Neytendur vilja láta gott af sér leiða en fá ekki næg tækifæri til þess Jan Erik Saugestad skrifar 27. nóvember 2019 14:30 Áhugi almennings á sjálfbærni hefur farið ört vaxandi á síðastliðnum árum og er farinn að geta af sér breytingar í neysluhegðun um alla Evrópu. Tvær skýrslur, annars vegar skýrsla um loftslagsbreytingar og land frá milliríkjanefnd um loftslagsbreytingar (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) og hins vegar nýleg skýrsla undir heitinu Tískan vegin (Measuring Fashion), sem leggur áherslu á losun gróðurhúsalofttegunda í tískuiðnaðinum, hafa varpað ljósi á hlutverk matvæla, fatnaðar og neyslu í viðbrögðum almennings við loftslagsbreytingum. Neytendur vilja láta gott af sér leiða. Í síbreytilegu landslagi umhverfisvænnar neyslustefnu fer almenningur oft á mis við tækifæri til að beita öflugu vopni, lífeyristekjum sínum og sparnaði, til stuðnings málstaðnum. Samkvæmt tölum frá Fjármálaeftirlitinu (FME) hefur íslenskum lífeyrissjóðum og séreignasparnaðarleiðum vaxið fiskur um hrygg á síðastliðnum árum. Erlendar fjárfestingar þeirra námu 8,7 milljörðum evra í lok 2018. Það ár voru erlendar eignir lífeyrissjóðanna 28% af heildareignum þeirra en markmiðið er að auka hlutfall erlendra eigna í 31% af heildareignum á árinu 2019. Samhliða vexti erlendra fjárfestinga standa Íslendingar frammi fyrir vali. Íslenskir launþegar sem eru skuldbundnir til að greiða hluta launa sinna í lífeyrissjóð ættu að fá tækifæri til að setja iðgjöld sín í sjóði sem leggja áherslu á sjálfbærni. Eftir því að neytendur haga neysluvenjum sínum til að minnka losun gróðurhúsalofttegunda munu þeir í auknum mæli krefjast ábyrgra sparnaðarleiða. Umbreyting yfir í sjálfbært og kolefnislítið hagkerfi er eins konar ferðalag og brýnt er að halda af stað á þeirri vegferð. Ríki, borgir og sveitarfélög eru farin að biðja um nýjar lausnir enda gerir fólk sér grein fyrir því að sá sem vill koma af stað breytingum á sínu ábyrgðarsviði, í framleiðsluiðnaði, byggingariðnaði, bílastæðamálum o.s.frv., má ekki líta framhjá hlutverki fjármagns í því ferli. Þótt sjálfbær fjárfesting hafi lengi verið úr alfaraleið í Evrópu, svokallaður syllumarkaður, sýnir nýjasta skýrsla Eurosif að hún er það ekki lengur. Þótt fagfjárfestar séu enn stærsti hópur fjárfesta í sjálfbærnimiðuðum lausnum hefur fjárfesting einkaaðila vaxið gríðarlega – úr 3,4% árið 2013 í 30,7% nú, sem er níföld aukning. Sem stendur vaxa sjálfbærar fjármálaafurðir í Evrópu helmingi hraðar en hefðbundnar fjármálaafurðir og auk þess er arðsemi margra hinna sjálfbæru þegar orðin meiri en þeirra hefðbundu. Það er deginum ljósara að gamla kreddan um að við verðum að velja milli hagvaxtar og sjálfbærni er fölsk. Við stöndum einmitt frammi fyrir straumhvörfum í þessu samhengi. Áframhaldandi vöxtur í erlendum eignum Íslendinga felur í sér gríðarleg tækifæri en kallar jafnframt á ákvarðanir varðandi áhrif íslenskra lífeyrissjóða og sparnaðar á umhverfið. Íslendingar verða að krefjast þess að bankar og rekstrarfélög fjárfestinga láti gott af sér leiða og skili hagnaði á sama tíma. Það er gríðarlega mikilvægt að loftslagsmál og sjálfbærni verði samofin allri ákvarðanatöku í fjármálum og verði viðurkennd sem kjarnalögmál. Íslenskir launþegar sem eru skuldbundnir til að greiða hluta launa sinna í lífeyrissjóð ættu að fá tækifæri til að setja iðgjöld sín í sjóði sem leggja áherslu á sjálfbærni. Þetta á ekki síður við um þá sem greiða í séreignasparnað og hafa nú þegar frjálst val að töluverðu leyti. Líklegt er að þessir fjárfestar muni taka sjálfbærum valkostum fagnandi. Það segir sig sjálft að neytendur og sparifjáreigendur þurfa ekki einungis góðar lífeyristekjur: þeir þurfa fallegt og heilsusamlegt umhverfi á eftirlaunaárum. Eins og Mark Carney, bankastjóri Englandsbanka, sagði á leiðtogafundi í Tókýó: „Eigi loftslagsáhættuþættir og viðnámsþróttur að færast að miðju fjármálaákvarðanatökuferlis þarf þrennt að vera til staðar: heildstæð upplýsingagjöf um loftslagsmál, gerbreytt loftslagsáhættustýring og megináhersla á fjárfestingu til stuðnings tveggja gráðu markmiðinu.“ Höfundur er framkvæmdastjóri eignastýringar Storebrand. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lífeyrissjóðir Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Áhugi almennings á sjálfbærni hefur farið ört vaxandi á síðastliðnum árum og er farinn að geta af sér breytingar í neysluhegðun um alla Evrópu. Tvær skýrslur, annars vegar skýrsla um loftslagsbreytingar og land frá milliríkjanefnd um loftslagsbreytingar (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) og hins vegar nýleg skýrsla undir heitinu Tískan vegin (Measuring Fashion), sem leggur áherslu á losun gróðurhúsalofttegunda í tískuiðnaðinum, hafa varpað ljósi á hlutverk matvæla, fatnaðar og neyslu í viðbrögðum almennings við loftslagsbreytingum. Neytendur vilja láta gott af sér leiða. Í síbreytilegu landslagi umhverfisvænnar neyslustefnu fer almenningur oft á mis við tækifæri til að beita öflugu vopni, lífeyristekjum sínum og sparnaði, til stuðnings málstaðnum. Samkvæmt tölum frá Fjármálaeftirlitinu (FME) hefur íslenskum lífeyrissjóðum og séreignasparnaðarleiðum vaxið fiskur um hrygg á síðastliðnum árum. Erlendar fjárfestingar þeirra námu 8,7 milljörðum evra í lok 2018. Það ár voru erlendar eignir lífeyrissjóðanna 28% af heildareignum þeirra en markmiðið er að auka hlutfall erlendra eigna í 31% af heildareignum á árinu 2019. Samhliða vexti erlendra fjárfestinga standa Íslendingar frammi fyrir vali. Íslenskir launþegar sem eru skuldbundnir til að greiða hluta launa sinna í lífeyrissjóð ættu að fá tækifæri til að setja iðgjöld sín í sjóði sem leggja áherslu á sjálfbærni. Eftir því að neytendur haga neysluvenjum sínum til að minnka losun gróðurhúsalofttegunda munu þeir í auknum mæli krefjast ábyrgra sparnaðarleiða. Umbreyting yfir í sjálfbært og kolefnislítið hagkerfi er eins konar ferðalag og brýnt er að halda af stað á þeirri vegferð. Ríki, borgir og sveitarfélög eru farin að biðja um nýjar lausnir enda gerir fólk sér grein fyrir því að sá sem vill koma af stað breytingum á sínu ábyrgðarsviði, í framleiðsluiðnaði, byggingariðnaði, bílastæðamálum o.s.frv., má ekki líta framhjá hlutverki fjármagns í því ferli. Þótt sjálfbær fjárfesting hafi lengi verið úr alfaraleið í Evrópu, svokallaður syllumarkaður, sýnir nýjasta skýrsla Eurosif að hún er það ekki lengur. Þótt fagfjárfestar séu enn stærsti hópur fjárfesta í sjálfbærnimiðuðum lausnum hefur fjárfesting einkaaðila vaxið gríðarlega – úr 3,4% árið 2013 í 30,7% nú, sem er níföld aukning. Sem stendur vaxa sjálfbærar fjármálaafurðir í Evrópu helmingi hraðar en hefðbundnar fjármálaafurðir og auk þess er arðsemi margra hinna sjálfbæru þegar orðin meiri en þeirra hefðbundu. Það er deginum ljósara að gamla kreddan um að við verðum að velja milli hagvaxtar og sjálfbærni er fölsk. Við stöndum einmitt frammi fyrir straumhvörfum í þessu samhengi. Áframhaldandi vöxtur í erlendum eignum Íslendinga felur í sér gríðarleg tækifæri en kallar jafnframt á ákvarðanir varðandi áhrif íslenskra lífeyrissjóða og sparnaðar á umhverfið. Íslendingar verða að krefjast þess að bankar og rekstrarfélög fjárfestinga láti gott af sér leiða og skili hagnaði á sama tíma. Það er gríðarlega mikilvægt að loftslagsmál og sjálfbærni verði samofin allri ákvarðanatöku í fjármálum og verði viðurkennd sem kjarnalögmál. Íslenskir launþegar sem eru skuldbundnir til að greiða hluta launa sinna í lífeyrissjóð ættu að fá tækifæri til að setja iðgjöld sín í sjóði sem leggja áherslu á sjálfbærni. Þetta á ekki síður við um þá sem greiða í séreignasparnað og hafa nú þegar frjálst val að töluverðu leyti. Líklegt er að þessir fjárfestar muni taka sjálfbærum valkostum fagnandi. Það segir sig sjálft að neytendur og sparifjáreigendur þurfa ekki einungis góðar lífeyristekjur: þeir þurfa fallegt og heilsusamlegt umhverfi á eftirlaunaárum. Eins og Mark Carney, bankastjóri Englandsbanka, sagði á leiðtogafundi í Tókýó: „Eigi loftslagsáhættuþættir og viðnámsþróttur að færast að miðju fjármálaákvarðanatökuferlis þarf þrennt að vera til staðar: heildstæð upplýsingagjöf um loftslagsmál, gerbreytt loftslagsáhættustýring og megináhersla á fjárfestingu til stuðnings tveggja gráðu markmiðinu.“ Höfundur er framkvæmdastjóri eignastýringar Storebrand.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar