Opið bréf til Sr. Bjarna Karlssonar Þóra Kristín Þórsdóttir forynja Kvennahreyfingarinnar skrifar 3. september 2018 11:00 Kæri Bjarni, Ég gladdist innilega þegar ég rak augun í að þú hefðir skrifað pistil með titlinum „Nauðgunarmenningin“. Það var svo frábært að þú skyldir að því er virtist ætla að nýta vald þitt sem mikilsmetinn karlkyns prestur í íslensku samfélagi og leggja baráttu okkar femínista lið. Svo reyndist ekki vera, en hver ákveður svo sem fyrir sig hvar hán stendur í baráttunni fyrir betri heimi. Hins vegar er mikilvægt fyrir alla viti borna umræðu að ræða forsendur og ályktanir sem dregnar eru af þeim svo á þeim grundvelli vil ég gera athugasemdir við pistilinn. Röklega samhengið sem þú setur upp í kjarna pistilsins er eftirfarandi: Kynferðislegt ofbeldi felur í sér að skömm sé flutt frá einum líkama til annars. Við viljum ekki skammarmiðuð samskipti. Þess vegna er ljótt af DV að fara í „skammarherferð“ gegn nafngreindum einstaklingum. Til að þetta röklega samhengi gangi upp þarf fyrst að gefa sér forsenduna, að ofbeldi feli í sér flutning á skömm og, nóta bene, að flutningur á skömm sé aðalatriðið í ofbeldi. Með því að gefa þér þetta geturðu sett saman kynferðislegt ofbeldi gegn börnum og „skammarherferð“ DV og kallað þetta hvort tveggja dæmi um „skammarmiðuð samskipti“. Þannig verða líka hinir nafngreindu gerendur alveg jafn miklir þolendur og þolendur þeirra sjálfra. Orðræðuleg snilld en skaðleg með endemum. Eins og þú nefnir sjálfur er „kjarni #metoo-byltingarinnar sú vitneskja að kynbundið ofbeldi er menningarheilkenni“ en með því að greina eitthvað sem menningarlegt vandamál er hætta á að það gleymist að ofbeldi verður ekki til í tómarúmi: Það þarf gerendur sem ákveða að skaða útvalda þolendur.Er ekki komið nóg af fyrirgefningu? Í niðurlagi pistilsins minnir þú svo á hin kristnu gildi um iðrun, yfirbót og fyrirgefningu, sem við sem samfélag eigum að læra að kunna skil á. Hér áttu væntanlega við að samfélagið eigi að fyrirgefa gerendum en ekki þolendurnir sjálf, því eins og dr. Sólveig Anna Bóasdóttir hefur bent á er fyrirgefningin í kristni alltaf af hendi valdamikils aðila til valdalítils, t.d. Guðs/Jesú og manna. En fyrirgefning samfélagsins gagnvart gerendum er raunar ekki ný af nálinni né undantekning. Ofbeldisgerendur, í þeim tilfellum hið minnsta þar sem þolendur eru konur og börn, hafa verið í beinni áskrift að fyrirgefningu samfélagsins án nokkurrar iðrunar eða yfirbótar. Og stundum eru gerendur valdamiklir karlar með valdamikla vini, sem skrifa greinar þeim til varnar þegar brot þeirra eru rædd í fjölmiðlum á meðan þolendur eru afar sjaldan í þeirri stöðu. Og það hefur einmitt þótt gríðarlega ljótt að taka ekki þátt í þessari múgsefjun fyrirgefningarinnar, að velta því upp að jafnvel séu þolendur fleiri en vitað sé, að kostnaður geranda af ofbeldinu hafi hingað til ekki verið neinn eða hið minnsta í engu samræmi við kostnað þolanda. Hvað þá þegar sú krafa kemur upp að gerandi skuldi nú þolendum sínum þá tillitsemi að vera ekki áberandi í samfélaginu, það sé nú það minnsta, þolendur eigi jú rétt á því að geta t.d. kveikt á sjónvarpinu eða hlusta á messu á hátíðisdögum án þess að fá áfallastreitukast. Ofbeldi er menningarlegt vandamál og sem slíkt þarf að takast á við það á sem flestum sviðum samfélagsins (ekki síst með samtvinnun kynjafræði í sem flestar námsgreinar í skólakerfinu). Ofbeldi er mjög dýrt, ekki bara fyrir þau sem fyrir því verða heldur samfélagið í heild. Þess vegna skulda gerendur þolendum, samfélaginu og ekki síst sjálfum sér, það að takast á við gjörðir sínar. Við sem samfélag eigum að krefjast þess af gerendum að þeir leiti sér hjálpar, fari í gagngera sjálfsvinnu, til að þeir beiti ekki fleiri ofbeldi í einhverju formi og í tilfelli réttarkerfisins þarf að skylda þá til þess. Það á ekki að vera nóg að dæma nauðgara í fangelsi, það eitt og sér leysir engan vanda, heldur þurfa dómar fyrir ofbeldisbrot alltaf að innihalda skilyrði um geðrannsókn og langa sálfræðimeðferð. Hvað varðar skammarherferðina sem þú nefnir þá væri auðvitað betra ef gerendur stigu sjálfir fram, fullir iðrunar, með tillögur að yfirbótum, og við hin gætum þá tekið til þess afstöðu við hvaða aðstæður og að hve miklu leyti við treystum viðkomandi. Á meðan svo er ekki, og á meðan það er rétt svo að koma rifa á augu samfélagsins gagnvart sjúkleika menningarinnar sem þrífst hér, þá á ekki að reyna að loka þessari rifu með því að kalla umfjöllun um gerendur “skammarherferð”.Bestu kveðjur, Þóra Kristín Þórsdóttir, Forynja Kvennahreyfingarinnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Þóra Kristín Þórsdóttir Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Kæri Bjarni, Ég gladdist innilega þegar ég rak augun í að þú hefðir skrifað pistil með titlinum „Nauðgunarmenningin“. Það var svo frábært að þú skyldir að því er virtist ætla að nýta vald þitt sem mikilsmetinn karlkyns prestur í íslensku samfélagi og leggja baráttu okkar femínista lið. Svo reyndist ekki vera, en hver ákveður svo sem fyrir sig hvar hán stendur í baráttunni fyrir betri heimi. Hins vegar er mikilvægt fyrir alla viti borna umræðu að ræða forsendur og ályktanir sem dregnar eru af þeim svo á þeim grundvelli vil ég gera athugasemdir við pistilinn. Röklega samhengið sem þú setur upp í kjarna pistilsins er eftirfarandi: Kynferðislegt ofbeldi felur í sér að skömm sé flutt frá einum líkama til annars. Við viljum ekki skammarmiðuð samskipti. Þess vegna er ljótt af DV að fara í „skammarherferð“ gegn nafngreindum einstaklingum. Til að þetta röklega samhengi gangi upp þarf fyrst að gefa sér forsenduna, að ofbeldi feli í sér flutning á skömm og, nóta bene, að flutningur á skömm sé aðalatriðið í ofbeldi. Með því að gefa þér þetta geturðu sett saman kynferðislegt ofbeldi gegn börnum og „skammarherferð“ DV og kallað þetta hvort tveggja dæmi um „skammarmiðuð samskipti“. Þannig verða líka hinir nafngreindu gerendur alveg jafn miklir þolendur og þolendur þeirra sjálfra. Orðræðuleg snilld en skaðleg með endemum. Eins og þú nefnir sjálfur er „kjarni #metoo-byltingarinnar sú vitneskja að kynbundið ofbeldi er menningarheilkenni“ en með því að greina eitthvað sem menningarlegt vandamál er hætta á að það gleymist að ofbeldi verður ekki til í tómarúmi: Það þarf gerendur sem ákveða að skaða útvalda þolendur.Er ekki komið nóg af fyrirgefningu? Í niðurlagi pistilsins minnir þú svo á hin kristnu gildi um iðrun, yfirbót og fyrirgefningu, sem við sem samfélag eigum að læra að kunna skil á. Hér áttu væntanlega við að samfélagið eigi að fyrirgefa gerendum en ekki þolendurnir sjálf, því eins og dr. Sólveig Anna Bóasdóttir hefur bent á er fyrirgefningin í kristni alltaf af hendi valdamikils aðila til valdalítils, t.d. Guðs/Jesú og manna. En fyrirgefning samfélagsins gagnvart gerendum er raunar ekki ný af nálinni né undantekning. Ofbeldisgerendur, í þeim tilfellum hið minnsta þar sem þolendur eru konur og börn, hafa verið í beinni áskrift að fyrirgefningu samfélagsins án nokkurrar iðrunar eða yfirbótar. Og stundum eru gerendur valdamiklir karlar með valdamikla vini, sem skrifa greinar þeim til varnar þegar brot þeirra eru rædd í fjölmiðlum á meðan þolendur eru afar sjaldan í þeirri stöðu. Og það hefur einmitt þótt gríðarlega ljótt að taka ekki þátt í þessari múgsefjun fyrirgefningarinnar, að velta því upp að jafnvel séu þolendur fleiri en vitað sé, að kostnaður geranda af ofbeldinu hafi hingað til ekki verið neinn eða hið minnsta í engu samræmi við kostnað þolanda. Hvað þá þegar sú krafa kemur upp að gerandi skuldi nú þolendum sínum þá tillitsemi að vera ekki áberandi í samfélaginu, það sé nú það minnsta, þolendur eigi jú rétt á því að geta t.d. kveikt á sjónvarpinu eða hlusta á messu á hátíðisdögum án þess að fá áfallastreitukast. Ofbeldi er menningarlegt vandamál og sem slíkt þarf að takast á við það á sem flestum sviðum samfélagsins (ekki síst með samtvinnun kynjafræði í sem flestar námsgreinar í skólakerfinu). Ofbeldi er mjög dýrt, ekki bara fyrir þau sem fyrir því verða heldur samfélagið í heild. Þess vegna skulda gerendur þolendum, samfélaginu og ekki síst sjálfum sér, það að takast á við gjörðir sínar. Við sem samfélag eigum að krefjast þess af gerendum að þeir leiti sér hjálpar, fari í gagngera sjálfsvinnu, til að þeir beiti ekki fleiri ofbeldi í einhverju formi og í tilfelli réttarkerfisins þarf að skylda þá til þess. Það á ekki að vera nóg að dæma nauðgara í fangelsi, það eitt og sér leysir engan vanda, heldur þurfa dómar fyrir ofbeldisbrot alltaf að innihalda skilyrði um geðrannsókn og langa sálfræðimeðferð. Hvað varðar skammarherferðina sem þú nefnir þá væri auðvitað betra ef gerendur stigu sjálfir fram, fullir iðrunar, með tillögur að yfirbótum, og við hin gætum þá tekið til þess afstöðu við hvaða aðstæður og að hve miklu leyti við treystum viðkomandi. Á meðan svo er ekki, og á meðan það er rétt svo að koma rifa á augu samfélagsins gagnvart sjúkleika menningarinnar sem þrífst hér, þá á ekki að reyna að loka þessari rifu með því að kalla umfjöllun um gerendur “skammarherferð”.Bestu kveðjur, Þóra Kristín Þórsdóttir, Forynja Kvennahreyfingarinnar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar