Bjarni Már Magnússon lagaprófessor við Háskólann í Reykjavík, telur ummæli Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra og formanns Sjálfstæðisflokksins vegna Landréttarmálsins, athyglisverð. Formaður Sjálfstæðisflokksins vill taka vel utan um það að Hæstiréttur Íslands sé æðsti dómstóll landsins hverju sem tautar og raular í Mannréttindadómstóli í Strassborg: Bjarni Benediktsson segir að niðurstaðan í málinu muni ekki hafa bein réttaráhrif á Íslandi.

Mannréttindasáttmálinn skuldbinding

Bjarni Már segir áhugavert að bera þetta viðhorf saman við það sem Bjarni Benediktsson forsætisráðherra þjóðarinnar sagði fyrir 70 árum. Þá um Mannréttindasáttmála Evrópu og Mannréttindadómsstól Evrópu:

„Og ef Ísland gerist endanlega aðili að þessum samning, þá verður landið ekki aðeins – eða ríkisvaldið – skuldbundið inn á við gagnvart sínum þegnum, heldur tekur það einnig á sig skuldbindingu gagnvart öðrum aðilum og öðrum réttarríkjum, sem eru aðilar að þessum samningi, til þess að halda þessum réttindum í heiðri og una þeim vissu viðurlögum, ef á móti þessum skuldbindingum verður brotið, þannig að ekki getur leikið á tveim tungum, að réttindin verða betur tryggð eftir en áður, ef Ísland gerist endanlega aðili að samningnum.“

Bjarni Már vill sem sagt benda Bjarna Benediktssyni á túlkun alnafna síns og forvera. Sem er skýr; „… þá verður landið ekki aðeins – eða ríkisvaldið – skuldbundið inn á við gagnvart sínum þegnum…“ En, þetta kemur fram í riti Þórdísar Ingadóttur: mannréttindasáttmáli Evrópu – Meginreglur, framkvæmd og áhrif á íslenskan rétt.

Bjarni eldri var prófessor í lögum við Háskóla Íslands 1932-1940 og síðar heiðursdoktor. Hann gegndi embætti dóms- og menntamálaráðherra auk þess sem hann var forsætisráðherra 1961 og 1963-1970. Bjarni Már telur orð Bjarna yngri stangast á við þessi sjónarmið.

Ekki má nota lög hvers lands sem skálkaskjól

„Það er eitthvað sem gerist í íslenskri lögfræði eftir 1960 sem hefur ekki verið útskýrt. Í mjög grófum dráttum verður afstaðan til þess hvernig alþjóðlegar skuldbindingar spila saman við íslenskan rétt sífellt neikvæðari. Það vantar hjá flestum sem hafa skoðað þetta að liggja yfir frumgögnum langt aftur í tímann,“ segir Bjarni Már. En hann er með nokkra nemendur í að grafa upp gögn frá 1800 til dagsins í dag. „Það koma einhverjar afurðir út úr því.“

Bjarni Már segir jafnframt að í umræðu um tengsl lands- og þjóðaréttar gleymist eiginlega alltaf að minnast á 27. gr. Vínarsamningsins um milliríkjasamninga (sem endurspeglar þjóðréttarvenju). Það þykir mér alltaf nokkuð áhugavert:

„Internal law and observance of treaties

A party may not invoke the provisions of its internal law as justification for its failure to perform a treaty. This rule is without prejudice to article 46.“