Öllum hollt að láta sér leiðast Oddur Freyr Þorsteinsson skrifar 26. maí 2018 08:15 Ýmsir sérfræðingar halda því fram að það sé hollt fyrir börn að þeim leiðist stundum. Vísir/Getty Margir foreldrar vilja halda krökkunum sínum uppteknum í sumarfríinu, bæði af því að þeir vilja að börnin nýti frítímann í eitthvað uppbyggilegt og vegna þess að þeir vilja ekki að börnin séu eftirlitslaus og í reiðileysi langtímum saman. En barnasálfræðingar og aðrir sérfræðingar í þroska barna benda á að það sé líka mikilvægt að leyfa börnum að leiðast og að hver einasta stund sé ekki skipulögð af einhverjum öðrum, því þá læra börnin ekki að hafa ofan af fyrir sér og fá ekki tíma til að uppgötva hvað það er sem þau hafa mestan áhuga á.Finni eigin áhugamál „Þegar maður er fullorðinn þarf maður að finna sér hluti til að gera og fylla upp í frítíma sinn á ánægjulegan hátt,“ segir Lyn Fry, barnasálfræðingur sem starfar í London og sérhæfir sig í menntun. „Ef foreldrar fylla upp í hverja einustu stund hjá barninu lærir það aldrei að gera það sjálft.“ Lyn Fry er ekki sú eina sem hefur bent á þetta og kosti þess að leiðast. Rannsóknir hafa sýnt að það örvi sköpunargáfuna að leiðast og dr. Teresa Belton, sem hefur rannsakað tengslin milli þess að leiðast og ímyndunarafls, segir að það að leiðast sé nauðsynlegt til að þróa „innri örvun“, sem bæti sköpunargáfu. Árið 1993 benti sálfræðingurinn Adam Phillips á að það geti gagnast þroska barna að þola það að leiðast. Hann segir að þegar manni leiðist gefist tími til að íhuga lífið, í stað þess að flýta sér í gegnum það. Hann sagði meira að segja að það væri kúgun frá fullorðnum að ætlast til að börn hefðu áhuga á hinu og þessu, í stað þess að leyfa þeim að finna út hvað þeim finnst áhugavert sjálf.Það er ekki endilega hollt að rétta ungum börnum snjalltæki til að hafa ofan af fyrir þeim.Vísir/gettyGott að gera lista yfir það sem barnið vill Fry leggur til að í byrjun sumarfrísins setjist foreldrar niður með börnum sem eru fjögurra ára og eldri og saman geri þau lista yfir allt sem börnin gætu haft gaman af að gera í fríinu. Þetta geta verið einfaldir hlutir, eins og að spila á spil, lesa bók eða fara út að hjóla. En þetta geta líka verið flóknari verkefni, eins og að elda fínan mat, setja upp leikrit eða æfa sig í einhverju áhugamáli. Ef barnið kemur svo til foreldra sinna yfir sumarið og kvartar yfir að sér leiðist, þá er hægt að vísa því á listann og þá verður það að finna sér eitthvað að gera sjálft. Að sjálfsögðu eru góðar líkur á að börnin endi með að slæpast og leiðast, en það er líka mikilvægt að leyfa því að gerast og rétta þeim til dæmis ekki bara spjaldtölvu umsvifalaust. Þá læra þau aldrei að hafa ofan af fyrir sér án tölvunnar og geta orðið háð henni. Þurfa að þola leiðindi Sama kenning var lögð fram í bókinni „Að höndla hamingju“, eftir Bertrand Russell, sem kom út árið 1930. Þar er heill kafli um mögulega gagnsemi þess að leiðast. Russell hélt því fram að ímyndunarafl og hæfni til að þola það að leiðast sé eitthvað sem við þurfum að læra sem börn. Hann skrifaði: „Barn þroskast best þegar það, ein og ung planta, er látið afskiptalaust í sama jarðvegi. Of mikil ferðalög og of fjölbreyttar upplifanir eru ekki hollar fyrir ungmenni og valda því að þegar þau vaxa úr grasi geta þau ekki þolað frjósama einhæfni.“ Þannig að þótt það sé að sjálfsögðu frábært að börnin læri ýmsa gagnlega hluti og fái alls kyns nýjar upplifanir er líka mikilvægt að leyfa börnum að eiga nægan dauðan tíma, svo þau geti lært að þola það að leiðast, að finna sér verkefni og hafa ofan af fyrir sér. Nú þegar internetið og tölvur eru alls staðar er þetta kannski mikilvægara en nokkru sinni áður, því við viljum ekki að börn þoli ekki að láta sér leiðast, séu háð afþreyingu og netinu og haldi ekki athygli nema í örfáar sekúndur í einu ef hlutirnir eru ekki umsvifalaust grípandi. Það hefur ekki góðar afleiðingar. Birtist í Fréttablaðinu Börn og uppeldi Mest lesið Mynd ársins af palestínskum flóttamanni Lífið „Það er einmanalegt að missa móður“ Lífið Sveitarstjóri og sauðfjárbóndi fóru á kostum Lífið Hvetur fólk til að nota sólarvörn eftir krabbameinsgreiningu Lífið Ætlar hvorki að hætta að vinna né opna kaffihús Lífið Strangheiðarleg dreifbýlistútta og lopapeysan í uppáhaldi Tíska og hönnun Metmæting á tískusýningu útskriftarnema LHÍ Lífið Milljónir hafa horft á stikluna fyrir Snertingu Lífið Trúlofuðust á gjörgæslunni eftir bílslys á Íslandi Lífið Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Fleiri fréttir Sveitarstjóri og sauðfjárbóndi fóru á kostum Hvetur fólk til að nota sólarvörn eftir krabbameinsgreiningu Metmæting á tískusýningu útskriftarnema LHÍ Mynd ársins af palestínskum flóttamanni Ætlar hvorki að hætta að vinna né opna kaffihús Milljónir hafa horft á stikluna fyrir Snertingu Karl konungur snýr aftur úr veikindaleyfi Fréttatía vikunnar: Þyrlur, forsetaframbjóðendur og skemmdarverk „Það er einmanalegt að missa móður“ Trúlofuðust á gjörgæslunni eftir bílslys á Íslandi Ellý snýr aftur vegna fjölda áskorana Ætlað að auka umræðu og sýnileika leiðsöguhunda Nýtt upphaf Margrétar: „Búin að heita þessu nafni í rúma viku“ Borgarstjóri og frú tóku veislustjórnina að sér Fágæt og falleg eign við Flókagötu Aron passaði varla inn í bílinn Nefnd í höfuðið á tveimur mikilvægum konum í lífi þeirra Grínari selur íbúð í Vesturbænum Sophia Bush kemur út úr skápnum „Hann var langt á undan sinni samtíð“ Will Smith hrifinn af akureyrsku hjartaljósunum Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Varð móðir sextán ára Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lekker hæð listakonu til sölu „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Svakalegasta atvinnuumsókn sem sést hefur á FM957 Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Sjá meira
Margir foreldrar vilja halda krökkunum sínum uppteknum í sumarfríinu, bæði af því að þeir vilja að börnin nýti frítímann í eitthvað uppbyggilegt og vegna þess að þeir vilja ekki að börnin séu eftirlitslaus og í reiðileysi langtímum saman. En barnasálfræðingar og aðrir sérfræðingar í þroska barna benda á að það sé líka mikilvægt að leyfa börnum að leiðast og að hver einasta stund sé ekki skipulögð af einhverjum öðrum, því þá læra börnin ekki að hafa ofan af fyrir sér og fá ekki tíma til að uppgötva hvað það er sem þau hafa mestan áhuga á.Finni eigin áhugamál „Þegar maður er fullorðinn þarf maður að finna sér hluti til að gera og fylla upp í frítíma sinn á ánægjulegan hátt,“ segir Lyn Fry, barnasálfræðingur sem starfar í London og sérhæfir sig í menntun. „Ef foreldrar fylla upp í hverja einustu stund hjá barninu lærir það aldrei að gera það sjálft.“ Lyn Fry er ekki sú eina sem hefur bent á þetta og kosti þess að leiðast. Rannsóknir hafa sýnt að það örvi sköpunargáfuna að leiðast og dr. Teresa Belton, sem hefur rannsakað tengslin milli þess að leiðast og ímyndunarafls, segir að það að leiðast sé nauðsynlegt til að þróa „innri örvun“, sem bæti sköpunargáfu. Árið 1993 benti sálfræðingurinn Adam Phillips á að það geti gagnast þroska barna að þola það að leiðast. Hann segir að þegar manni leiðist gefist tími til að íhuga lífið, í stað þess að flýta sér í gegnum það. Hann sagði meira að segja að það væri kúgun frá fullorðnum að ætlast til að börn hefðu áhuga á hinu og þessu, í stað þess að leyfa þeim að finna út hvað þeim finnst áhugavert sjálf.Það er ekki endilega hollt að rétta ungum börnum snjalltæki til að hafa ofan af fyrir þeim.Vísir/gettyGott að gera lista yfir það sem barnið vill Fry leggur til að í byrjun sumarfrísins setjist foreldrar niður með börnum sem eru fjögurra ára og eldri og saman geri þau lista yfir allt sem börnin gætu haft gaman af að gera í fríinu. Þetta geta verið einfaldir hlutir, eins og að spila á spil, lesa bók eða fara út að hjóla. En þetta geta líka verið flóknari verkefni, eins og að elda fínan mat, setja upp leikrit eða æfa sig í einhverju áhugamáli. Ef barnið kemur svo til foreldra sinna yfir sumarið og kvartar yfir að sér leiðist, þá er hægt að vísa því á listann og þá verður það að finna sér eitthvað að gera sjálft. Að sjálfsögðu eru góðar líkur á að börnin endi með að slæpast og leiðast, en það er líka mikilvægt að leyfa því að gerast og rétta þeim til dæmis ekki bara spjaldtölvu umsvifalaust. Þá læra þau aldrei að hafa ofan af fyrir sér án tölvunnar og geta orðið háð henni. Þurfa að þola leiðindi Sama kenning var lögð fram í bókinni „Að höndla hamingju“, eftir Bertrand Russell, sem kom út árið 1930. Þar er heill kafli um mögulega gagnsemi þess að leiðast. Russell hélt því fram að ímyndunarafl og hæfni til að þola það að leiðast sé eitthvað sem við þurfum að læra sem börn. Hann skrifaði: „Barn þroskast best þegar það, ein og ung planta, er látið afskiptalaust í sama jarðvegi. Of mikil ferðalög og of fjölbreyttar upplifanir eru ekki hollar fyrir ungmenni og valda því að þegar þau vaxa úr grasi geta þau ekki þolað frjósama einhæfni.“ Þannig að þótt það sé að sjálfsögðu frábært að börnin læri ýmsa gagnlega hluti og fái alls kyns nýjar upplifanir er líka mikilvægt að leyfa börnum að eiga nægan dauðan tíma, svo þau geti lært að þola það að leiðast, að finna sér verkefni og hafa ofan af fyrir sér. Nú þegar internetið og tölvur eru alls staðar er þetta kannski mikilvægara en nokkru sinni áður, því við viljum ekki að börn þoli ekki að láta sér leiðast, séu háð afþreyingu og netinu og haldi ekki athygli nema í örfáar sekúndur í einu ef hlutirnir eru ekki umsvifalaust grípandi. Það hefur ekki góðar afleiðingar.
Birtist í Fréttablaðinu Börn og uppeldi Mest lesið Mynd ársins af palestínskum flóttamanni Lífið „Það er einmanalegt að missa móður“ Lífið Sveitarstjóri og sauðfjárbóndi fóru á kostum Lífið Hvetur fólk til að nota sólarvörn eftir krabbameinsgreiningu Lífið Ætlar hvorki að hætta að vinna né opna kaffihús Lífið Strangheiðarleg dreifbýlistútta og lopapeysan í uppáhaldi Tíska og hönnun Metmæting á tískusýningu útskriftarnema LHÍ Lífið Milljónir hafa horft á stikluna fyrir Snertingu Lífið Trúlofuðust á gjörgæslunni eftir bílslys á Íslandi Lífið Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Fleiri fréttir Sveitarstjóri og sauðfjárbóndi fóru á kostum Hvetur fólk til að nota sólarvörn eftir krabbameinsgreiningu Metmæting á tískusýningu útskriftarnema LHÍ Mynd ársins af palestínskum flóttamanni Ætlar hvorki að hætta að vinna né opna kaffihús Milljónir hafa horft á stikluna fyrir Snertingu Karl konungur snýr aftur úr veikindaleyfi Fréttatía vikunnar: Þyrlur, forsetaframbjóðendur og skemmdarverk „Það er einmanalegt að missa móður“ Trúlofuðust á gjörgæslunni eftir bílslys á Íslandi Ellý snýr aftur vegna fjölda áskorana Ætlað að auka umræðu og sýnileika leiðsöguhunda Nýtt upphaf Margrétar: „Búin að heita þessu nafni í rúma viku“ Borgarstjóri og frú tóku veislustjórnina að sér Fágæt og falleg eign við Flókagötu Aron passaði varla inn í bílinn Nefnd í höfuðið á tveimur mikilvægum konum í lífi þeirra Grínari selur íbúð í Vesturbænum Sophia Bush kemur út úr skápnum „Hann var langt á undan sinni samtíð“ Will Smith hrifinn af akureyrsku hjartaljósunum Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Varð móðir sextán ára Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lekker hæð listakonu til sölu „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Svakalegasta atvinnuumsókn sem sést hefur á FM957 Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Sjá meira