin út úr kreppunni. Til að hjólin fari aftur að snúast og ný störf veðri til af þurfi fjárfesting fyrirtækja að aukast. „Vonandi sjáum við það gerast sem fyrst,“ segir Konráð. Seðlabankinn Íslenskir bankar Húsnæðismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Viðskipti innlent Bíllinn leggur meðan ég fæ mér drykk - smart #3 reynsluakstur Samstarf Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Sjá meira
Ný íbúðalán hjá bönkunum rjúka út og er vöxturinn einhver sá mesti sem sést hefur árum saman að sögn hagfræðings. Það kunni að bera með sér að skuldsetning heimila sé að aukast. Í nýlegri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar segir að síðastliðinn júnímánuður hafi verið umsvifamesti einstaki mánuðurinn, að minnsta kosti frá árinu 2013, í hreinum nýjum íbúðalánum hjá bönkunum. Alls voru í þeim mánuði lánuð út ný óverðtryggð íbúðalán á breytilegum vöxtum fyrir rúmlega 31 milljarð króna, að frádregnum uppgreiðslum, innan bankanna. Nýjar tölur úr Seðlabankanum bera hins vegar með sér að útlánunum hafi aðeins farið fjölgandi síðan. Í júlí hafi bankarnir þannig veitt ný óverðtryggð íbúðalán á breytilegum vöxtum fyrir rúmlega 45 milljarða króna, sem eru um 50 prósent aukning frá metmánuðinum á undan. Þó svo að inni í þetta vanti tölur frá lífeyrissjóðunum segir hagfræðingur hjá Viðskiptaráði efast um að það skekki heildarmyndina. Vöxturinn sé einhver sá mesti sem sést hafi síðustu árum, heildarútlán hjá bönkunum hafi aukist um 7 prósent á síðustu þremur mánuðum og að einhverju leyti sé skuldsetning heimilanna að aukast. Hagstæðari lánakjör leiki þar lykilhlutverk en þróunin í þessum efnum muni að líkindum ráðast af þremur þáttum: Hversu mikið heimilin séu tilbúin að skuldsetja sig, hvað Seðlabankinn gerir og svo af bolmagni bankanna. „Bönkunum er þrengri stakkur sniðinn heldur en fyrir 10 árum síðan, þannig að kemur sjálfsagt að því að það muni hægja á þessari þróun fyrr eða síðar. Engu að síður er þetta mikill vöxtur en erfitt að segja hversu lengi þetta mun halda áfram,“ segir Konráð S. Guðjónsson. Hvað skuldsetningu heimilanna varðar segir Konráð að hún sé að einhverju leyti afsprengi þeirra aðgerða sem ráðist var í í vor, eins og lækkun stýrivaxta, til að bregðast við kórónuveiruniðursveiflunni. „Það væri hægt að mæta því að einhverju leyti með aukinni skuldsetningu, að auka ráðstöfunartekjurnar og efla innlenda eftirspurn í gegnum erfiðasta hjallann. En þá er spurning hvenær það verður of mikið, að ekki verður lengur nægjanlegur gjaldeyrir til staðar til að fjármagna innflutninginn á öllu sem við kaupum o.s.frv.. og það fer að veltast út í verðlagið,“ segir Konráð. Haldi sú þróun áfram til lengri tíma megi ætla að verðbólguþrýstingur fari að myndast. Þorri nýju lánanna eru óverðtryggð og á breytilegum vöxtum, sem eru viðkvæm fyrir verðbólguskoti. Konráð segir tilhneiginguna hafa verið þá að þegar verðbólgan hefur hækkað hafi Seðlabankinn brugðist við með hækkun stýrivaxta, vaxtahækkanir hjá bönkunum hafi síðan fylgt í kjölfarið. Ekki sé þó útlit fyrir óðaverðbólgu, í íslensku sögulegu samhengi. Engu að síður segir Konráð að verðbólgan sé nokkuð viðkvæm, það sé því ekki hægt að útiloka aukna verðbólgu. „Ef það er verið að auka ráðstöfunartekjur heimilanna í gegnum þessi auknu útlán og við erum að sjá krónuna veikjast þá ætti það ekki að koma á óvart þó svo að verðbólgan skríði eitthvað upp.“ Framtíð lánanna sé í höndum Seðlabankans. Það er vaxtaákvörðun í næstu viku, sem tekur m.a. mið af verðbólgu og stöðunni í hagkerfinu. „Ef þau í peningastefnunefndinni sjá fram á erfið misseri fram undan er ekkert víst að þau hækki vexti þó svo að verðbólguhorfurnar haf eitthvað versnað," segir Konráð. Greinendur Landsbankans telja þannig líkur á að vaxtastigið verði óbreytt. Á sama tíma og útlán til heimila aukast er samdráttur á fyrirtækjahliðinni, sem Konráð segir ákveðið áhyggjuefni. Það sé ekki leiðin út úr kreppunni. Til að hjólin fari aftur að snúast og ný störf veðri til af þurfi fjárfesting fyrirtækja að aukast. „Vonandi sjáum við það gerast sem fyrst,“ segir Konráð.
Seðlabankinn Íslenskir bankar Húsnæðismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Viðskipti innlent Bíllinn leggur meðan ég fæ mér drykk - smart #3 reynsluakstur Samstarf Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Sjá meira